Sæstrengurinn Valdimar K. Jónsson og Skúli Jóhannsson skrifar 31. október 2013 06:00 Í ársbyrjun 2010 kynnti Landsvirkjun að ýmislegt hefði komið fram sem benti til að raforkusæstrengur til Evrópu væri orðinn fjárhagslega áhugaverður. Þessari yfirlýsingu var fylgt eftir á ársfundi Landsvirkjunar 15. apríl 2010. Strengurinn mundi gjörbreyta nýtingarmöguleikum íslenska raforkukerfisins, umframorkugeta væri óþörf og svo færi raforkuverð hækkandi. Mikilvægt er að rasa ekki um ráð fram í jafnstóru máli. Síst af öllu hefur íslenskt þjóðarbú burði til að taka á sig útgjöld af þeirri stærðargráðu, sem framkvæmdinni fylgja, áður en arðs væri að vænta. Viljum við því vekja til umhugsunar um nokkur lykilatriði.Umframorka Bent hefur verið á að umframorka í íslenska raforkukerfinu sé allt að 600 GWh/ári. Landsvirkjun hefur verið að hækka tölur um umframorku upp í 2.000 GWh/ári, sem nemur orkuvinnslu þriggja Blönduvirkjana. Þarna er augljóslega verið að blanda saman umframorku og óseldri orku, en á síðustu árum hefur LV gengið erfiðlega að ljúka orkusamningum við nýja viðskiptavini. Það kostar gífurlega fjármuni að bíða í mörg ár með ónotaða orku, en ætla má að gangsetning á sæstreng til Bretlands verði í fyrsta lagi 2025-27, ef ákvörðun er tekin fljótlega.Hver á að eiga sæstrenginn? Síðan 2010 hefur fyrirtækið dregið nokkuð í land. Á ársfundi Landsvirkjunar 21. mars 2013 kom forstjórinn óvænt með eftirfarandi yfirlýsingu: „Landsvirkjun mun hvorki leggja, eiga né reka mögulegan sæstreng.“ Hver á þá að gera það? Innlendir aðilar? Erlendir fjárfestar? Landsvirkjun skuldar landsmönnum útskýringu á því hvað nú á að gera. Fyrirtækið hefur verið að skoða málið í meira en þrjú ár, auk þess sem hún er ekki ný. Með því að endurvekja hugmyndina nú hefur ekki verið hægt að skilja það öðruvísi en svo, að sæstrengurinn sé nú orðin hagkvæm framkvæmd. Ella verður að teljast afar hæpið af opinberu fyrirtæki að sá hugmyndinni á slíkum forsendum inn í alla stjórnmálaflokka. Ágreiningslaust er að áhætta við framkvæmdina er mikil, þetta yrði lengsti raforkusæstrengur í heimi og í fyrsta sinn sem raforkusæstrengur þveraði úthaf. Það gæti því eins og fyrr segir orðið varasamt fyrir lítið þjóðfélag eins og Íslendinga að ætla að standa einir að framkvæmdinni. Fjárhagslegt bolmagn er heldur ekki fyrir hendi og þjóðin ennþá að basla við að reisa sig með erfiðismunum upp úr hruninu 2008. Hver er þá tilbúinn að taka að sér verkið? Landsvirkjun hlýtur að vera komin með allmótaðar hugmyndir um það og sjálfsagt er að gera kröfu um að fyrirtækið upplýsi málið.Áhætta vegna bilana Reynslutölur um allan heim hafa leitt í ljós að búast má við að 1.000 km kapall í Atlantshafinu milli Íslands og Bretlands muni að öllum líkindum bila einu sinni á ári. Ef bilun kæmi upp í kaplinum úti á rúmsjó seint að hausti gæti hugsanlega þurft að bíða vors. Hvað þá um tekjur af strengnum? Til að minnka áhættu mætti verja kapalinn með ýmsum hætti, en óhætt er að fullyrða að það yrði fokdýrt, sérstaklega ef varnirnar tækju tillit til hættu á hryðjuverkum. Kannski þyrfti að leggja annan streng til vara?Kostnaður Stofnkostnaður sæstrengs hefur verið áætlaður um 2 milljarðar evra og kostnaður við tilheyrandi virkjanir og flutningsvirki á Íslandi 2,5 milljarða evra. Þetta gerir samtals 720 milljarða ISK. Árlegur fjármagns- og rekstrarkostnaður gæti verið um 10% af stofnkostnaði, sem jafngildir þá um 72 milljörðum ISK. Til að setja þetta í samhengi, þá er áætlað að tónlistarhúsið Harpa hafi kostað 27 milljarða ISK. Árlegur kostnaður sæstrengs jafngildir því byggingarkostnaði á tæplega þremur stórhýsum eins og Hörpu. Velta má fyrir sér hvað mundi gerast ef kapallinn dytti út í eitt ár. Hvort það yrði ekki of stór biti til að gleypa fyrir íslenska þjóð, hver svo sem væri skráður eigandi kapalsins? Einnig er athyglisvert, að í kynningum á strengnum hefur nær eingöngu verið nefnt hvernig skipta eigi hagnaði, en aldrei minnst á hvernig hugsanlegu rekstrartapi yrði skipt.Niðurstaða Í ljósi þess sem að framan er rakið og sömuleiðis að söluverð raforku um allan heim fer lækkandi um þessar mundir, þá teljum við ráðlegt að nálgast málið af meira raunsæi en virðist hafa verið gert til þessa. Meðan ekki eru öruggari vísbendingar um hagkvæmni verkefnisins teljum við fulla ástæðu í bili til að fara hægt í frekari könnun verkefnisins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Ljúgandi málpípa Sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Í ársbyrjun 2010 kynnti Landsvirkjun að ýmislegt hefði komið fram sem benti til að raforkusæstrengur til Evrópu væri orðinn fjárhagslega áhugaverður. Þessari yfirlýsingu var fylgt eftir á ársfundi Landsvirkjunar 15. apríl 2010. Strengurinn mundi gjörbreyta nýtingarmöguleikum íslenska raforkukerfisins, umframorkugeta væri óþörf og svo færi raforkuverð hækkandi. Mikilvægt er að rasa ekki um ráð fram í jafnstóru máli. Síst af öllu hefur íslenskt þjóðarbú burði til að taka á sig útgjöld af þeirri stærðargráðu, sem framkvæmdinni fylgja, áður en arðs væri að vænta. Viljum við því vekja til umhugsunar um nokkur lykilatriði.Umframorka Bent hefur verið á að umframorka í íslenska raforkukerfinu sé allt að 600 GWh/ári. Landsvirkjun hefur verið að hækka tölur um umframorku upp í 2.000 GWh/ári, sem nemur orkuvinnslu þriggja Blönduvirkjana. Þarna er augljóslega verið að blanda saman umframorku og óseldri orku, en á síðustu árum hefur LV gengið erfiðlega að ljúka orkusamningum við nýja viðskiptavini. Það kostar gífurlega fjármuni að bíða í mörg ár með ónotaða orku, en ætla má að gangsetning á sæstreng til Bretlands verði í fyrsta lagi 2025-27, ef ákvörðun er tekin fljótlega.Hver á að eiga sæstrenginn? Síðan 2010 hefur fyrirtækið dregið nokkuð í land. Á ársfundi Landsvirkjunar 21. mars 2013 kom forstjórinn óvænt með eftirfarandi yfirlýsingu: „Landsvirkjun mun hvorki leggja, eiga né reka mögulegan sæstreng.“ Hver á þá að gera það? Innlendir aðilar? Erlendir fjárfestar? Landsvirkjun skuldar landsmönnum útskýringu á því hvað nú á að gera. Fyrirtækið hefur verið að skoða málið í meira en þrjú ár, auk þess sem hún er ekki ný. Með því að endurvekja hugmyndina nú hefur ekki verið hægt að skilja það öðruvísi en svo, að sæstrengurinn sé nú orðin hagkvæm framkvæmd. Ella verður að teljast afar hæpið af opinberu fyrirtæki að sá hugmyndinni á slíkum forsendum inn í alla stjórnmálaflokka. Ágreiningslaust er að áhætta við framkvæmdina er mikil, þetta yrði lengsti raforkusæstrengur í heimi og í fyrsta sinn sem raforkusæstrengur þveraði úthaf. Það gæti því eins og fyrr segir orðið varasamt fyrir lítið þjóðfélag eins og Íslendinga að ætla að standa einir að framkvæmdinni. Fjárhagslegt bolmagn er heldur ekki fyrir hendi og þjóðin ennþá að basla við að reisa sig með erfiðismunum upp úr hruninu 2008. Hver er þá tilbúinn að taka að sér verkið? Landsvirkjun hlýtur að vera komin með allmótaðar hugmyndir um það og sjálfsagt er að gera kröfu um að fyrirtækið upplýsi málið.Áhætta vegna bilana Reynslutölur um allan heim hafa leitt í ljós að búast má við að 1.000 km kapall í Atlantshafinu milli Íslands og Bretlands muni að öllum líkindum bila einu sinni á ári. Ef bilun kæmi upp í kaplinum úti á rúmsjó seint að hausti gæti hugsanlega þurft að bíða vors. Hvað þá um tekjur af strengnum? Til að minnka áhættu mætti verja kapalinn með ýmsum hætti, en óhætt er að fullyrða að það yrði fokdýrt, sérstaklega ef varnirnar tækju tillit til hættu á hryðjuverkum. Kannski þyrfti að leggja annan streng til vara?Kostnaður Stofnkostnaður sæstrengs hefur verið áætlaður um 2 milljarðar evra og kostnaður við tilheyrandi virkjanir og flutningsvirki á Íslandi 2,5 milljarða evra. Þetta gerir samtals 720 milljarða ISK. Árlegur fjármagns- og rekstrarkostnaður gæti verið um 10% af stofnkostnaði, sem jafngildir þá um 72 milljörðum ISK. Til að setja þetta í samhengi, þá er áætlað að tónlistarhúsið Harpa hafi kostað 27 milljarða ISK. Árlegur kostnaður sæstrengs jafngildir því byggingarkostnaði á tæplega þremur stórhýsum eins og Hörpu. Velta má fyrir sér hvað mundi gerast ef kapallinn dytti út í eitt ár. Hvort það yrði ekki of stór biti til að gleypa fyrir íslenska þjóð, hver svo sem væri skráður eigandi kapalsins? Einnig er athyglisvert, að í kynningum á strengnum hefur nær eingöngu verið nefnt hvernig skipta eigi hagnaði, en aldrei minnst á hvernig hugsanlegu rekstrartapi yrði skipt.Niðurstaða Í ljósi þess sem að framan er rakið og sömuleiðis að söluverð raforku um allan heim fer lækkandi um þessar mundir, þá teljum við ráðlegt að nálgast málið af meira raunsæi en virðist hafa verið gert til þessa. Meðan ekki eru öruggari vísbendingar um hagkvæmni verkefnisins teljum við fulla ástæðu í bili til að fara hægt í frekari könnun verkefnisins.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun