Kaupmáttur hefur lítið breyst þótt laun hafi hækkað Óli Kristján Ármannsson skrifar 2. september 2013 10:10 Á almennum launamarkaði jókst kaupmáttur launa á árunum 2005 til 2013, en dróst saman hjá ríkisstarfsmönnum og starfsmönnum sveitarfélaga. Fréttablaðið/Stefán Þrátt fyrir að regluleg laun á íslenskum vinnumarkaði hafi hækkað um 74,6 prósent frá ársbyrjun 2005 til ársbyrjunar á þessu ári jókst kaupmáttur á tímabilinu bara um 2,8 prósent. Í tölum sem Hagstofa Íslands birti í morgun kemur fram að á þessu átta ára tímabili hafi laun á almennum vinnumarkaði hækkað um 76,8 prósent, um 69,4 prósent hjá ríkisstarfsmönnum og 68,3 prósent hjá starfsmönnum sveitarfélaga. Fram kemur að dregið hafi úr launahækkunum á vinnumarkaði eftir árið 2007, en það ár hafi árshækkun verið 11 prósent. „Árshækkun var minnst árið 2010 þegar laun hækkuðu að meðaltali um 3,5 prósent á milli fyrsta ársfjórðungs 2009 og 2010. Árið 2011 jukust launahækkanir aftur og á fyrsta ársfjórðungi 2012 mældist ársbreyting 10,8 prósent.“ Þá var launaþróun á tímabilinu misjöfn eftir launþegahópum, en það er sagt til komið að hluta vegna kjarasamninga. „Til að mynda hækkuðu starfsmenn sveitarfélaga um 12,7 prósent, starfsmenn ríkis um 10,3 prósent og starfsmenn á almennum vinnumarkaði um 4,1 prósent á fyrsta ársfjórðungi 2009,“ segir í umfjöllun Hagstofunnar. Hækkun launa starfsmanna sveitarfélaga er sagt að megi rekja að hluta til nokkurra ákvæða úr kjarasamningum grunnskólakennara sem komið hafi til framkvæmda á árinu 2008 og á fyrsta ársfjórðungi 2009. „Hjá flestum starfsmönnum sveitarfélaga og ríkis voru einnig ákvæði í kjarasamningum um krónutöluhækkun á launatöflum á árinu 2008 og gætir áhrifa þeirra einnig í árshækkun árið 2009.“ Á sama tímabili hafi engir stórir hópar á almennum vinnumarkaði fengið samningsbundnar hækkanir. Hækkunum sem kveðið var á um í mars 2009 var frestað þangað til seinna á árinu. „Áhrif vegna þeirra komu því ekki að fullu fram fyrr en árið 2010.“ Fram kemur að launabreytingar hafi að stærstum hluta mátt rekja til samningsbundinna hækkana í kjarasamningum. „Þannig var árshækkun frá fyrsta ársfjórðungi 2011 til jafnlengdar 2012 mun meiri en ársins á undan en í þeirri árshækkun komu til framkvæmda tvær samningsbundnar hækkanir.“ Þá hafi kjarasamningar undanfarinna ára jafnframt kveðið á um meiri almennar hækkanir á lægstu launatöxtum. „Til að mynda hækkuðu lægstu launataxtar, samkvæmt kjarasamningum Samtaka Atvinnulífsins og aðildarsamtaka Alþýðusambands Íslands, um 106,3 prósent frá fyrsta ársfjórðungi 2005 til fyrsta ársfjórðungs 2013.“ Verðbólga hefur hefur um leið haft þau áhrif að kaupmáttur hefur lítið aukist á tímabilinu, eða um tæp þrjú prósent. „Þar af jókst kaupmáttur launa um 4,1 prósent á almennum vinnumarkaði en minnkaði um 0,3 prósent hjá ríkisstarfsmönnum og um 0,9 prósent hjá starfsmönnum sveitarfélaga.“ Hagstofan segir kaupmátt launa hafa aukist á árunum 2006 og 2007 en staðið nokkurn veginn í stað árið 2008. „Árin 2009 og 2010 dró úr kaupmætti en frá árinu 2011 hefur hann aukist aftur.“ Mest lesið Base parking gjaldþrota Viðskipti innlent Dagar Workplace eru taldir Viðskipti erlent Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Viðskipti innlent Snillingur í útlöndum: „Þegar vinirnir keyptu sér nammi keypti ég mér diskókúlur“ Atvinnulíf Fyrirtæki hvött til að halda upp á daginn í dag og gera sér dagamun Atvinnulíf Rauf sátt vegna Max-málsins og gæti átt yfir höfði sér refsimál Viðskipti erlent Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Viðskipti innlent Bein útsending: Opinn kynningarfundur vegna útboðs Íslandshótela Samstarf Greiðsluáskorun Samstarf Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Viðskipti innlent Fleiri fréttir Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Guðmundur tilnefndur til Evrópsku nýsköpunarverðlaunanna 2024 Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Base parking gjaldþrota Endurkjörinn formaður og fimm koma ný inn í stjórn Þjónusturof hjá alþjóðlegum birgja Samkaup, Heimkaup og Orkan hefja samrunaviðræður Stefna á opnun fyrsta skammtíma raforkumarkaðarins á næsta ári Bein útsending frá Nýsköpunarviku Sparisjóður hagnaðist um 205 milljónir króna Starfsfólk fær 150 milljónir í hlutabréfum Magnús eignast Latabæ á nýjan leik Ráðin framkvæmdastjóri Rue de Net Almennt útboð Íslandshótela hefst á morgun Ætlar að gera Grillhúsið að heitasta staðnum í Borgarnesi Landsvirkjun selur í fyrsta skipti í raforkukauphöll Ráðin forstöðukona Nýrra orkukosta Eigendur TGI Fridays kaupa Grillhúsið Freyr ráðinn til Eflingar Tilnefndur sem besti leikur fyrir snjalltæki á Norðurlöndum MAST olli Brúneggjum tjóni en RÚV sýknað Tilboðið afturkallað og Eik öðlast frelsi til athafna á ný Brottfarirnar í apríl nokkuð færri en á síðasta ári Engin hópuppsögn í apríl Fer frá Deloitte til Góðra samskipta Mun stýra tæknisviði Carbfix Íslendingar þurfi að gæta hófs í vexti efnahagslífsins Hagnaðist um tæpa ellefu milljarða þrátt slæman búskap Miklar verðbólguvæntingar halda vöxtunum uppi Sjá meira
Þrátt fyrir að regluleg laun á íslenskum vinnumarkaði hafi hækkað um 74,6 prósent frá ársbyrjun 2005 til ársbyrjunar á þessu ári jókst kaupmáttur á tímabilinu bara um 2,8 prósent. Í tölum sem Hagstofa Íslands birti í morgun kemur fram að á þessu átta ára tímabili hafi laun á almennum vinnumarkaði hækkað um 76,8 prósent, um 69,4 prósent hjá ríkisstarfsmönnum og 68,3 prósent hjá starfsmönnum sveitarfélaga. Fram kemur að dregið hafi úr launahækkunum á vinnumarkaði eftir árið 2007, en það ár hafi árshækkun verið 11 prósent. „Árshækkun var minnst árið 2010 þegar laun hækkuðu að meðaltali um 3,5 prósent á milli fyrsta ársfjórðungs 2009 og 2010. Árið 2011 jukust launahækkanir aftur og á fyrsta ársfjórðungi 2012 mældist ársbreyting 10,8 prósent.“ Þá var launaþróun á tímabilinu misjöfn eftir launþegahópum, en það er sagt til komið að hluta vegna kjarasamninga. „Til að mynda hækkuðu starfsmenn sveitarfélaga um 12,7 prósent, starfsmenn ríkis um 10,3 prósent og starfsmenn á almennum vinnumarkaði um 4,1 prósent á fyrsta ársfjórðungi 2009,“ segir í umfjöllun Hagstofunnar. Hækkun launa starfsmanna sveitarfélaga er sagt að megi rekja að hluta til nokkurra ákvæða úr kjarasamningum grunnskólakennara sem komið hafi til framkvæmda á árinu 2008 og á fyrsta ársfjórðungi 2009. „Hjá flestum starfsmönnum sveitarfélaga og ríkis voru einnig ákvæði í kjarasamningum um krónutöluhækkun á launatöflum á árinu 2008 og gætir áhrifa þeirra einnig í árshækkun árið 2009.“ Á sama tímabili hafi engir stórir hópar á almennum vinnumarkaði fengið samningsbundnar hækkanir. Hækkunum sem kveðið var á um í mars 2009 var frestað þangað til seinna á árinu. „Áhrif vegna þeirra komu því ekki að fullu fram fyrr en árið 2010.“ Fram kemur að launabreytingar hafi að stærstum hluta mátt rekja til samningsbundinna hækkana í kjarasamningum. „Þannig var árshækkun frá fyrsta ársfjórðungi 2011 til jafnlengdar 2012 mun meiri en ársins á undan en í þeirri árshækkun komu til framkvæmda tvær samningsbundnar hækkanir.“ Þá hafi kjarasamningar undanfarinna ára jafnframt kveðið á um meiri almennar hækkanir á lægstu launatöxtum. „Til að mynda hækkuðu lægstu launataxtar, samkvæmt kjarasamningum Samtaka Atvinnulífsins og aðildarsamtaka Alþýðusambands Íslands, um 106,3 prósent frá fyrsta ársfjórðungi 2005 til fyrsta ársfjórðungs 2013.“ Verðbólga hefur hefur um leið haft þau áhrif að kaupmáttur hefur lítið aukist á tímabilinu, eða um tæp þrjú prósent. „Þar af jókst kaupmáttur launa um 4,1 prósent á almennum vinnumarkaði en minnkaði um 0,3 prósent hjá ríkisstarfsmönnum og um 0,9 prósent hjá starfsmönnum sveitarfélaga.“ Hagstofan segir kaupmátt launa hafa aukist á árunum 2006 og 2007 en staðið nokkurn veginn í stað árið 2008. „Árin 2009 og 2010 dró úr kaupmætti en frá árinu 2011 hefur hann aukist aftur.“
Mest lesið Base parking gjaldþrota Viðskipti innlent Dagar Workplace eru taldir Viðskipti erlent Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Viðskipti innlent Snillingur í útlöndum: „Þegar vinirnir keyptu sér nammi keypti ég mér diskókúlur“ Atvinnulíf Fyrirtæki hvött til að halda upp á daginn í dag og gera sér dagamun Atvinnulíf Rauf sátt vegna Max-málsins og gæti átt yfir höfði sér refsimál Viðskipti erlent Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Viðskipti innlent Bein útsending: Opinn kynningarfundur vegna útboðs Íslandshótela Samstarf Greiðsluáskorun Samstarf Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Viðskipti innlent Fleiri fréttir Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Guðmundur tilnefndur til Evrópsku nýsköpunarverðlaunanna 2024 Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Base parking gjaldþrota Endurkjörinn formaður og fimm koma ný inn í stjórn Þjónusturof hjá alþjóðlegum birgja Samkaup, Heimkaup og Orkan hefja samrunaviðræður Stefna á opnun fyrsta skammtíma raforkumarkaðarins á næsta ári Bein útsending frá Nýsköpunarviku Sparisjóður hagnaðist um 205 milljónir króna Starfsfólk fær 150 milljónir í hlutabréfum Magnús eignast Latabæ á nýjan leik Ráðin framkvæmdastjóri Rue de Net Almennt útboð Íslandshótela hefst á morgun Ætlar að gera Grillhúsið að heitasta staðnum í Borgarnesi Landsvirkjun selur í fyrsta skipti í raforkukauphöll Ráðin forstöðukona Nýrra orkukosta Eigendur TGI Fridays kaupa Grillhúsið Freyr ráðinn til Eflingar Tilnefndur sem besti leikur fyrir snjalltæki á Norðurlöndum MAST olli Brúneggjum tjóni en RÚV sýknað Tilboðið afturkallað og Eik öðlast frelsi til athafna á ný Brottfarirnar í apríl nokkuð færri en á síðasta ári Engin hópuppsögn í apríl Fer frá Deloitte til Góðra samskipta Mun stýra tæknisviði Carbfix Íslendingar þurfi að gæta hófs í vexti efnahagslífsins Hagnaðist um tæpa ellefu milljarða þrátt slæman búskap Miklar verðbólguvæntingar halda vöxtunum uppi Sjá meira