Lygabrigsl fréttastofu Ögmundur Jónasson skrifar 14. febrúar 2012 06:00 Árið 1996 kynnti þáverandi ríkisstjórn lagafrumvarp um Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins. Ef frumvarpið hefði náð fram að ganga hefði lífeyriskerfi opinberra starfsmanna verið rústað. Þannig hefði svokölluð eftirmannsregla verið lögð af í einu vetfangi svo veigamikið atriði sé nefnt. Lífeyriskjör hefðu verið rýrð hjá fólki sem árum og áratugum saman hafði samið um lakari launakjör til að viðhalda eins traustum lífeyrisréttindum og kostur var. Þessu tókst að afstýra. BSRB, BHM og Kennarasamband Íslands risu upp til varnar réttindum félagsmanna sinna og innan veggja Alþingis var einnig harður slagur. Frumvarpið var stöðvað og settust fulltrúar fyrrnefndra samtaka að samningaborði sumarlangt með fulltrúum fjármálaráðuneytis og síðar Sambandi íslenskra sveitarfélaga. Þegar liðið var fram á haust náðust samningar um að varðveita öll þegar áunnin réttindi og smíða nýtt kerfi, áþekkt því sem var á almennum launamarkaði en með betri kjörum þó. Við samningaborðið tókum við ekki annað í mál en að iðgjöldin í nýju kerfi væru nægilega há til að ætla mætti að þau risu undir réttindum sem væru áþekk því sem gerðist í gamla kerfinu.Mikilvægur sigur Þennan varnarsigur tel ég einn merkasta sigurinn sem vannst í kjarabaráttunni á vettvangi opinberra starfsmanna á undanförnum tveimur áratugum. Mætti hafa mörg orð um þessi átök og aðdraganda þeirra. Þegar samningar höfðu náðst lagði fjármálaráðherra að nýju fram frumvarp sem byggðist á þeim. Að sjálfsögðu studdi ég frumvarpið enda hafði ég gegnt hlutverki aðalsamningamanns BSRB. En ekki voru öll kurl komin til grafar því meirihluti efnahags- og viðskiptanefndar vildi gera þá breytingu á frumvarpinu að þar yrði sett inn ákvæði þess efnis að lífeyrissjóðirnir yrðu lögþvingaðir til að fjárfesta jafnan þar sem ávöxtun væri mest, að vísu er einnig tekið fram að fjárfestingin þyrfti að vera traust, en þetta var meginstefið. Þegar þessi grein frumvarpsins var endanlega borin upp til atkvæða, sat ég hjá við atkvæðagreiðsluna og var þar einn á báti, en hafði uppi eftirfarandi varnaðarorð: „Hér eru greidd atkvæði um ákvæði þar sem lögbundið er að jafnan sé leitað eftir hæstu ávöxtun sem völ er á á markaði. Ég tel rangt að lögþvinga hámarksvexti með þessum hætti. Ég tel hins vegar rétt að sjóðstjórn gæti þess jafnan að leita eftir ávöxtun fjármuna sjóðsins á ábyrgan hátt. Ég get því ekki stutt þessa breytingu.“Hvers vegna ekki hámarksávöxtun? Nú má spyrja hvers vegna lífeyrissjóðirnir ættu ekki að hlaupa jafnan eftir mestu ávöxtunarmöguleikum sem byðust hverju sinni? Ástæðurnar eru að mínu mati margar. Í fyrsta lagi verða lífeyrissjóðir fyrir bragðið ótraustari bakhjarl en ella, stöðugt flöktandi og á höttunum eftir einhverju betra. Þetta hefur og verið reynslan, bæði hér á landi og erlendis í þeirri gróðavímu sem heimurinn var í upp úr aldamótum. Í öðru lagi hélt ég því jafnan fram að því meiri arðsemis- eða vaxtakröfur sem gerðar væru á hendur fyrirtækjum og fjölskyldum af hálfu fjármagnseigenda, þeim mun hættara væri við að hinir fyrrnefndu bognuðu undan byrðunum og lánveitendur kæmu því að tómum kofum á skuldadögum. Þar með fengju lífeyrisþegar ekki sitt. Þessari röksemd beitti ég jafnan þegar stjórn LSR ræddi vaxtahækkanir. Vísaði ég þá til þess hluta fyrrnefndrar lagagreinar sem kvað á um öryggið. Á það vildu fáir hlusta jafnvel þótt bent væri á að við hefðum miklum skyldum að sinna sem stærstu fjárfestar á Íslandi, sem værum fyrir bragðið fordæmisgefandi fyrir markaðinn. Þá hef ég haldið því fram að fjármagn lífeyrissjóðanna væri betur komið í samfélagslegum verkefnum sem ráðist væri í fyrir milligöngu ríkissjóðs. Sú var einmitt tíðin að megnið af fjármagni lífeyrissjóðanna rann til uppbyggingar í húsnæðiskerfinu og víðar til samfélagslega mikilvægra verkefna. Ef þann hátt ætti að hafa á dugar ekki að búa við lagaákvæði sem nánast lögþvingar okur!Ræða þarf framtíð lífeyrissjóða Þessa umræðu er nú brýnt að taka þegar framtíð lífeyrissjóðanna verður rædd sem óhjákvæmilegt er að gera. En ástæðan fyrir því að ég sé ástæðu til að skrifa þessa grein markast ekki aðeins af löngun minni til að taka þátt í umræðu um lífeyrismál til framtíðar heldur einnig til að leiðrétta rangfærslur fréttastofu Sjónvarps sem hefur verið í undarlegri vegferð í umfjöllun um lífeyrismál; búið til fréttir sem hafa átt að sannfæra fólk um að ég, öðrum fremur, beri ábyrgð á tapi Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins í hruninu, á árunum 2008 til 2010 þar sem ég hafi verið stjórnarformaður LSR árið 2007! Vegna þessa fréttaflutnings mætti ég í Kastljósviðtal í Sjónvarpinu til að svara fyrir mig. Þar drýgði ég þá höfuðsynd að gagnrýna fjölmiðla fyrir skort á dýpt í fréttaflutningi um lífeyrismálin og stend ég við þá gagnrýni. Gagnrýnin féll í grýttan jarðveg og uppskeran varð sú ein að fréttastofan hefur lagst í miklar rannsóknir til að reyna að sýna fram á að ég hafi haft rangt við í þættinum.Ómerkileg fréttamennska Þannig var því slegið upp að ég hefði samþykkt lífeyrissjóðsfrumvarpið frá árinu 1996, sem ég lýsti hér að framan. Þar með virðist mér hafi átt að dæma ómerka fullyrðingu mína í Kastljósinu að ég hefði á sínum tíma andmælt lagaákvæði um hámarksávöxtun lífeyrissjóða. Ögmundur sagði „já við sjóðabraski“, sagði fréttastofa Sjónvarpsins í uppsláttarfrétt. Umfjöllun um þetta ætti ekki erindi á síður dagblaða nema fyrir þá sök að ég ætla ekki að sitja þegjandi undir því að fréttastofa Ríkisútvarpsins beri upp á mig lygar. Þekking fréttamanna Ríkisútvarpsins á störfum Alþingis á að vera nægjanlega mikil til að þeir kunni að lesa rétt í atkvæðagreiðslur á Alþingi. Hefði ég greitt atkvæði gegn lögunum í heild sinni hefði ég um leið kosið gegn samningum sem ég átti sjálfur stóran þátt í. Þess vegna gerði ég hið eina rétta í stöðunni: Andmælti í ræðustóli Alþingis því ákvæði sem ég var mótfallinn og studdi það ekki. Fréttastofa Sjónvarps hefur ekki séð sóma sinn í að leiðrétta lygabrigslin en geri ég það hér með gagnvart þeim sem þetta lesa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ögmundur Jónasson Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Sjá meira
Árið 1996 kynnti þáverandi ríkisstjórn lagafrumvarp um Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins. Ef frumvarpið hefði náð fram að ganga hefði lífeyriskerfi opinberra starfsmanna verið rústað. Þannig hefði svokölluð eftirmannsregla verið lögð af í einu vetfangi svo veigamikið atriði sé nefnt. Lífeyriskjör hefðu verið rýrð hjá fólki sem árum og áratugum saman hafði samið um lakari launakjör til að viðhalda eins traustum lífeyrisréttindum og kostur var. Þessu tókst að afstýra. BSRB, BHM og Kennarasamband Íslands risu upp til varnar réttindum félagsmanna sinna og innan veggja Alþingis var einnig harður slagur. Frumvarpið var stöðvað og settust fulltrúar fyrrnefndra samtaka að samningaborði sumarlangt með fulltrúum fjármálaráðuneytis og síðar Sambandi íslenskra sveitarfélaga. Þegar liðið var fram á haust náðust samningar um að varðveita öll þegar áunnin réttindi og smíða nýtt kerfi, áþekkt því sem var á almennum launamarkaði en með betri kjörum þó. Við samningaborðið tókum við ekki annað í mál en að iðgjöldin í nýju kerfi væru nægilega há til að ætla mætti að þau risu undir réttindum sem væru áþekk því sem gerðist í gamla kerfinu.Mikilvægur sigur Þennan varnarsigur tel ég einn merkasta sigurinn sem vannst í kjarabaráttunni á vettvangi opinberra starfsmanna á undanförnum tveimur áratugum. Mætti hafa mörg orð um þessi átök og aðdraganda þeirra. Þegar samningar höfðu náðst lagði fjármálaráðherra að nýju fram frumvarp sem byggðist á þeim. Að sjálfsögðu studdi ég frumvarpið enda hafði ég gegnt hlutverki aðalsamningamanns BSRB. En ekki voru öll kurl komin til grafar því meirihluti efnahags- og viðskiptanefndar vildi gera þá breytingu á frumvarpinu að þar yrði sett inn ákvæði þess efnis að lífeyrissjóðirnir yrðu lögþvingaðir til að fjárfesta jafnan þar sem ávöxtun væri mest, að vísu er einnig tekið fram að fjárfestingin þyrfti að vera traust, en þetta var meginstefið. Þegar þessi grein frumvarpsins var endanlega borin upp til atkvæða, sat ég hjá við atkvæðagreiðsluna og var þar einn á báti, en hafði uppi eftirfarandi varnaðarorð: „Hér eru greidd atkvæði um ákvæði þar sem lögbundið er að jafnan sé leitað eftir hæstu ávöxtun sem völ er á á markaði. Ég tel rangt að lögþvinga hámarksvexti með þessum hætti. Ég tel hins vegar rétt að sjóðstjórn gæti þess jafnan að leita eftir ávöxtun fjármuna sjóðsins á ábyrgan hátt. Ég get því ekki stutt þessa breytingu.“Hvers vegna ekki hámarksávöxtun? Nú má spyrja hvers vegna lífeyrissjóðirnir ættu ekki að hlaupa jafnan eftir mestu ávöxtunarmöguleikum sem byðust hverju sinni? Ástæðurnar eru að mínu mati margar. Í fyrsta lagi verða lífeyrissjóðir fyrir bragðið ótraustari bakhjarl en ella, stöðugt flöktandi og á höttunum eftir einhverju betra. Þetta hefur og verið reynslan, bæði hér á landi og erlendis í þeirri gróðavímu sem heimurinn var í upp úr aldamótum. Í öðru lagi hélt ég því jafnan fram að því meiri arðsemis- eða vaxtakröfur sem gerðar væru á hendur fyrirtækjum og fjölskyldum af hálfu fjármagnseigenda, þeim mun hættara væri við að hinir fyrrnefndu bognuðu undan byrðunum og lánveitendur kæmu því að tómum kofum á skuldadögum. Þar með fengju lífeyrisþegar ekki sitt. Þessari röksemd beitti ég jafnan þegar stjórn LSR ræddi vaxtahækkanir. Vísaði ég þá til þess hluta fyrrnefndrar lagagreinar sem kvað á um öryggið. Á það vildu fáir hlusta jafnvel þótt bent væri á að við hefðum miklum skyldum að sinna sem stærstu fjárfestar á Íslandi, sem værum fyrir bragðið fordæmisgefandi fyrir markaðinn. Þá hef ég haldið því fram að fjármagn lífeyrissjóðanna væri betur komið í samfélagslegum verkefnum sem ráðist væri í fyrir milligöngu ríkissjóðs. Sú var einmitt tíðin að megnið af fjármagni lífeyrissjóðanna rann til uppbyggingar í húsnæðiskerfinu og víðar til samfélagslega mikilvægra verkefna. Ef þann hátt ætti að hafa á dugar ekki að búa við lagaákvæði sem nánast lögþvingar okur!Ræða þarf framtíð lífeyrissjóða Þessa umræðu er nú brýnt að taka þegar framtíð lífeyrissjóðanna verður rædd sem óhjákvæmilegt er að gera. En ástæðan fyrir því að ég sé ástæðu til að skrifa þessa grein markast ekki aðeins af löngun minni til að taka þátt í umræðu um lífeyrismál til framtíðar heldur einnig til að leiðrétta rangfærslur fréttastofu Sjónvarps sem hefur verið í undarlegri vegferð í umfjöllun um lífeyrismál; búið til fréttir sem hafa átt að sannfæra fólk um að ég, öðrum fremur, beri ábyrgð á tapi Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins í hruninu, á árunum 2008 til 2010 þar sem ég hafi verið stjórnarformaður LSR árið 2007! Vegna þessa fréttaflutnings mætti ég í Kastljósviðtal í Sjónvarpinu til að svara fyrir mig. Þar drýgði ég þá höfuðsynd að gagnrýna fjölmiðla fyrir skort á dýpt í fréttaflutningi um lífeyrismálin og stend ég við þá gagnrýni. Gagnrýnin féll í grýttan jarðveg og uppskeran varð sú ein að fréttastofan hefur lagst í miklar rannsóknir til að reyna að sýna fram á að ég hafi haft rangt við í þættinum.Ómerkileg fréttamennska Þannig var því slegið upp að ég hefði samþykkt lífeyrissjóðsfrumvarpið frá árinu 1996, sem ég lýsti hér að framan. Þar með virðist mér hafi átt að dæma ómerka fullyrðingu mína í Kastljósinu að ég hefði á sínum tíma andmælt lagaákvæði um hámarksávöxtun lífeyrissjóða. Ögmundur sagði „já við sjóðabraski“, sagði fréttastofa Sjónvarpsins í uppsláttarfrétt. Umfjöllun um þetta ætti ekki erindi á síður dagblaða nema fyrir þá sök að ég ætla ekki að sitja þegjandi undir því að fréttastofa Ríkisútvarpsins beri upp á mig lygar. Þekking fréttamanna Ríkisútvarpsins á störfum Alþingis á að vera nægjanlega mikil til að þeir kunni að lesa rétt í atkvæðagreiðslur á Alþingi. Hefði ég greitt atkvæði gegn lögunum í heild sinni hefði ég um leið kosið gegn samningum sem ég átti sjálfur stóran þátt í. Þess vegna gerði ég hið eina rétta í stöðunni: Andmælti í ræðustóli Alþingis því ákvæði sem ég var mótfallinn og studdi það ekki. Fréttastofa Sjónvarps hefur ekki séð sóma sinn í að leiðrétta lygabrigslin en geri ég það hér með gagnvart þeim sem þetta lesa.
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun