Fjársjóð fornminja að finna á hafsbotni 22. mars 2012 08:30 diskar á hafsbotni Póstskipið var byggt í Skotlandi 1861, það var 60 metra langt gufu- og seglskip. Skipið var í eigu "Det forenede Dampskibsselskab“ (DFDS) í Danmörku sem gerði það út til Íslands. Teikningin er frá árinu 1864. mynd/ragnar edvardsson „Fyrir fornleifafræðina gefa þessi skipsflök ekki aðeins upplýsingar um ákveðið augnablik í tíma heldur eru þau heimild um samfélagið í heild. Í sokknu skipi er að finna fjársjóð upplýsinga um það sem við Íslendingar vorum að flytja hér inn. Þessar rannsóknir geta gefið okkur vitneskju um eitt og annað sem vantar inn í verslunarsögu okkar," segir Ragnar Edvardsson, fornleifafræðingur hjá rannsóknasetri Háskóla Íslands á Vestfjörðum. Einni af fyrstu kerfisbundnu fornleifarannsókninni neðarsjávar hér við land verður framhaldið í vor en forrannsókn árið 2011 gekk vel. Skipið sem um ræðir er póstskipið Phönix sem fórst í aftakaveðri í janúar árið 1881 og liggur við Löngufjörur á Snæfellsnesi. Heimildir sýna að um borð í skipinu, sem var um 400 tonn að stærð, gæti verið að finna hluta af dánarbúi Jóns Sigurðssonar forseta og konu hans Ingibjargar, legsteinn Kristjáns Jónssonar Fjallaskálds auk persónulegra muna áhafnarinnar. Forrannsóknin sýnir að mikið er af gripum í skipinu en frekari uppgröftur mun leiða í ljós hvað eftir er heillegt af farmi þess. Skipið var allt í senn farþega- og flutningaskip og fjölbreytileiki fornleifa í flakinu eftir því. Ragnar, sem er verkefnisstjóri ásamt Arnari Þór Egilssyni sem fann flakið, segir að skipsflök við landið séu í raun óplægður akur í íslenskri fornleifafræði. Rannsóknin á Phönix sé því fyrst og síðast hugsuð til að þróa aðferðafræði við slíkar rannsóknir og þjálfa kafara og sérfræðinga til að takast á við slíkar rannsóknir. Póstskipið liggur á kjördýpi til köfunar, eða um tíu metrum. En póstskipið er aðeins eitt fjölmargra skipa sem liggja við strendur landsins. „Ég er með skrá yfir 22 fundin flök, sum þeirra liggja í of djúpu vatni til að raunhæft sé að kafa niður í þau til fornleifarannsókna en fjögur til sex skip, sem ég veit um, eru á það grunnu vatni að raunhæft er að rannsaka þau," segir Ragnar en getur þess einnig að fornleifarannsókn á hafsbotni er allt að því þrisvar sinnum dýrari en sú sem framkvæmd er á landi. Skipin eru þó mun fleiri, en skipin sem Ragnar hefur á skrá eru svo gömul sem frá 15. til 17. aldar. Einnig hefur Ragnar fundið heimildir um hvar mögulegt væri að finna yfir 70 skipsflök frá 11. til 14. öld, og eru þau öll stór. Ragnar segir að upplýsingar sem koma úr sónarmyndatökum við gamlar verslunar- og hvalveiðastöðvar sýni ekki aðeins sokkin skip heldur einnig byggingar og annað sem tengist umsvifum manna fyrr á öldum. „Tækifærin eru endalaus," segir Ragnar. svavar@frettabladid.is Fréttir Mest lesið Rok og rigning sama hvert er litið Veður Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Innlent Bátar brenna í Bolungarvík Innlent Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Innlent Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Innlent Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár Innlent „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Innlent Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Innlent Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Innlent Fleiri fréttir Sjáanlega nóg komið þegar þjóðarleiðtogar taka undir Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Bátar brenna í Bolungarvík Utanríkisráðherra segir stjórnarandstöðuna fara rangt með mál „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Tekist á um Evrópumálin Merkúr Máni sótti brons í Ólympíukeppninni í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Sjá meira
„Fyrir fornleifafræðina gefa þessi skipsflök ekki aðeins upplýsingar um ákveðið augnablik í tíma heldur eru þau heimild um samfélagið í heild. Í sokknu skipi er að finna fjársjóð upplýsinga um það sem við Íslendingar vorum að flytja hér inn. Þessar rannsóknir geta gefið okkur vitneskju um eitt og annað sem vantar inn í verslunarsögu okkar," segir Ragnar Edvardsson, fornleifafræðingur hjá rannsóknasetri Háskóla Íslands á Vestfjörðum. Einni af fyrstu kerfisbundnu fornleifarannsókninni neðarsjávar hér við land verður framhaldið í vor en forrannsókn árið 2011 gekk vel. Skipið sem um ræðir er póstskipið Phönix sem fórst í aftakaveðri í janúar árið 1881 og liggur við Löngufjörur á Snæfellsnesi. Heimildir sýna að um borð í skipinu, sem var um 400 tonn að stærð, gæti verið að finna hluta af dánarbúi Jóns Sigurðssonar forseta og konu hans Ingibjargar, legsteinn Kristjáns Jónssonar Fjallaskálds auk persónulegra muna áhafnarinnar. Forrannsóknin sýnir að mikið er af gripum í skipinu en frekari uppgröftur mun leiða í ljós hvað eftir er heillegt af farmi þess. Skipið var allt í senn farþega- og flutningaskip og fjölbreytileiki fornleifa í flakinu eftir því. Ragnar, sem er verkefnisstjóri ásamt Arnari Þór Egilssyni sem fann flakið, segir að skipsflök við landið séu í raun óplægður akur í íslenskri fornleifafræði. Rannsóknin á Phönix sé því fyrst og síðast hugsuð til að þróa aðferðafræði við slíkar rannsóknir og þjálfa kafara og sérfræðinga til að takast á við slíkar rannsóknir. Póstskipið liggur á kjördýpi til köfunar, eða um tíu metrum. En póstskipið er aðeins eitt fjölmargra skipa sem liggja við strendur landsins. „Ég er með skrá yfir 22 fundin flök, sum þeirra liggja í of djúpu vatni til að raunhæft sé að kafa niður í þau til fornleifarannsókna en fjögur til sex skip, sem ég veit um, eru á það grunnu vatni að raunhæft er að rannsaka þau," segir Ragnar en getur þess einnig að fornleifarannsókn á hafsbotni er allt að því þrisvar sinnum dýrari en sú sem framkvæmd er á landi. Skipin eru þó mun fleiri, en skipin sem Ragnar hefur á skrá eru svo gömul sem frá 15. til 17. aldar. Einnig hefur Ragnar fundið heimildir um hvar mögulegt væri að finna yfir 70 skipsflök frá 11. til 14. öld, og eru þau öll stór. Ragnar segir að upplýsingar sem koma úr sónarmyndatökum við gamlar verslunar- og hvalveiðastöðvar sýni ekki aðeins sokkin skip heldur einnig byggingar og annað sem tengist umsvifum manna fyrr á öldum. „Tækifærin eru endalaus," segir Ragnar. svavar@frettabladid.is
Fréttir Mest lesið Rok og rigning sama hvert er litið Veður Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Innlent Bátar brenna í Bolungarvík Innlent Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Innlent Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Innlent Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár Innlent „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Innlent Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Innlent Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Innlent Fleiri fréttir Sjáanlega nóg komið þegar þjóðarleiðtogar taka undir Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Bátar brenna í Bolungarvík Utanríkisráðherra segir stjórnarandstöðuna fara rangt með mál „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Tekist á um Evrópumálin Merkúr Máni sótti brons í Ólympíukeppninni í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Sjá meira