Íslendingar langt í frá einir að glíma við vaxandi skuldir

Fjallað er um málið í Morgunkorni greiningar Íslandsbanka. Þar segir að ríkisjóður búi sem betur fer að því að skuldastaðan fyrir hrun var góð, sem gerir það að verkum að þrátt fyrir miklan viðsnúning frá 2007, þegar staðan var jákvæð um 4%, og stóru áföll er nettóskuldastaðan ekki verri í hlutfalli við landsframleiðslu en gengur og gerist í helstu iðnríkjum í kringum okkur.

Af löndum með áþekkt hlutfall og Ísland má t.d. nefna Bandaríkin, Þýskaland og Portúgal en í þessum löndum líkt og svo víða annars staðar hefur staðan farið versnandi í kjölfar kreppunnar.

Það er dýrt að eiga við fjármálakreppu og skuldirnar hlaðast upp víðar en á Íslandi. Ekki þarf að horfa lengra en til Grikklands til að sjá það, en margir hafa áhyggjur af því að ástandið í Grikklandi sé aðeins forsmekkurinn af því sem koma skal í öðrum evruríkjum.

John Lipsky, sem er einn af framkvæmdarstjórum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins (AGS), gerði vaxandi skuldir að umtalsefni sínu á ráðstefnu í Peking um síðustu helgi. Lipsky sagði m.a. að mörg þróuð iðnvædd hagkerfi glímdu nú við versnandi skuldastöðu hins opinbera og að útlit væri fyrir að öll G7 ríkin að Kanada og Þýskalandi undanskildum myndu sjá heildarskuldir fara upp að eða jafnvel yfir 100% af landsframleiðslu fyrir árið 2014.

Hér er átt við brúttó skuldastöðu án þess að tillit sé tekið til eigna. Ástandið yrði þá svipað og það varð á árunum eftir seinni heimstyrjöld. Til samanburðar þá var meðaltal heildarskulda iðnríkja 75% af landsframleiðslu í lok árs 2007 en AGS gerir ráð fyrir að þetta meðaltal verði 110% árið 2014.

Lipsky sagði að þrátt fyrir að aðeins tíundi hluti þessarar skuldasöfnunar væri tilkominn vegna aðgerða sem stjórnvöld hafa gripið til í þeim tilgangi að mýkja áhrif fjármálakreppunnar yrði vandasamt að vinda ofan af þessum aðgerðum. Lipsky sagði einnig að óheppilegt væri að samhliða því sem mörg þróuð ríki glími nú við vaxandi skuldir er hlutfall aldraðra að hækka og kostnaður við heilbrigðisþjónustu því að vaxa.

Þessar krefjandi aðstæður sem framundan eru munu setja marga ríkisstjórnina í erfiða aðstöðu en Lipsky telur að mikilvægt sé að endurskoða eftirlauna- og heilbrigðismál á næstu misserum. Hér er rétt að halda því til haga að staða Íslands til lengri tíma litið er sterkari en flestra annarra iðnríkja hvað það varðar að meðalaldur er hér í lægra lagi auk þess sem íslenska lífeyriskerfið er að nánast að fullu fjármagnað, öfugt við það sem víða er raunin.