Gæði og samkeppni í námsgagnagerð Þorsteinn Helgason skrifar 5. október 2006 05:00 Námsgagnaútgáfa fyrir grunnskóla á Íslandi hefur á sér sovéskt yfirbragð við fyrstu sýn. Flestallar kennslubækur og annað námsefni kemur frá einu ríkisreknu forlagi. Nefndir hafa verið skipaðar til að segja álit á þessu fyrirkomulagi, skýrslur verið skrifaðar og tillögur lagðar fram. Enginn hefur þó árætt að breyta þessu í grundvallaratriðum af einfaldri ástæðu: Fyrirkomulagið hefur gefið góða raun. Útgáfuefnið er upp til hópa vandað og ótrúlega fjölbreytt miðað við örsmáan markað. Hver vill henda barninu með baðvatninu? Námsgögn eru augljóslega lykilþáttur alls skólastarfs, skrifar Illugi Gunnarsson í Fréttablaðinu 17. sept. sl. Mikið rétt. Og því þarf að fara varlega í að breyta því fyrirkomulagi sem hefur gefið góða raun. Auðvitað væri gott að búa við meiri fjölbreytni í námsgögnum. En fjölbreytnin er ekki markmið sem ryður öllum öðrum úr vegi. Betra er að hafa eina góða kennslubók en tvær vondar. Gott námsefni er meira um vert en kórrétt hagfræðikenning. Skólarnir hafa ekki mikið svigrúm nú um stundir til að útvega sér annað námsefni en frá Námsgagnastofnun og Illugi mælir með að þetta svigrúm verði aukið. Það er ekki nema réttmætt og gott en ein af ástæðunum fyrir þessu litla svigrúmi er að lítið annað hefur staðið til boða. Forlögin og önnur fyrirtæki, sem starfa á einkamarkaði, hafa ekki sinnt námsgagnagerð fyrir grunnskóla að neinu gagni. Orsök verður afleiðing í slíkri stöðu og afleiðing orsök. Illugi kallar líka eftir meiri hvata fyrir kennara að semja eigin námsgögn og selja þau. Þetta er líka góð hugmynd og ekki nema rétt að grunnskólakennarar fái betri aðgang að fjármagni til að búa til námsefni eins og framhaldsskólakennarar hafa. Kennarar semji námsefni?Bót væri að því að fleiri aðilar en Námsgagnastofnun gætu gefið út vandað námsefni fyrir grunnskóla. Hugsanlega munu einkaforlögin með tíð og tíma koma sér upp kunnáttu til að taka þátt í slíkri starfsemi þó að ekki bóli á því enn. En er líklegt að kennarar taki sig til sjálfir og framleiði námsefni sem verði raunverulegur valkostur fyrir kennara og nemendur? Það er meiri eftirspurn en framboð á hæfum námsefnishöfundum. Ef vel á að vera þurfa þeir að hafa þrjá kosti til að bera: í fyrsta lagi kennslureynslu, helst af viðkomandi skólastigi, í öðru lagi fagþekkingu á viðfangsefninu sem fjallað er um og í þriðja lagi færni til að miðla efninu á aðlaðandi, skýran og traustan hátt. Auk þess þarf höfundurinn tíma til að sinna þessu verki af alúð og fá góð ráð og sérfræðiaðstoð. Útvega þarf myndefni, frumgert eða aðfengið, með fullum rétti og greiðslum, semja kennsluleiðbeiningar og leiða kennara og nemendur að nýja efninu. Einsamall kennari eða fræðimaður ræður ekki við þetta verkefni. Hann þarf stuðningsnet til að það takist. Hins vegar er gott að kennarar fái aðstoð til þess að þróa sitt eigið stuðningsefni til að þjóna nemendum sínum og sumt af því getur síðan gengið í gegnum frekara ferli og orðið almennt námsefni. Líklegra er að svo takist til ef fjármunum er veitt til málsins og kennaramenntunin verður lengd. Hvernig eru námsefnishöfundar?Hópurinn, sem semur námsefni fyrir Námsgagnastofnun, er býsna fjölbreyttur og þar eru kennarar virkjaðir ásamt fólki með aðra reynslu, menntun og hæfileika. Ég nefni hér þá sem kallaðir hafa verið til að semja kennslubækur, leiðbeiningar og annað efni í sögukennslu frá því að síðasta aðalnámskrá kom út 1999 vegna þess að þar þekki ég best til: - Kennslufræðingur og grunnskólakennari með langa reynslu, nú starfandi í Kennaraháskólanum (KHÍ). - Sagnfræðingur og sögukennari á unglingastigi grunnskóla til margra ára. - Sagnfræðingur og kennari með reynslu úr grunnskóla en einkum framhaldsskóla, nú í KHÍ. - Sjálfstætt starfandi sagnfræðingar með mismunandi mikla reynslu af kennslu. - Kennari með tuttugu ára reynslu af grunnskólakennslu og meistaragráðu í kennslufræðum, kennir nú við KHÍ. - Rithöfundur sem hefur samið sögulegar skáldsögur og er þekktur fyrir þekkingu sína á sögu lands og þjóðar. - Nýútskrifaðir kennarar frá KHÍ sem bjuggu til námsefni í lokaverkefnum sínum. Margt af efninu sem þessir höfundar sömdu gekk í gegnum mikið breytingaferli í meðförum Námsgagnastofnunar og sérfræðinga hennar. Vonandi tekst að auka enn fjölbreytnina og vanda til verka þegar búin eru til námsgögn handa uppvaxandi kynslóð landsins sem á ekkert nema það besta skilið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Ég vel Höllu Hrund í liðið mitt Guðmundur Þórður Guðmundsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Halldór 01.06.2024 Halldór „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason Skoðun Skoðun Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Vofa húsagans býsnast enn Haukur Már Helgason skrifar Skoðun Nokkrar staðreyndir um Ísland, Katrínu og Gaza Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem hyggjast kjósa Katrínu Jakobsdóttur Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Katrín og kvenhatrið Ólafur Sveinsson skrifar Skoðun Bessastaðir eru ekki fyrir byrjendur Þorbergur Þórsson skrifar Skoðun Ég vil Baldur og því kýs ég Baldur Ólafur Helgi M. Ólafsson / Starína skrifar Sjá meira
Námsgagnaútgáfa fyrir grunnskóla á Íslandi hefur á sér sovéskt yfirbragð við fyrstu sýn. Flestallar kennslubækur og annað námsefni kemur frá einu ríkisreknu forlagi. Nefndir hafa verið skipaðar til að segja álit á þessu fyrirkomulagi, skýrslur verið skrifaðar og tillögur lagðar fram. Enginn hefur þó árætt að breyta þessu í grundvallaratriðum af einfaldri ástæðu: Fyrirkomulagið hefur gefið góða raun. Útgáfuefnið er upp til hópa vandað og ótrúlega fjölbreytt miðað við örsmáan markað. Hver vill henda barninu með baðvatninu? Námsgögn eru augljóslega lykilþáttur alls skólastarfs, skrifar Illugi Gunnarsson í Fréttablaðinu 17. sept. sl. Mikið rétt. Og því þarf að fara varlega í að breyta því fyrirkomulagi sem hefur gefið góða raun. Auðvitað væri gott að búa við meiri fjölbreytni í námsgögnum. En fjölbreytnin er ekki markmið sem ryður öllum öðrum úr vegi. Betra er að hafa eina góða kennslubók en tvær vondar. Gott námsefni er meira um vert en kórrétt hagfræðikenning. Skólarnir hafa ekki mikið svigrúm nú um stundir til að útvega sér annað námsefni en frá Námsgagnastofnun og Illugi mælir með að þetta svigrúm verði aukið. Það er ekki nema réttmætt og gott en ein af ástæðunum fyrir þessu litla svigrúmi er að lítið annað hefur staðið til boða. Forlögin og önnur fyrirtæki, sem starfa á einkamarkaði, hafa ekki sinnt námsgagnagerð fyrir grunnskóla að neinu gagni. Orsök verður afleiðing í slíkri stöðu og afleiðing orsök. Illugi kallar líka eftir meiri hvata fyrir kennara að semja eigin námsgögn og selja þau. Þetta er líka góð hugmynd og ekki nema rétt að grunnskólakennarar fái betri aðgang að fjármagni til að búa til námsefni eins og framhaldsskólakennarar hafa. Kennarar semji námsefni?Bót væri að því að fleiri aðilar en Námsgagnastofnun gætu gefið út vandað námsefni fyrir grunnskóla. Hugsanlega munu einkaforlögin með tíð og tíma koma sér upp kunnáttu til að taka þátt í slíkri starfsemi þó að ekki bóli á því enn. En er líklegt að kennarar taki sig til sjálfir og framleiði námsefni sem verði raunverulegur valkostur fyrir kennara og nemendur? Það er meiri eftirspurn en framboð á hæfum námsefnishöfundum. Ef vel á að vera þurfa þeir að hafa þrjá kosti til að bera: í fyrsta lagi kennslureynslu, helst af viðkomandi skólastigi, í öðru lagi fagþekkingu á viðfangsefninu sem fjallað er um og í þriðja lagi færni til að miðla efninu á aðlaðandi, skýran og traustan hátt. Auk þess þarf höfundurinn tíma til að sinna þessu verki af alúð og fá góð ráð og sérfræðiaðstoð. Útvega þarf myndefni, frumgert eða aðfengið, með fullum rétti og greiðslum, semja kennsluleiðbeiningar og leiða kennara og nemendur að nýja efninu. Einsamall kennari eða fræðimaður ræður ekki við þetta verkefni. Hann þarf stuðningsnet til að það takist. Hins vegar er gott að kennarar fái aðstoð til þess að þróa sitt eigið stuðningsefni til að þjóna nemendum sínum og sumt af því getur síðan gengið í gegnum frekara ferli og orðið almennt námsefni. Líklegra er að svo takist til ef fjármunum er veitt til málsins og kennaramenntunin verður lengd. Hvernig eru námsefnishöfundar?Hópurinn, sem semur námsefni fyrir Námsgagnastofnun, er býsna fjölbreyttur og þar eru kennarar virkjaðir ásamt fólki með aðra reynslu, menntun og hæfileika. Ég nefni hér þá sem kallaðir hafa verið til að semja kennslubækur, leiðbeiningar og annað efni í sögukennslu frá því að síðasta aðalnámskrá kom út 1999 vegna þess að þar þekki ég best til: - Kennslufræðingur og grunnskólakennari með langa reynslu, nú starfandi í Kennaraháskólanum (KHÍ). - Sagnfræðingur og sögukennari á unglingastigi grunnskóla til margra ára. - Sagnfræðingur og kennari með reynslu úr grunnskóla en einkum framhaldsskóla, nú í KHÍ. - Sjálfstætt starfandi sagnfræðingar með mismunandi mikla reynslu af kennslu. - Kennari með tuttugu ára reynslu af grunnskólakennslu og meistaragráðu í kennslufræðum, kennir nú við KHÍ. - Rithöfundur sem hefur samið sögulegar skáldsögur og er þekktur fyrir þekkingu sína á sögu lands og þjóðar. - Nýútskrifaðir kennarar frá KHÍ sem bjuggu til námsefni í lokaverkefnum sínum. Margt af efninu sem þessir höfundar sömdu gekk í gegnum mikið breytingaferli í meðförum Námsgagnastofnunar og sérfræðinga hennar. Vonandi tekst að auka enn fjölbreytnina og vanda til verka þegar búin eru til námsgögn handa uppvaxandi kynslóð landsins sem á ekkert nema það besta skilið.
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar