Framdi Fréttablaðið glæp? 1. nóvember 2005 00:01 Hróbjartur Jónatansson hrl. ritar grein í Morgunblaðið 3. október undir heitinu „Glæpur Fréttablaðsins“. Í greininni fjallar lögmaðurinn um lögbannsmál sem hann fer með f.h. Jónínu Benediktsdóttur. Í greininni er því haldið fram að Fréttablaðið hafi framið glæp og vísar lögmaðurinn til nokkurra lagaákvæða m.a. stjórnarskrár og almennra hegningarlaga. Í grein sinni gefur lögmaðurinn sér þá forsendu að glæpur hafi verið framinn en það er röng staðhæfing. Lögbannsmálið er einkamál og hefur ekkert með glæp að gera, refsingu eða viðurlög. Tjáningarfrelsisákvæði 73. gr. er mjög víðtækt. Í dómi Hæstaréttar í máli gegn Agnesi Bragadóttur frá 1996 segir meðal annars: „Efni ákvæðisins á rót sína að rekja til ákvæða stjórnarskrár og mannréttindasáttmála um tjáningarfrelsi og byggist á þeim sjónarmiðum að það sé almennt æskilegt og í samræmi við lýðræðishefðir að almenningur fái að fylgjast með því sem er að gerast í þjóðfélaginu. Í málinu var krafist að Agnes gæfi upp heimildarmann sinn en rannsóknarlögregla taldi að einn af yfirmönnum Landsbanka Íslands hefði gerst brotlegur við ákvæði laga og rofið þagnarskyldu og orðið með því sekur um alvarlegt trúnaðarbrot. Þeirri beiðni var hafnað og um leið viðurkennt mikilvægi þess að tjáningarfrelsið sé ekki heft með þeim hætti að það geti skaðað eðlilega lýðræðislega umræðu og upplýsingagjöf. Fréttablaðið hefur ekki brotið gegn ákvæðum laga um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga eins og lögmaður Jónínu Benediktsdóttur heldur fram. Í 5. gr. laganna er vísað til að víkja megi frá ákvæðum laganna í þágu fjölmiðlunar en það er ekki aðalatriðið heldur hitt að lögin gilda um rafræna og handvirka skráningu persónuupplýsinga sem eiga að vera hluti af skrá. Tilvísun í lög um fjarskipti hefur takmarkað gildi enda bendir lögmaðurinn ekki á sérstaka lagagrein fullyrðingum sínum til stuðnings. Markmið þeirra laga er að tryggja hagkvæm og örugg fjarskipti hér á landi og efla virka samkeppni á fjarskiptamarkaði. Ákvæði laganna um vernd persónuupplýsinga og friðhelgi einkalífs varðar aðallega þá sem hafa með fjarskipti að gera, en ekki birtingu fjölmiðils úr ljósritum. Lögmaðurinn vísar í lögbannsbeiðni sinni til 228. og 229. gr. almennra hegningarlaga því til stuðnings að Fréttablaðið hafi brotið af sér. Verknaðarlýsing 228. gr. almennra hegningarlaga á ekki við um birtingu Fréttablaðsins á ljósritum af tölvupósti Jónínu Benediktsdóttur. Málið er ekki flóknara en það. Í 229. gr. alm. hgl. segir að hver sem skýri opinberlega frá einkamálefnum annars manns án þess að nægar ástæður séu fyrir hendi er réttlæti verknaðinn skuli sæta þar til greindri refsingu. Meginatriðið er að það er almennt óheimilt að skýra frá einkamálefnum fólks. Á því eru þó undantekningar og séu þær ástæður fyrir hendi sem réttlæta verknaðinn er þar ekki um refsivert brot eða glæp að ræða. Slíkar ástæður voru fyrir hendi varðandi birtingu Fréttablaðsins, auk heldur var ekki um einkamálefni að ræða. Fréttablaðið birti eingöngu úr gögnunum fréttaefni sem á erindi til almennings eftir að blaðamaður hafði rætt við hlutaðeigandi. Gerð er grein fyrir verkþáttum ákveðinna nafngreindra og að hluta ónafngreindra aðila við að koma fram ákæru á hendur forráðamönnum Baugs. Frá því í ágústmánuði hefur verið fjallað um þær ákærur. Ýmsir aðilar hafa tjáð sig um málið. Skiptir máli fyrir fólk að fá að vita hvernig málið varð til? Er glæpur að upplýsa það? Er glæpur að gera grein fyrir verkþáttum þeirra sem komu að því að fá Jón Gerald Sullenberger til að kæra? Getur nokkur haldið því fram að upplýsingar um það eigi ekki erindi til almennings í landinu? Að sjálfsögðu á almenningur í landinu að fá að vita hverjir það eru sem koma að því að ákæra á hendur forsvarsmönnum Baugs er sett fram. Slíkt er eðlilegur hluti af umræðu og upplýsingagjöf í lýðræðisþjóðfélagi. Af þeim sökum mundu upplýsingar um atriði sem skipta jafn miklu máli aldrei verða talin brot gegn ákvæði 229. gr. almennra hegningarlaga. En fleira kemur til. Fréttablaðið hefur ekki skýrt frá einkamálefnum þeirra aðila sem um ræðir. Birtar voru upplýsingar um það með hvaða hætti reynt var að koma á skattrannsókn gagnvart Baugi og síðar kæru á hendur forsvarsmönnum Baugs. Slíkt eru ekki viðkvæmar persónuupplýsingar um sendanda eða viðtakendur tölvupóstsins þó þar sé um viðkvæmar og óvæntar upplýsingar að ræða. Fréttablaðið hefur því ekki framið glæp. Fréttablaðið hefur ekki gert annað en að gegna því hlutverki sem er skylda fréttamiðils og hver einasti frjáls fjölmiðill hefði birt í lýðfrjálsu landi. Hvar hefði Watergate-málið lent hefðu viðmiðanir gilt sem lögmaður Jónínu heldur fram? Hvað hefði orðið um ákæru á New York Times vegna Pentagon-skjalanna? Í stað þess að Nixon hrökklaðist frá völdum og Erlichman og Haldeman lentu í fangelsi hefðu Bandaríkjamenn setið uppi með menn á æðstu valdastólum sem höfðu gerst brotlegir við refsilög. Birting gagna er ekki glæpur fréttamiðilsins jafnvel þó einhver hafi komist yfir þau með ólögmætum hætti. Hefði Fréttablaðið stungið þessum gögnum undir stól og ekki birt það sem máli skiptir hefði Fréttablaðið framið glæp gegn lesendum sínum og lýðræðinu í landinu. Glæpur Fréttablaðsins er sá einn að hafa rækt skyldu sína við málfrelsið og eðlilega upplýsingagjöf til almennings í landinu. Sumir kalla það ef til vill glæp en ég kalla það virðingu fyrir að gefa borgurum í lýðfrjálsu landi eðlilegar upplýsingar. Jón Magnússon lögmaður Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gestapennar Í brennidepli Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Áhugaverðar ákvarðanir Sigurður Ingi Friðleifsson Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Hróbjartur Jónatansson hrl. ritar grein í Morgunblaðið 3. október undir heitinu „Glæpur Fréttablaðsins“. Í greininni fjallar lögmaðurinn um lögbannsmál sem hann fer með f.h. Jónínu Benediktsdóttur. Í greininni er því haldið fram að Fréttablaðið hafi framið glæp og vísar lögmaðurinn til nokkurra lagaákvæða m.a. stjórnarskrár og almennra hegningarlaga. Í grein sinni gefur lögmaðurinn sér þá forsendu að glæpur hafi verið framinn en það er röng staðhæfing. Lögbannsmálið er einkamál og hefur ekkert með glæp að gera, refsingu eða viðurlög. Tjáningarfrelsisákvæði 73. gr. er mjög víðtækt. Í dómi Hæstaréttar í máli gegn Agnesi Bragadóttur frá 1996 segir meðal annars: „Efni ákvæðisins á rót sína að rekja til ákvæða stjórnarskrár og mannréttindasáttmála um tjáningarfrelsi og byggist á þeim sjónarmiðum að það sé almennt æskilegt og í samræmi við lýðræðishefðir að almenningur fái að fylgjast með því sem er að gerast í þjóðfélaginu. Í málinu var krafist að Agnes gæfi upp heimildarmann sinn en rannsóknarlögregla taldi að einn af yfirmönnum Landsbanka Íslands hefði gerst brotlegur við ákvæði laga og rofið þagnarskyldu og orðið með því sekur um alvarlegt trúnaðarbrot. Þeirri beiðni var hafnað og um leið viðurkennt mikilvægi þess að tjáningarfrelsið sé ekki heft með þeim hætti að það geti skaðað eðlilega lýðræðislega umræðu og upplýsingagjöf. Fréttablaðið hefur ekki brotið gegn ákvæðum laga um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga eins og lögmaður Jónínu Benediktsdóttur heldur fram. Í 5. gr. laganna er vísað til að víkja megi frá ákvæðum laganna í þágu fjölmiðlunar en það er ekki aðalatriðið heldur hitt að lögin gilda um rafræna og handvirka skráningu persónuupplýsinga sem eiga að vera hluti af skrá. Tilvísun í lög um fjarskipti hefur takmarkað gildi enda bendir lögmaðurinn ekki á sérstaka lagagrein fullyrðingum sínum til stuðnings. Markmið þeirra laga er að tryggja hagkvæm og örugg fjarskipti hér á landi og efla virka samkeppni á fjarskiptamarkaði. Ákvæði laganna um vernd persónuupplýsinga og friðhelgi einkalífs varðar aðallega þá sem hafa með fjarskipti að gera, en ekki birtingu fjölmiðils úr ljósritum. Lögmaðurinn vísar í lögbannsbeiðni sinni til 228. og 229. gr. almennra hegningarlaga því til stuðnings að Fréttablaðið hafi brotið af sér. Verknaðarlýsing 228. gr. almennra hegningarlaga á ekki við um birtingu Fréttablaðsins á ljósritum af tölvupósti Jónínu Benediktsdóttur. Málið er ekki flóknara en það. Í 229. gr. alm. hgl. segir að hver sem skýri opinberlega frá einkamálefnum annars manns án þess að nægar ástæður séu fyrir hendi er réttlæti verknaðinn skuli sæta þar til greindri refsingu. Meginatriðið er að það er almennt óheimilt að skýra frá einkamálefnum fólks. Á því eru þó undantekningar og séu þær ástæður fyrir hendi sem réttlæta verknaðinn er þar ekki um refsivert brot eða glæp að ræða. Slíkar ástæður voru fyrir hendi varðandi birtingu Fréttablaðsins, auk heldur var ekki um einkamálefni að ræða. Fréttablaðið birti eingöngu úr gögnunum fréttaefni sem á erindi til almennings eftir að blaðamaður hafði rætt við hlutaðeigandi. Gerð er grein fyrir verkþáttum ákveðinna nafngreindra og að hluta ónafngreindra aðila við að koma fram ákæru á hendur forráðamönnum Baugs. Frá því í ágústmánuði hefur verið fjallað um þær ákærur. Ýmsir aðilar hafa tjáð sig um málið. Skiptir máli fyrir fólk að fá að vita hvernig málið varð til? Er glæpur að upplýsa það? Er glæpur að gera grein fyrir verkþáttum þeirra sem komu að því að fá Jón Gerald Sullenberger til að kæra? Getur nokkur haldið því fram að upplýsingar um það eigi ekki erindi til almennings í landinu? Að sjálfsögðu á almenningur í landinu að fá að vita hverjir það eru sem koma að því að ákæra á hendur forsvarsmönnum Baugs er sett fram. Slíkt er eðlilegur hluti af umræðu og upplýsingagjöf í lýðræðisþjóðfélagi. Af þeim sökum mundu upplýsingar um atriði sem skipta jafn miklu máli aldrei verða talin brot gegn ákvæði 229. gr. almennra hegningarlaga. En fleira kemur til. Fréttablaðið hefur ekki skýrt frá einkamálefnum þeirra aðila sem um ræðir. Birtar voru upplýsingar um það með hvaða hætti reynt var að koma á skattrannsókn gagnvart Baugi og síðar kæru á hendur forsvarsmönnum Baugs. Slíkt eru ekki viðkvæmar persónuupplýsingar um sendanda eða viðtakendur tölvupóstsins þó þar sé um viðkvæmar og óvæntar upplýsingar að ræða. Fréttablaðið hefur því ekki framið glæp. Fréttablaðið hefur ekki gert annað en að gegna því hlutverki sem er skylda fréttamiðils og hver einasti frjáls fjölmiðill hefði birt í lýðfrjálsu landi. Hvar hefði Watergate-málið lent hefðu viðmiðanir gilt sem lögmaður Jónínu heldur fram? Hvað hefði orðið um ákæru á New York Times vegna Pentagon-skjalanna? Í stað þess að Nixon hrökklaðist frá völdum og Erlichman og Haldeman lentu í fangelsi hefðu Bandaríkjamenn setið uppi með menn á æðstu valdastólum sem höfðu gerst brotlegir við refsilög. Birting gagna er ekki glæpur fréttamiðilsins jafnvel þó einhver hafi komist yfir þau með ólögmætum hætti. Hefði Fréttablaðið stungið þessum gögnum undir stól og ekki birt það sem máli skiptir hefði Fréttablaðið framið glæp gegn lesendum sínum og lýðræðinu í landinu. Glæpur Fréttablaðsins er sá einn að hafa rækt skyldu sína við málfrelsið og eðlilega upplýsingagjöf til almennings í landinu. Sumir kalla það ef til vill glæp en ég kalla það virðingu fyrir að gefa borgurum í lýðfrjálsu landi eðlilegar upplýsingar. Jón Magnússon lögmaður
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun