Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Björn Berg Gunnarsson skrifar 28. júlí 2025 07:00 Björn Berg Gunnarsson fagnar umræðunni um sparnað. Vísir/Vilhelm Spurning barst frá þrjátíu og tveggja ára karlmanni: Ef maður var heppinn og gat fest húsnæðislán í frekar lágum vöxtum (segjum 5% óverðtryggt), er þá rétt skilið að fyrst lánið er á lægri vöxtum en vextir á sparnaðarreikningum (segjum 7%) þá er alltaf betra að leggja peninginn in á sparnað heldur en inn á lánið? Pælingin væri þá að byrja að borga aukalega inn á lánið um leið og vextirnir losna og verða hærri en vextir sparnaðarreikningsins. Er þetta svo einfalt eða þarf að huga að fleiri breytum? Björn Berg Gunnarsson fjármálaráðgjafi ætlar að svara spurningum frá lesendum Vísis í sumar. Þar gefst lesendum kostur á að spyrja hann spurninga sem tengjast fjármálum, fjárfestingum og öðru. Sendu honum spurningu neðst í greininni. Takk fyrir afar áhugaverða spurningu. Þetta er einmitt ekki svo einfalt og það þarf sannarlega að huga að fleiri breytum. Samanburðurinn Á blaði virðist samanburðurinn einfaldur. Okkur bjóðast um 7% vextir á bankabókum í dag og enn hærri á ríkisskuldabréfum. Þar sem um fastvaxtalán er að ræða er ekki hætta á að vextir þess hækki þar til vextirnir losna. Þetta ætti að segja okkur að ef um minniháttar fjárhæð er að ræða og engar tekjutengdar bætur eru þegnar kæmi betur út að ávaxta spariféð enn um sinn en að greiða inn á lánið. Það mætti svo taka þær vangaveltur enn lengra og bera langtímaávöxtun hlutabréfa saman við fasta vexti í núverandi lánaumhverfi. Ef vextirnir eru rétt að losna væri jafnvel hægt að festa þá að nýju á um 8% vöxtum, sem er lægra en þau ca. 10% sem vel dreift alþjóðlegt eignasafn hlutabréfa hefur skilað undanfarna áratugi. Ekki gleyma áhættunni Ef dæmið væri svona einfalt væri eins hægt að velta því upp hvort það væri ekki óábyrgt að veðsetja ekki íbúðina eða húsið upp í rjáfur til þess að kaupa hlutabréf eða leggja peninga inn á bankabók. En við gerum það ekki vegna þess að þegar við göngum það langt komum við auga á áhættuþáttinn. Öryggi er verðmætt, rétt eins og vextir og þegar við skuldsetjum okkur erum við alltaf að taka einhverja áhættu. Okkur hættir til að treysta því ýmist að núverandi ástand verði varanlegt eða að ekkert geti farið úrskeiðis og þegar slík rökvilla byrgir okkur sýn vanmetum við gjarnan áhættu og samanburður verður villandi. Muntu greiða inn á lánið síðar? En hvernig læt ég? Vextirnir eru fastir og það ætti nú ekki að vera mikil hætta á bankabókum þessa dagana. Þá leggur þú peningana bara fyrir, bíður til loka fastvaxtatímabilsins og greiðir þá inn á höfuðstólinn eða endurfjármagnar í lægri lánsfjárhæð. Eða hvað? Muntu greiða inn á lánið þegar þar að kemur? Ég hef ekki rekist á íslenskar rannsóknir á þessu áhugaverða viðfangsefni, en vestanhafs hefur nokkrum sinnum verið skoðað hvort fólk standi í raun við stóru orðin. Hvað gerir fólk sem lofað hefur sjálfu sér að greiða aukalega inn á húsnæðislán? Því mistekst. Fæstir greiða inn á lánin, hvort sem litið er á einfaldar fyrirætlanir um viðbótargreiðslur eða markmið um að gera lán upp að fullu yfir skemmri tíma. Reynt hefur verið að rekja þessar áhugaverðu niðurstöður til hegðunar fólks og mats á verðmæti í samhengi við tímasetningar. Við viljum, eða metum meira verðmæti í að nota peninga strax í stað þess að geyma þá og verja með arðbærari hætti síðar meir. Við virðumst auk þess vanmeta áhrif freistinga og þess að eitthvað geti komið upp á. Hvað viltu þá gera? Tölurnar hvetja þig til að geyma féð á bankabókinni enn um sinn, en reynslan segir okkur að þér farnist sennilega, til lengri tíma, betur með því að greiða inn á skuldina í dag. Vissulega þarf að taka tillit til mögulegs uppgreiðslukostnaðar en reynslan segir okkur sömuleiðis að fólk sem greitt hefur aukalega inn á lán sé líklegra til að gera það aftur, sem er afar jákvætt. Þann lærdóm sem ég hef dregið af því að ræða við mikinn fjölda fólks um húsnæðislán þeirra mætti að mestu sjóða niður í tvennt: Annars vegar sér fólk ekki eftir því að hafa greitt niður lán, nema þegar það misskilur verðtryggingu. Hins vegar snúast fjármál öðru fremur um hegðun, viðhorf og nálgun en tölur á blaði. Það er hollt og einfalt að temja sér það viðhorf að vilja ryðja burt lánum og greiða aukalega inn á þau þegar færi gefst. Það er áhættulítið, hvetjandi, einfalt í framkvæmd og hentugt fyrir þá sem vilja feta leiðina að heilbrigðari heimilisfjármálum. Björn Berg Gunnarsson Fjármálin með Birni Berg Fjármál heimilisins Mest lesið Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Viðskipti innlent Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Viðskipti innlent Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Viðskipti innlent Segja falda launauppbót hjá níu af hverjum tíu stofnunum ríkisins Viðskipti innlent Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Viðskipti innlent Ísland verði leiðandi í þróun varna og viðskipta á Norðurslóðum Viðskipti innlent Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Viðskipti innlent „Það er kennitöluflakk í skilgreiningu sinni“ Viðskipti innlent Bein útsending: Er gervigreindin alvöru tækifæri fyrir Ísland? Viðskipti innlent Óvæntur atvinnumissir: Óttinn verstur en mörg góð ráð Atvinnulíf Fleiri fréttir Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Davíð Ernir til liðs við Athygli Netvís tekur við af SAFT Bein útsending: Er gervigreindin alvöru tækifæri fyrir Ísland? Ísland verði leiðandi í þróun varna og viðskipta á Norðurslóðum Segja falda launauppbót hjá níu af hverjum tíu stofnunum ríkisins „Það er kennitöluflakk í skilgreiningu sinni“ Einar rýfur þögnina: Vísar kenningum um fléttu á bug Bein útsending: Ársfundur atvinnulífsins Spá óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku „Hef engar upplýsingar um að eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað“ 208 sagt upp í fimm hópuppsögnum Einn stofnenda Play og Leifur í framkvæmdastjórn Icelandair Eiríkur Orri til Ofar Samkaup eignast 38 prósenta hlut í Kjötkompaní Segir stjórnendur ætla að skilja skuldirnar eftir á Íslandi „Það verður andskoti flókið“ Kaupfélagið á bak við risaviðskipti í Iceland Seafood Múlakaffi nýtir farþegamiðstöðina yfir veturinn „Við munum gæta réttar kröfuhafa í hvívetna“ Viðkvæm staða í björgunaraðgerðum Play Europe Horfa fram á tugmilljarða samdrátt og bíða í ofvæni eftir loðnufréttum Hætti korteri eftir peppfund með Möltufólkinu Isavia gefur strandaglópum engin grið Ásgeir og Darri til Landslaga Sahara og Olís tilnefnd til tvennra alþjóðlegra verðlauna Sjá meira
Ef maður var heppinn og gat fest húsnæðislán í frekar lágum vöxtum (segjum 5% óverðtryggt), er þá rétt skilið að fyrst lánið er á lægri vöxtum en vextir á sparnaðarreikningum (segjum 7%) þá er alltaf betra að leggja peninginn in á sparnað heldur en inn á lánið? Pælingin væri þá að byrja að borga aukalega inn á lánið um leið og vextirnir losna og verða hærri en vextir sparnaðarreikningsins. Er þetta svo einfalt eða þarf að huga að fleiri breytum? Björn Berg Gunnarsson fjármálaráðgjafi ætlar að svara spurningum frá lesendum Vísis í sumar. Þar gefst lesendum kostur á að spyrja hann spurninga sem tengjast fjármálum, fjárfestingum og öðru. Sendu honum spurningu neðst í greininni. Takk fyrir afar áhugaverða spurningu. Þetta er einmitt ekki svo einfalt og það þarf sannarlega að huga að fleiri breytum. Samanburðurinn Á blaði virðist samanburðurinn einfaldur. Okkur bjóðast um 7% vextir á bankabókum í dag og enn hærri á ríkisskuldabréfum. Þar sem um fastvaxtalán er að ræða er ekki hætta á að vextir þess hækki þar til vextirnir losna. Þetta ætti að segja okkur að ef um minniháttar fjárhæð er að ræða og engar tekjutengdar bætur eru þegnar kæmi betur út að ávaxta spariféð enn um sinn en að greiða inn á lánið. Það mætti svo taka þær vangaveltur enn lengra og bera langtímaávöxtun hlutabréfa saman við fasta vexti í núverandi lánaumhverfi. Ef vextirnir eru rétt að losna væri jafnvel hægt að festa þá að nýju á um 8% vöxtum, sem er lægra en þau ca. 10% sem vel dreift alþjóðlegt eignasafn hlutabréfa hefur skilað undanfarna áratugi. Ekki gleyma áhættunni Ef dæmið væri svona einfalt væri eins hægt að velta því upp hvort það væri ekki óábyrgt að veðsetja ekki íbúðina eða húsið upp í rjáfur til þess að kaupa hlutabréf eða leggja peninga inn á bankabók. En við gerum það ekki vegna þess að þegar við göngum það langt komum við auga á áhættuþáttinn. Öryggi er verðmætt, rétt eins og vextir og þegar við skuldsetjum okkur erum við alltaf að taka einhverja áhættu. Okkur hættir til að treysta því ýmist að núverandi ástand verði varanlegt eða að ekkert geti farið úrskeiðis og þegar slík rökvilla byrgir okkur sýn vanmetum við gjarnan áhættu og samanburður verður villandi. Muntu greiða inn á lánið síðar? En hvernig læt ég? Vextirnir eru fastir og það ætti nú ekki að vera mikil hætta á bankabókum þessa dagana. Þá leggur þú peningana bara fyrir, bíður til loka fastvaxtatímabilsins og greiðir þá inn á höfuðstólinn eða endurfjármagnar í lægri lánsfjárhæð. Eða hvað? Muntu greiða inn á lánið þegar þar að kemur? Ég hef ekki rekist á íslenskar rannsóknir á þessu áhugaverða viðfangsefni, en vestanhafs hefur nokkrum sinnum verið skoðað hvort fólk standi í raun við stóru orðin. Hvað gerir fólk sem lofað hefur sjálfu sér að greiða aukalega inn á húsnæðislán? Því mistekst. Fæstir greiða inn á lánin, hvort sem litið er á einfaldar fyrirætlanir um viðbótargreiðslur eða markmið um að gera lán upp að fullu yfir skemmri tíma. Reynt hefur verið að rekja þessar áhugaverðu niðurstöður til hegðunar fólks og mats á verðmæti í samhengi við tímasetningar. Við viljum, eða metum meira verðmæti í að nota peninga strax í stað þess að geyma þá og verja með arðbærari hætti síðar meir. Við virðumst auk þess vanmeta áhrif freistinga og þess að eitthvað geti komið upp á. Hvað viltu þá gera? Tölurnar hvetja þig til að geyma féð á bankabókinni enn um sinn, en reynslan segir okkur að þér farnist sennilega, til lengri tíma, betur með því að greiða inn á skuldina í dag. Vissulega þarf að taka tillit til mögulegs uppgreiðslukostnaðar en reynslan segir okkur sömuleiðis að fólk sem greitt hefur aukalega inn á lán sé líklegra til að gera það aftur, sem er afar jákvætt. Þann lærdóm sem ég hef dregið af því að ræða við mikinn fjölda fólks um húsnæðislán þeirra mætti að mestu sjóða niður í tvennt: Annars vegar sér fólk ekki eftir því að hafa greitt niður lán, nema þegar það misskilur verðtryggingu. Hins vegar snúast fjármál öðru fremur um hegðun, viðhorf og nálgun en tölur á blaði. Það er hollt og einfalt að temja sér það viðhorf að vilja ryðja burt lánum og greiða aukalega inn á þau þegar færi gefst. Það er áhættulítið, hvetjandi, einfalt í framkvæmd og hentugt fyrir þá sem vilja feta leiðina að heilbrigðari heimilisfjármálum.
Björn Berg Gunnarsson fjármálaráðgjafi ætlar að svara spurningum frá lesendum Vísis í sumar. Þar gefst lesendum kostur á að spyrja hann spurninga sem tengjast fjármálum, fjárfestingum og öðru. Sendu honum spurningu neðst í greininni.
Björn Berg Gunnarsson Fjármálin með Birni Berg Fjármál heimilisins Mest lesið Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Viðskipti innlent Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Viðskipti innlent Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Viðskipti innlent Segja falda launauppbót hjá níu af hverjum tíu stofnunum ríkisins Viðskipti innlent Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Viðskipti innlent Ísland verði leiðandi í þróun varna og viðskipta á Norðurslóðum Viðskipti innlent Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Viðskipti innlent „Það er kennitöluflakk í skilgreiningu sinni“ Viðskipti innlent Bein útsending: Er gervigreindin alvöru tækifæri fyrir Ísland? Viðskipti innlent Óvæntur atvinnumissir: Óttinn verstur en mörg góð ráð Atvinnulíf Fleiri fréttir Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Davíð Ernir til liðs við Athygli Netvís tekur við af SAFT Bein útsending: Er gervigreindin alvöru tækifæri fyrir Ísland? Ísland verði leiðandi í þróun varna og viðskipta á Norðurslóðum Segja falda launauppbót hjá níu af hverjum tíu stofnunum ríkisins „Það er kennitöluflakk í skilgreiningu sinni“ Einar rýfur þögnina: Vísar kenningum um fléttu á bug Bein útsending: Ársfundur atvinnulífsins Spá óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku „Hef engar upplýsingar um að eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað“ 208 sagt upp í fimm hópuppsögnum Einn stofnenda Play og Leifur í framkvæmdastjórn Icelandair Eiríkur Orri til Ofar Samkaup eignast 38 prósenta hlut í Kjötkompaní Segir stjórnendur ætla að skilja skuldirnar eftir á Íslandi „Það verður andskoti flókið“ Kaupfélagið á bak við risaviðskipti í Iceland Seafood Múlakaffi nýtir farþegamiðstöðina yfir veturinn „Við munum gæta réttar kröfuhafa í hvívetna“ Viðkvæm staða í björgunaraðgerðum Play Europe Horfa fram á tugmilljarða samdrátt og bíða í ofvæni eftir loðnufréttum Hætti korteri eftir peppfund með Möltufólkinu Isavia gefur strandaglópum engin grið Ásgeir og Darri til Landslaga Sahara og Olís tilnefnd til tvennra alþjóðlegra verðlauna Sjá meira
Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Viðskipti innlent
Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Viðskipti innlent