Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar 26. apríl 2025 07:02 Francis páfi er fallinn frá – háaldraður og saddur lífdaga. Meðfylgjandi orð setti ég á blað fyrir mörgum árum - tæpum áratug eða svo – þ.e.a.s. á meðan Abbas frá Palestínu var enn talinn maður með mönnum, og Francis frá Argentínu nýstsiginn í stól páfa. Það var rétt eins og tveir gamlir vinir og bræður í anda væru að hittast eftir langan aðskilnað – þeir féllust í faðma, kysstu hvor annan á báða vanga og horfðust brosandi í augu: „Þú hefur yngst um tíu ár, svei mér þá“!, sagði Jorge Mario Bergoglio á ítölsku. „Þú ert að grínast“,svaraði Mahmud Abbas hlæjandi, á arabísku. Þetta var túlkað jafnóðum af ritara páfa, sem er annálaður fjöltyngdur fræðimaður. – Það var reyndar ekki svo langt síðan þessir tveir menn höfðu hist í skuggsælum garði á bak við Vatikanið. Þar hafði Páfinn lýst yfir stuðningi við sjálfstætt ríki Palestínumanna. Nema hvað, að núna var Abbas, sem fór fyrir Palestinumönnum á Vesturbakkanum, kominn enn á ný til að hitta páfa. Að þessu sinni stóð meðal annars til að hengja á hann æðstu orðu – friðarorðu - sem bara vænstu mönnum er veitt í viðurkenningarskyni. (Gott ef það er ekki upphleypt mynd af engli úr bronsi). Bara fjórum blaðamönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina sjálfa – fyrir utan ljósmyndara í þjónustu páfa.Tveir þeirra voru Palestínumenn og hinir enskumælandi sérfræðingar í málefnum páfadóms við erlend blöð og fréttastofur. Að lokinni athöfn steðjuðu sérfræðingarnir fram í aðalsal Vatíkansins, þar sem hundruð blaðamanna biðu spenntir eftir niðurstöðum fundarins. Meðal þess efnis, sem greint var frá, var veitingin á friðarorðunni. Og þeir höfðu ekki fyrr sleppt orðinu, en friðurinn var úti. Allt fór á hvolf, menn hnakkrifust – og lengi vel var heimspressan undirlögð af þessu rifrildi. Um hvað voru svo menn að rífast? Jú, þeir voru að rífast um það, hvort Mario Borgoglio – með öðrum orðum Francis páfi- hefði notað viðtengingarhátt eða framsöguhátt sagnarinnar að vera, þegar hann ávarpaði vin sinn Mahmud Abbas, um leið og hann teygði fram hendurnar til að „hengja“ orðuna um háls honum. Sagði hann „þú ert engill friðarins“ (frsh.)eða „megir þú vera engill friðarins“ (vth.)? Annars vegar er fullyrðing, en hins vegar ósk eða von. Á ítölsku hljómar þetta svo: „tu sei angel di pace“ (framsöguháttur) eða „tu sia angel di pace“ í viðtengingarhætti. Ekki svo mikill munur og gæti hafa skolast til hjá túlkinum. Hafi páfinn notað framsöguhátt og sagt: „þú ert engill friðarins“, þá er ekki ólíklegt, að Ísraelar hefðu brugðist við með loftárás á Vatíkanið – eða hvað? Rétt eins og á Gaza. Heimsstyrjaldir hafa svo sem brotist út af minna tilefni. Francis páfi var upphaflega sóttur til Argentínu, en er af ítölsku bergi brotinn. Eflaust talar hann öll rómönsku málin og veit, hvað viðtengingarháttur hefur margslungna merkingu – háttur sem gefur málinu dýpt, ilm og lit. Bretar og Bandaríkjamenn hafa hins vegar ekki hugmynd um það, enda viðtengingarháttur týndur úr ensku/amerísku - og tröllum gefinn. Eða þá, að það hafi kannski verið sérfræðingnum í Páfagarði ofraun að þýða ítalskan viðtengingarhátt fyrir hinn enskumælandi heim, sem kann engin skil á viðtengingarhætti. Við sem sóttum sunnudagaskóla Fríkirkjunnar á barnsaldri, vitum, að prestar tala helst aldrei í framsöguhætti. „Guð veri með þér, Guð fyrirgefi þér, Guð varðveiti þig, Guð sé oss næstur, Guð hálpi þér, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni“ – allt í viðtengingarhætti. Og ég efast ekki um, að páfinn sjálfur sé jafn ósínkur á viðtengingarhátt og kristmenn-krossmenn á Fróni – þó svo þeir hafi gleymt kaþólskunni. En hvað um það. Á öðrum degi voru hinir enskumælandi sérfræðingar í Páfagarði sendir inn í bakherbergi Vatikansins til að hlusta á upptökur af ræðu páfa. Samt voru þeir eiginlega engu nær, þegar þeir sneru aftur. Það var erfitt að greina orðaskil, sögðu þeir. Páfanum liggur lágt rómur – eins og títt er um vitra menn, má gjarnan bæta við. Þótt túlkurinn væri fjölkunnugur málamaður, var hann hlédrægur og forðaðist að yfirgnæfa rödd hans heilagleika. Og svo voru það blossarnir frá myndavélunum sem yfirgnæfðu allt eins og vélbyssuskothríð. Það var úr vöndu að ráða. Og engin lausn í sjónmáli. En þegar upp er staðið, skiptir svo sem engu máli, hver sagði hvað við hvern, hvenær eða hvar. Hvort notaði páfinn framsöguhátt eða viðtengingarhátt? Hvort sagði hann hinn hógværa talsmann Palestínumanna vera „engil friðarins“ – eða lét hann í ljós þá ósk, að hann “mætti reynast engill friðarins“? Það eina sem skiptir máli er stríð eða friður. Og við vitum, að stríð er staðreynd fyrir botni Miðjarðarhafsins. Stríð er þess vegna i framsöguhætti. En friður í þessum löndum getur aðeins verið í viðtengingarhætti. Hann lýsir óskhyggju góðra manna, eins og Jorges Marios Bergoglios og Mahmuds Abbas – páfans og Palestínumannsins – um að sú tíð komi, „að friður sé með yður“. Höfundur hefur enn ekki misst áhuga á skólalatínunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Schram Andlát Frans páfa Páfagarður Mest lesið Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Francis páfi er fallinn frá – háaldraður og saddur lífdaga. Meðfylgjandi orð setti ég á blað fyrir mörgum árum - tæpum áratug eða svo – þ.e.a.s. á meðan Abbas frá Palestínu var enn talinn maður með mönnum, og Francis frá Argentínu nýstsiginn í stól páfa. Það var rétt eins og tveir gamlir vinir og bræður í anda væru að hittast eftir langan aðskilnað – þeir féllust í faðma, kysstu hvor annan á báða vanga og horfðust brosandi í augu: „Þú hefur yngst um tíu ár, svei mér þá“!, sagði Jorge Mario Bergoglio á ítölsku. „Þú ert að grínast“,svaraði Mahmud Abbas hlæjandi, á arabísku. Þetta var túlkað jafnóðum af ritara páfa, sem er annálaður fjöltyngdur fræðimaður. – Það var reyndar ekki svo langt síðan þessir tveir menn höfðu hist í skuggsælum garði á bak við Vatikanið. Þar hafði Páfinn lýst yfir stuðningi við sjálfstætt ríki Palestínumanna. Nema hvað, að núna var Abbas, sem fór fyrir Palestinumönnum á Vesturbakkanum, kominn enn á ný til að hitta páfa. Að þessu sinni stóð meðal annars til að hengja á hann æðstu orðu – friðarorðu - sem bara vænstu mönnum er veitt í viðurkenningarskyni. (Gott ef það er ekki upphleypt mynd af engli úr bronsi). Bara fjórum blaðamönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina sjálfa – fyrir utan ljósmyndara í þjónustu páfa.Tveir þeirra voru Palestínumenn og hinir enskumælandi sérfræðingar í málefnum páfadóms við erlend blöð og fréttastofur. Að lokinni athöfn steðjuðu sérfræðingarnir fram í aðalsal Vatíkansins, þar sem hundruð blaðamanna biðu spenntir eftir niðurstöðum fundarins. Meðal þess efnis, sem greint var frá, var veitingin á friðarorðunni. Og þeir höfðu ekki fyrr sleppt orðinu, en friðurinn var úti. Allt fór á hvolf, menn hnakkrifust – og lengi vel var heimspressan undirlögð af þessu rifrildi. Um hvað voru svo menn að rífast? Jú, þeir voru að rífast um það, hvort Mario Borgoglio – með öðrum orðum Francis páfi- hefði notað viðtengingarhátt eða framsöguhátt sagnarinnar að vera, þegar hann ávarpaði vin sinn Mahmud Abbas, um leið og hann teygði fram hendurnar til að „hengja“ orðuna um háls honum. Sagði hann „þú ert engill friðarins“ (frsh.)eða „megir þú vera engill friðarins“ (vth.)? Annars vegar er fullyrðing, en hins vegar ósk eða von. Á ítölsku hljómar þetta svo: „tu sei angel di pace“ (framsöguháttur) eða „tu sia angel di pace“ í viðtengingarhætti. Ekki svo mikill munur og gæti hafa skolast til hjá túlkinum. Hafi páfinn notað framsöguhátt og sagt: „þú ert engill friðarins“, þá er ekki ólíklegt, að Ísraelar hefðu brugðist við með loftárás á Vatíkanið – eða hvað? Rétt eins og á Gaza. Heimsstyrjaldir hafa svo sem brotist út af minna tilefni. Francis páfi var upphaflega sóttur til Argentínu, en er af ítölsku bergi brotinn. Eflaust talar hann öll rómönsku málin og veit, hvað viðtengingarháttur hefur margslungna merkingu – háttur sem gefur málinu dýpt, ilm og lit. Bretar og Bandaríkjamenn hafa hins vegar ekki hugmynd um það, enda viðtengingarháttur týndur úr ensku/amerísku - og tröllum gefinn. Eða þá, að það hafi kannski verið sérfræðingnum í Páfagarði ofraun að þýða ítalskan viðtengingarhátt fyrir hinn enskumælandi heim, sem kann engin skil á viðtengingarhætti. Við sem sóttum sunnudagaskóla Fríkirkjunnar á barnsaldri, vitum, að prestar tala helst aldrei í framsöguhætti. „Guð veri með þér, Guð fyrirgefi þér, Guð varðveiti þig, Guð sé oss næstur, Guð hálpi þér, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni“ – allt í viðtengingarhætti. Og ég efast ekki um, að páfinn sjálfur sé jafn ósínkur á viðtengingarhátt og kristmenn-krossmenn á Fróni – þó svo þeir hafi gleymt kaþólskunni. En hvað um það. Á öðrum degi voru hinir enskumælandi sérfræðingar í Páfagarði sendir inn í bakherbergi Vatikansins til að hlusta á upptökur af ræðu páfa. Samt voru þeir eiginlega engu nær, þegar þeir sneru aftur. Það var erfitt að greina orðaskil, sögðu þeir. Páfanum liggur lágt rómur – eins og títt er um vitra menn, má gjarnan bæta við. Þótt túlkurinn væri fjölkunnugur málamaður, var hann hlédrægur og forðaðist að yfirgnæfa rödd hans heilagleika. Og svo voru það blossarnir frá myndavélunum sem yfirgnæfðu allt eins og vélbyssuskothríð. Það var úr vöndu að ráða. Og engin lausn í sjónmáli. En þegar upp er staðið, skiptir svo sem engu máli, hver sagði hvað við hvern, hvenær eða hvar. Hvort notaði páfinn framsöguhátt eða viðtengingarhátt? Hvort sagði hann hinn hógværa talsmann Palestínumanna vera „engil friðarins“ – eða lét hann í ljós þá ósk, að hann “mætti reynast engill friðarins“? Það eina sem skiptir máli er stríð eða friður. Og við vitum, að stríð er staðreynd fyrir botni Miðjarðarhafsins. Stríð er þess vegna i framsöguhætti. En friður í þessum löndum getur aðeins verið í viðtengingarhætti. Hann lýsir óskhyggju góðra manna, eins og Jorges Marios Bergoglios og Mahmuds Abbas – páfans og Palestínumannsins – um að sú tíð komi, „að friður sé með yður“. Höfundur hefur enn ekki misst áhuga á skólalatínunni.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun