Hallarekstur stöðvaður á næstu tveimur árum Árni Sæberg skrifar 31. mars 2025 09:39 Daði Már Kristófersson, fjármála- og efnahagsráðherra, kynnti fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar í morgun. Stjórnarráðið Samkvæmt nýrri fjármálaáætlun fyrir árin 2026 til 2030 verður ríkissjóður hallalaus strax árið 2027 og hið opinbera hallalaust árið 2028. Hvoru tveggja er ári fyrr en fyrri áætlun gerði ráð fyrir. Í tilkynningu á vef Stjórnarráðsins segir að efnahagslegur stöðugleiki, lækkun verðbólgu og vaxta séu leiðarljós fyrstu fjármálaáætlunar nýrrar ríkisstjórnar, sem Daði Már Kristófersson, fjármála- og efnahagsráðherra, kynnti í dag. Helsta forgangsmál ríkisstjórnarinnar sé að stöðva hallarekstur ríkissjóðs með styrkri stjórn á fjármálum ríkisins. Stjórnarráðið Útgjöld vaxi ekki meira en um tvö prósent á ári Fjármálastefna nýrrar ríkisstjórnar og fjármálaáætlun, styðjist nú í fyrsta sinn við stöðugleikareglu. Reglan feli í sér að ríkisútgjöld vaxi ekki til lengdar umfram vöxt verðmætasköpunar í hagkerfinu. Í grunninn felist í stöðugleikareglu að skilyrt verði að útgjöld ríkissjóðs, A-1 hluta, skuli vaxa að hámarki um tvö prósent að raunvirði að ári. „Styrk stjórn á fjármálum ríkisins er forgangsverkefni til þess að ná stöðugleika í efnahagslífi, lækka vexti, rjúfa kyrrstöðu og auka verðmætasköpun í samfélaginu. Samstaða um þessa breyttu forgangsröðun mun varða leiðina að bættum lífskjörum og úrlausn margra brýnna verkefna. Samtímis er lögð rík áhersla á að verja grunnstoðir samfélagsins og styðja við markmið um velsæld og efnahagslegan stöðugleika. Þá er gert ráð fyrir verulegri fjárfestingu í innviðum, ekki síst á sviði samgangna,“ er haft eftir Daða Má Kristóferssyni, fjármála og efnahagsráðherra. Þriðjungur í heilbrigðismálin Á tímabili fjármálaáætlunar sé gert ráð fyrir hóflegum útgjaldavexti ríkissjóðs, að jafnaði 1,6 prósent að raunvirði á ári. Þróun á útgjöldum taki mið af þessu og beinist meðal annars að félags- og tryggingamálum, heilbrigðismálum og samgöngumálum. Framlög til þessara málaflokka aukist mest í krónum talið og renni um helmingur útgjalda ríkissjóðs til þeirra. Framlög til utanríkismála aukist hins vegar hlutfallslega mest. Framlög til heilbrigðismála nemi tæplega þriðjungi af heildarútgjöldum ríkissjóðs og aukist um 57 milljarða króna á tímabili fjármálaáætlunarinnar. Heilbrigðiskerfið verði eflt og aðgengi að þjónustu tryggt um land allt, með áherslu á jafnræði, velferð og fagmennsku. Gert sé ráð fyrir að stoðir heilbrigðis- og öldrunarþjónustu verði styrktar í takt við fjölgun og öldrun þjóðarinnar, meðal annars með fjölgun hjúkrunarrýma og aukinni heimahjúkrun. Þá sé áhersla lögð á að stytta biðlista barna, auka aðgengi að geðheilbrigðis-þjónustu og efla meðferðarúrræði vegna fíknivanda. Auk þess sé gert ráð fyrir hagræðingu og markvissari nýtingu fjármuna í heilbrigðiskerfinu til að skapa svigrúm til nýrra og aukinna verkefna. Hækkað frítekjumark kostar fimm milljarða Framlög til félags-, húsnæðis- og tryggingamála aukist um 38 milljarða króna á tímabili áætlunarinnar. Kostnaður vegna nýs örorkulífeyriskerfis vegi þar þyngst eða um 18 milljarðar króna á ársgrundvelli. Þá aukist kostnaður vegna fjölgunar endurhæfingarlífeyrisþega og þess að þeir eru lengur í endurhæfingu en áður. Þessar breytingar leiði til tæplega 5 milljarða króna kostnaðarauka á fyrsta ári áætlunarinnar með áframhaldandi áhrifum á seinni árum tímabilsins. Áform um að binda í lög tengingu lífeyrisgreiðslna við launavísitölu kosti 9 milljarða króna á tímabili áætlunarinnar. Frítekjumark ellilífeyrisþega verði hækkað í 60 þúsund krónur á mánuði í þrepum en kostnaður vegna þess nemi 5 milljörðum króna á ári þegar breytingin er að fullu komin til framkvæmda. Allt endurspegli þetta áherslu stjórnvalda á að bæta afkomu viðkvæmra hópa samfélagsins. Framlög til samgöngumála séu aukin úr 66 milljörðum króna í 74 milljarða króna á tímabilinu. Þar af fari 7 milljarðar króna til vegabóta, viðhalds og þjónustu strax á árinu 2026. Undanfarin 10 ár hafi umferð á þjóðvegum aukist um 70 til 100 prósent, sem hafi aukið álag á slitlag, brýr og burðarlag. Um 40 prósent þjóðvega séu metin í slæmu eða mjög slæmu ástandi og 30 prósent vegakerfisins sé með slakt burðarlag. „Þessi viðhaldsskuld sem hefur safnast upp um langt skeið krefst markvissrar fjárfestingar og forgangsröðunar til að efla innviði og bæta búsetuskilyrði á landinu öllu.“ Útgjöld alltaf umfram áætlun „Staðreyndin er sú að allt frá því að fyrsta fjármálaáætlunin var lögð fram samkvæmt þeim lögum sem nú gilda hafa útgjöld reynst verulega meiri er áætlun þess tíma gerði ráð fyrir. Það hefur meðal annars leitt til þess að ekki hefur verið nægt borð fyrir báru þegar áföll dynja yfir. Nú er lögð áhersla á að þessi saga endurtaki sig ekki,“ segir í tilkynningu. Hagræðingar skila 107 milljörðum króna Loks segir að almenningur á Íslandi hafi með skýrum hætti sýnt að hann láti afkomu og fjármál ríkisins sér ekki í léttu rúmi liggja. Fjölmargar tillögur frá almenningi, atvinnulífi og hinu opinbera hafi borist um hagræðingu í rekstri ríkisins. Það sé krefjandi verkefni að útfæra þær og koma til framkvæmda. Hagræðingartillögur muni sjást strax á útgjaldahlið fjármálaáætlunar ríkisstjórnarinnar. Rekstur hins opinbera Efnahagsmál Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Pilturinn muni líklega afplána þriðjung átta ára dóms fyrir manndráp Innlent Mun sjá eftir árásinni alla ævi Innlent Skrifa nú undir samninginn sem féll af borðinu eftir hitafundinn Erlent Brot á trausti gagnvart félögum Lúðvíks sem vilji hjálpa Innlent Gefur lítið fyrir tal um fyrningu Innlent Hætta framleiðslu innanhúss og segja upp fólki Innlent Ofsakláði grípur Spaugstofumenn Innlent Hornafjörður gæti bjargað flugi Icelandair á Ísafjörð Innlent Ellefu slasaðir og þrír alvarlega í Kaupmannahöfn Erlent Gætti trúnaðar eftir að erindi tengdamömmunnar barst Innlent Fleiri fréttir Pilturinn muni líklega afplána þriðjung átta ára dóms fyrir manndráp Hornafjörður gæti bjargað flugi Icelandair á Ísafjörð Gefur lítið fyrir tal um fyrningu Brot á trausti gagnvart félögum Lúðvíks sem vilji hjálpa Gætti trúnaðar eftir að erindi tengdamömmunnar barst Mun sjá eftir árásinni alla ævi Segir lögreglumann sem njósnaði hafa gert mistök Frekari breytingar í Valhöll Ofsakláði grípur Spaugstofumenn Lítur málið mjög alvarlegum augum Átta ár fyrir að bana Bryndísi Klöru Hætta framleiðslu innanhúss og segja upp fólki Kristófer Breki nýr formaður Vöku Skýrsla starfshóps um lagaumgjörð hvalveiða tilbúin Gætu þurft að endurskoða aukastörf lögreglumanna Mjöll Snæsdóttir er látin Jafnréttisstofa kallar eftir svörum frá Ingu vegna skipunar í stjórn HMS Grunar að fleiri lögreglumenn hafi verið viðriðnir njósnirnar Segir Jon Øigarden Ingvar E þeirra Norðmanna Jafnréttisstofa krefur Ingu Sæland um útskýringu á vali á stjórnarmönnum „Það er ekkert til sem heitir að heita trúnaði um fundarbeiðni“ Fjölmiðlanefnd tekur fyrir umfjöllun Fréttarinnar Ráðherra vill að leigubílsstjórar tali íslensku Mál Ásthildar Lóu krufið fyrir opnum tjöldum Vill að þingflokkar vinni saman að því að stytta frí þingmanna Mikilvægt að vita hvar og hvernig réttar upplýsingar fást í krísuástandi Málið áfall fyrir embættið Skiptar skoðanir á stöðvarskyldu: „Held að enginn vilji hverfa aftur í það ástand“ „Miklu svakalegra en ég gerði mér grein fyrir“ Njósnaaðgerðir sagðar tengjast deilum tveggja af auðugustu mönnum landsins Sjá meira
Í tilkynningu á vef Stjórnarráðsins segir að efnahagslegur stöðugleiki, lækkun verðbólgu og vaxta séu leiðarljós fyrstu fjármálaáætlunar nýrrar ríkisstjórnar, sem Daði Már Kristófersson, fjármála- og efnahagsráðherra, kynnti í dag. Helsta forgangsmál ríkisstjórnarinnar sé að stöðva hallarekstur ríkissjóðs með styrkri stjórn á fjármálum ríkisins. Stjórnarráðið Útgjöld vaxi ekki meira en um tvö prósent á ári Fjármálastefna nýrrar ríkisstjórnar og fjármálaáætlun, styðjist nú í fyrsta sinn við stöðugleikareglu. Reglan feli í sér að ríkisútgjöld vaxi ekki til lengdar umfram vöxt verðmætasköpunar í hagkerfinu. Í grunninn felist í stöðugleikareglu að skilyrt verði að útgjöld ríkissjóðs, A-1 hluta, skuli vaxa að hámarki um tvö prósent að raunvirði að ári. „Styrk stjórn á fjármálum ríkisins er forgangsverkefni til þess að ná stöðugleika í efnahagslífi, lækka vexti, rjúfa kyrrstöðu og auka verðmætasköpun í samfélaginu. Samstaða um þessa breyttu forgangsröðun mun varða leiðina að bættum lífskjörum og úrlausn margra brýnna verkefna. Samtímis er lögð rík áhersla á að verja grunnstoðir samfélagsins og styðja við markmið um velsæld og efnahagslegan stöðugleika. Þá er gert ráð fyrir verulegri fjárfestingu í innviðum, ekki síst á sviði samgangna,“ er haft eftir Daða Má Kristóferssyni, fjármála og efnahagsráðherra. Þriðjungur í heilbrigðismálin Á tímabili fjármálaáætlunar sé gert ráð fyrir hóflegum útgjaldavexti ríkissjóðs, að jafnaði 1,6 prósent að raunvirði á ári. Þróun á útgjöldum taki mið af þessu og beinist meðal annars að félags- og tryggingamálum, heilbrigðismálum og samgöngumálum. Framlög til þessara málaflokka aukist mest í krónum talið og renni um helmingur útgjalda ríkissjóðs til þeirra. Framlög til utanríkismála aukist hins vegar hlutfallslega mest. Framlög til heilbrigðismála nemi tæplega þriðjungi af heildarútgjöldum ríkissjóðs og aukist um 57 milljarða króna á tímabili fjármálaáætlunarinnar. Heilbrigðiskerfið verði eflt og aðgengi að þjónustu tryggt um land allt, með áherslu á jafnræði, velferð og fagmennsku. Gert sé ráð fyrir að stoðir heilbrigðis- og öldrunarþjónustu verði styrktar í takt við fjölgun og öldrun þjóðarinnar, meðal annars með fjölgun hjúkrunarrýma og aukinni heimahjúkrun. Þá sé áhersla lögð á að stytta biðlista barna, auka aðgengi að geðheilbrigðis-þjónustu og efla meðferðarúrræði vegna fíknivanda. Auk þess sé gert ráð fyrir hagræðingu og markvissari nýtingu fjármuna í heilbrigðiskerfinu til að skapa svigrúm til nýrra og aukinna verkefna. Hækkað frítekjumark kostar fimm milljarða Framlög til félags-, húsnæðis- og tryggingamála aukist um 38 milljarða króna á tímabili áætlunarinnar. Kostnaður vegna nýs örorkulífeyriskerfis vegi þar þyngst eða um 18 milljarðar króna á ársgrundvelli. Þá aukist kostnaður vegna fjölgunar endurhæfingarlífeyrisþega og þess að þeir eru lengur í endurhæfingu en áður. Þessar breytingar leiði til tæplega 5 milljarða króna kostnaðarauka á fyrsta ári áætlunarinnar með áframhaldandi áhrifum á seinni árum tímabilsins. Áform um að binda í lög tengingu lífeyrisgreiðslna við launavísitölu kosti 9 milljarða króna á tímabili áætlunarinnar. Frítekjumark ellilífeyrisþega verði hækkað í 60 þúsund krónur á mánuði í þrepum en kostnaður vegna þess nemi 5 milljörðum króna á ári þegar breytingin er að fullu komin til framkvæmda. Allt endurspegli þetta áherslu stjórnvalda á að bæta afkomu viðkvæmra hópa samfélagsins. Framlög til samgöngumála séu aukin úr 66 milljörðum króna í 74 milljarða króna á tímabilinu. Þar af fari 7 milljarðar króna til vegabóta, viðhalds og þjónustu strax á árinu 2026. Undanfarin 10 ár hafi umferð á þjóðvegum aukist um 70 til 100 prósent, sem hafi aukið álag á slitlag, brýr og burðarlag. Um 40 prósent þjóðvega séu metin í slæmu eða mjög slæmu ástandi og 30 prósent vegakerfisins sé með slakt burðarlag. „Þessi viðhaldsskuld sem hefur safnast upp um langt skeið krefst markvissrar fjárfestingar og forgangsröðunar til að efla innviði og bæta búsetuskilyrði á landinu öllu.“ Útgjöld alltaf umfram áætlun „Staðreyndin er sú að allt frá því að fyrsta fjármálaáætlunin var lögð fram samkvæmt þeim lögum sem nú gilda hafa útgjöld reynst verulega meiri er áætlun þess tíma gerði ráð fyrir. Það hefur meðal annars leitt til þess að ekki hefur verið nægt borð fyrir báru þegar áföll dynja yfir. Nú er lögð áhersla á að þessi saga endurtaki sig ekki,“ segir í tilkynningu. Hagræðingar skila 107 milljörðum króna Loks segir að almenningur á Íslandi hafi með skýrum hætti sýnt að hann láti afkomu og fjármál ríkisins sér ekki í léttu rúmi liggja. Fjölmargar tillögur frá almenningi, atvinnulífi og hinu opinbera hafi borist um hagræðingu í rekstri ríkisins. Það sé krefjandi verkefni að útfæra þær og koma til framkvæmda. Hagræðingartillögur muni sjást strax á útgjaldahlið fjármálaáætlunar ríkisstjórnarinnar.
Rekstur hins opinbera Efnahagsmál Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Pilturinn muni líklega afplána þriðjung átta ára dóms fyrir manndráp Innlent Mun sjá eftir árásinni alla ævi Innlent Skrifa nú undir samninginn sem féll af borðinu eftir hitafundinn Erlent Brot á trausti gagnvart félögum Lúðvíks sem vilji hjálpa Innlent Gefur lítið fyrir tal um fyrningu Innlent Hætta framleiðslu innanhúss og segja upp fólki Innlent Ofsakláði grípur Spaugstofumenn Innlent Hornafjörður gæti bjargað flugi Icelandair á Ísafjörð Innlent Ellefu slasaðir og þrír alvarlega í Kaupmannahöfn Erlent Gætti trúnaðar eftir að erindi tengdamömmunnar barst Innlent Fleiri fréttir Pilturinn muni líklega afplána þriðjung átta ára dóms fyrir manndráp Hornafjörður gæti bjargað flugi Icelandair á Ísafjörð Gefur lítið fyrir tal um fyrningu Brot á trausti gagnvart félögum Lúðvíks sem vilji hjálpa Gætti trúnaðar eftir að erindi tengdamömmunnar barst Mun sjá eftir árásinni alla ævi Segir lögreglumann sem njósnaði hafa gert mistök Frekari breytingar í Valhöll Ofsakláði grípur Spaugstofumenn Lítur málið mjög alvarlegum augum Átta ár fyrir að bana Bryndísi Klöru Hætta framleiðslu innanhúss og segja upp fólki Kristófer Breki nýr formaður Vöku Skýrsla starfshóps um lagaumgjörð hvalveiða tilbúin Gætu þurft að endurskoða aukastörf lögreglumanna Mjöll Snæsdóttir er látin Jafnréttisstofa kallar eftir svörum frá Ingu vegna skipunar í stjórn HMS Grunar að fleiri lögreglumenn hafi verið viðriðnir njósnirnar Segir Jon Øigarden Ingvar E þeirra Norðmanna Jafnréttisstofa krefur Ingu Sæland um útskýringu á vali á stjórnarmönnum „Það er ekkert til sem heitir að heita trúnaði um fundarbeiðni“ Fjölmiðlanefnd tekur fyrir umfjöllun Fréttarinnar Ráðherra vill að leigubílsstjórar tali íslensku Mál Ásthildar Lóu krufið fyrir opnum tjöldum Vill að þingflokkar vinni saman að því að stytta frí þingmanna Mikilvægt að vita hvar og hvernig réttar upplýsingar fást í krísuástandi Málið áfall fyrir embættið Skiptar skoðanir á stöðvarskyldu: „Held að enginn vilji hverfa aftur í það ástand“ „Miklu svakalegra en ég gerði mér grein fyrir“ Njósnaaðgerðir sagðar tengjast deilum tveggja af auðugustu mönnum landsins Sjá meira