Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar 17. mars 2025 06:01 Þann 16. júlí 2009 samþykkti Alþingi, að Ísland skyldi sækja um aðild að ESB. Formlegir samningar drógust þó, ekki veit ég af hverju, og hófust ekki fyrr en ári seinna, í júlí 2010. Eftir tvö og hálft ár, um áramótin 2012/2013, var svo hlé gert á viðræðunum. Þá um vorið, í apríl 2013, fóru fram Alþingiskosningar, þar sem flokkar andstæðir ESB-umsókn/aðild, Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurin, fengu meirihluta. Á fundi þess nýja forsætisráðherra, sem þá tók við, Sigmundar Davíðs, með ráðamönnum ESB í júlí 2013, mun hann hafa upplýst, að framhaldsviðræður væu ekki á dagskrá nýrrar ríkisstjórnar, en ljóst virðist, að hann talaði þar svo loðið og óskýrt, að ESB skildi tal hans á þann veg, að um framhaldshlé viðræðna væri að ræða, ekki samningslok. Svo liðu nær tvö ár, án þess að ný ríkisstjórn tæki af skarið um stöðu aðildarumsóknar Íslands, en í marz 2015 skrifaði hinn líka nýi utanríkisráðherra, Gunnar Bragi, forráðamönnum stækkunardeildar ESB bréf, þar sem hann tilkynnti, að ESB skyldi ekki lengur líta á Ísland sem umsóknarríki. Aftur var hér svo ógreinilega og ófaglega skrifað og að málum staðið, að ESB lítur enn svo á, eftir öll þessi ár, að aðildarumsóknin frá 2009, sé lögleg og gild. Þetta kom fram, þegar sá utanríkisráðherra, sem nú er við völd, tók við þeim 21. desember sl., Þorgerður Katrín, heimsótti Brussel og ræddi þar við ráðamenn í janúar sl. Fyrir undirrituðum kemur eitt orð helzt upp í hugann, þegar þetta ferli allt er skoðað. Langavitleysa. Er ég þess fullviss, en sú fullvissa byggist líka á viðræðum undirritaðs við framámenn í stækkunardeildinni, sem sendiherra ESB hér ráðstafaði fyrir mig, að ESB hefur lítinn áhuga á nýrri samningalotu af svipuðu tagi. Vill enga nýja langavitleysu, enda með fullar hendur verkefna, ekki færri en 9-10 ríkja, sem sækjast eftir aðild með ráði og dáð. Ný ríkisstjórn komst, þrátt fyrir þessa stöðu, að þeirri lítt skiljanlegu og greinilega lítt grunduðu niðurstöðu, þegar flokkarnir sömdu um málefni og stefnuskrá, að kjósa skyldi um framhaldssamninga við ESB „ekki síðar en 2027“. Tala ráðamenn mest um 2027. Sá tímarammi, sem þá blasir við, er þessi: Ef þessi ríkistjórn situr allt kjörtímabilið, eins og við vonum, situr hún væntanlega fram eftir/út árið 2028. Nýjar þingkosningar þá í september/október 2028. Reikna má með, að samningaumleitanir við ESB og lyktir þeirra taki 2-3 ár. Ef kosið verður um það fyrst 2027, hvort menn vilji framhaldsviðræður, eða ekki, og, þó að þjóðin segði „Já“, þá væri ekki hægt að hefja samninga fyrr en seint á árinu 2027, eða í byrjun árs 2028. Ljóst væri þá, að útilokað væri, að ljúka samningunum á kjörtímabili þessarar ríkisstjórnar, og engin veit nú, hvaða stjórn tekur við eftir það. Með þessum hætti, væri verið að fara í mál, sem enginn vissi, hvernig endaði, eða sæi fyrir endann á. Nýja langavitleysi. Það er undirrituðum til stórs efs, að forustusveit ESB, hefði nokkurn áhuga á, að hefja framhaldssamninga við Íslendinga á grundvelli þessarar óvissu. Ætli þeir myndu þá ekki segja: Við skulum þá bíða eftir nýrri ríkistjórn. Eini uppbyggilegi og raunhæfi tímaramminn fyrir framhald og lyktir ESB mála væri þessi: Gengið væri í þjóðaratkvæði um framahaldsviðræður nú í haust, í september eða október, og, ef þjóðin staðfestir vilja sinn til framahaldssamninga, sem ég tel reyndar fullvíst, mætti hefja þá í lok ársins, eða byrjun 2025, og ljúka þeim 2027. Þá, um það sumar, 2027, lægju endanleg samningsdrög þá fyrir, landsmenn sæju svart á hvítu, hverjir skilmálar og kjör stæðu til boða við fulla mögulega inngöngu, og að lokinni nauðsynlegri þjóðfélagsumræði um kjör og skilmála, í byrjun 2028, gæti svo þjóðaratkvæði farið fram um fulla ESB-aðild, eða ekki. Aðeins með þessum hætti væri hægt að fullklára þetta verkefni, ljúka þessu ferli með fullnægjandi hætti, innan væntanlegs valdatíma þessarar ríkistjórnar. Ýmsir málsmetandi menn benda á, að breyta þurfi stjórnarká, ef til aðildar eigi að koma. Eins og lagastaðan sé nú, stæðist möguleg aðild ekki. Sé það rétt, er nóg að taka á nauðsynlegri stjórnarskrábreytingu til hliðar við þjóðaratkvæði um aðild, þegar heildar samningsdrög lægju fyrir. Önnur spurningin í því þjóðaratkvæði gæti þá verið, hvort þjóðin samþykki þá aðildarskilmála, sem þá liggja fyrir, og hin, hvort þjóðin samþykki nauðsynlega tengda stjórnarskrábreytingu. Höfundur er samfélagsrýnir Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Evrópusambandið Mest lesið Málþófið er séríslenskt Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Sjá meira
Þann 16. júlí 2009 samþykkti Alþingi, að Ísland skyldi sækja um aðild að ESB. Formlegir samningar drógust þó, ekki veit ég af hverju, og hófust ekki fyrr en ári seinna, í júlí 2010. Eftir tvö og hálft ár, um áramótin 2012/2013, var svo hlé gert á viðræðunum. Þá um vorið, í apríl 2013, fóru fram Alþingiskosningar, þar sem flokkar andstæðir ESB-umsókn/aðild, Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurin, fengu meirihluta. Á fundi þess nýja forsætisráðherra, sem þá tók við, Sigmundar Davíðs, með ráðamönnum ESB í júlí 2013, mun hann hafa upplýst, að framhaldsviðræður væu ekki á dagskrá nýrrar ríkisstjórnar, en ljóst virðist, að hann talaði þar svo loðið og óskýrt, að ESB skildi tal hans á þann veg, að um framhaldshlé viðræðna væri að ræða, ekki samningslok. Svo liðu nær tvö ár, án þess að ný ríkisstjórn tæki af skarið um stöðu aðildarumsóknar Íslands, en í marz 2015 skrifaði hinn líka nýi utanríkisráðherra, Gunnar Bragi, forráðamönnum stækkunardeildar ESB bréf, þar sem hann tilkynnti, að ESB skyldi ekki lengur líta á Ísland sem umsóknarríki. Aftur var hér svo ógreinilega og ófaglega skrifað og að málum staðið, að ESB lítur enn svo á, eftir öll þessi ár, að aðildarumsóknin frá 2009, sé lögleg og gild. Þetta kom fram, þegar sá utanríkisráðherra, sem nú er við völd, tók við þeim 21. desember sl., Þorgerður Katrín, heimsótti Brussel og ræddi þar við ráðamenn í janúar sl. Fyrir undirrituðum kemur eitt orð helzt upp í hugann, þegar þetta ferli allt er skoðað. Langavitleysa. Er ég þess fullviss, en sú fullvissa byggist líka á viðræðum undirritaðs við framámenn í stækkunardeildinni, sem sendiherra ESB hér ráðstafaði fyrir mig, að ESB hefur lítinn áhuga á nýrri samningalotu af svipuðu tagi. Vill enga nýja langavitleysu, enda með fullar hendur verkefna, ekki færri en 9-10 ríkja, sem sækjast eftir aðild með ráði og dáð. Ný ríkisstjórn komst, þrátt fyrir þessa stöðu, að þeirri lítt skiljanlegu og greinilega lítt grunduðu niðurstöðu, þegar flokkarnir sömdu um málefni og stefnuskrá, að kjósa skyldi um framhaldssamninga við ESB „ekki síðar en 2027“. Tala ráðamenn mest um 2027. Sá tímarammi, sem þá blasir við, er þessi: Ef þessi ríkistjórn situr allt kjörtímabilið, eins og við vonum, situr hún væntanlega fram eftir/út árið 2028. Nýjar þingkosningar þá í september/október 2028. Reikna má með, að samningaumleitanir við ESB og lyktir þeirra taki 2-3 ár. Ef kosið verður um það fyrst 2027, hvort menn vilji framhaldsviðræður, eða ekki, og, þó að þjóðin segði „Já“, þá væri ekki hægt að hefja samninga fyrr en seint á árinu 2027, eða í byrjun árs 2028. Ljóst væri þá, að útilokað væri, að ljúka samningunum á kjörtímabili þessarar ríkisstjórnar, og engin veit nú, hvaða stjórn tekur við eftir það. Með þessum hætti, væri verið að fara í mál, sem enginn vissi, hvernig endaði, eða sæi fyrir endann á. Nýja langavitleysi. Það er undirrituðum til stórs efs, að forustusveit ESB, hefði nokkurn áhuga á, að hefja framhaldssamninga við Íslendinga á grundvelli þessarar óvissu. Ætli þeir myndu þá ekki segja: Við skulum þá bíða eftir nýrri ríkistjórn. Eini uppbyggilegi og raunhæfi tímaramminn fyrir framhald og lyktir ESB mála væri þessi: Gengið væri í þjóðaratkvæði um framahaldsviðræður nú í haust, í september eða október, og, ef þjóðin staðfestir vilja sinn til framahaldssamninga, sem ég tel reyndar fullvíst, mætti hefja þá í lok ársins, eða byrjun 2025, og ljúka þeim 2027. Þá, um það sumar, 2027, lægju endanleg samningsdrög þá fyrir, landsmenn sæju svart á hvítu, hverjir skilmálar og kjör stæðu til boða við fulla mögulega inngöngu, og að lokinni nauðsynlegri þjóðfélagsumræði um kjör og skilmála, í byrjun 2028, gæti svo þjóðaratkvæði farið fram um fulla ESB-aðild, eða ekki. Aðeins með þessum hætti væri hægt að fullklára þetta verkefni, ljúka þessu ferli með fullnægjandi hætti, innan væntanlegs valdatíma þessarar ríkistjórnar. Ýmsir málsmetandi menn benda á, að breyta þurfi stjórnarká, ef til aðildar eigi að koma. Eins og lagastaðan sé nú, stæðist möguleg aðild ekki. Sé það rétt, er nóg að taka á nauðsynlegri stjórnarskrábreytingu til hliðar við þjóðaratkvæði um aðild, þegar heildar samningsdrög lægju fyrir. Önnur spurningin í því þjóðaratkvæði gæti þá verið, hvort þjóðin samþykki þá aðildarskilmála, sem þá liggja fyrir, og hin, hvort þjóðin samþykki nauðsynlega tengda stjórnarskrábreytingu. Höfundur er samfélagsrýnir
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun