Stuðningur fyrir börn í vanda getur verið lífsbjörg Stefán Guðbrandsson skrifar 26. febrúar 2025 08:31 Eftir mikla fjölmiðlaumfjöllun síðustu misseri um börn í vanda í skólakerfinu hefur verið að byggjast upp í mér löngun til að segja frá minni sögu, því ég þekki það á eigin skinni hvað það skiptir miklu máli fyrir börn að kerfið grípi þau þegar þarf á að halda. Ég vil taka það fram að ég vil síst af öllu vorkunn, ég vil bara deila þessari reynslusögu, lýsa upplifun barns sem lendir undir í kerfinu og hvað úrræði fyrir þessi börn eru mikilvæg. Ég vil halda umræðunni uppi því þetta málefni skiptir mig miklu máli. Ég ólst upp í neðra Breiðholtinu og gekk í Breiðholtsskóla fyrstu árin mín í grunnskóla. Fyrsta árið var maður að fóta sig, læra allar reglur og kynnast krökkunum og allt virtist leika í lyndi. En á öðru ári voru vandamálin fljót að dúkka upp og áttu bara eftir að versna með árunum. Ég var í sífellu að lenda í kýtingi við kennara af því ég vildi ekki fylgja öllum reglum eins og var búist við af mér, ég fann sterka þörf fyrir að gera hlutina á minn hátt og ég með mína súpu af heilkennum og brestum passaði ekki inn í þennan kassa sem skólakerfið ákvað að væri eina rétta leiðin (virkar eflaust fyrir marga, en ekki alla). Næstu árin tóku við stanslaus átök, bæði við kennara og samnemendur sem sáu sér færi á að leggja mig í einelti af því ég var eitthvað skrítinn og öðruvísi sem varð til þess að hin börnin forðuðust mig. Þetta gekk á í mörg ár og skólinn bregst mér algjörlega, móðir mín þurfti að berjast með mestu herkjum fyrir því að eitthvað yrði gert í málunum, en það var aldrei gert neitt til að tækla vandamálið almennilega. Það endaði á að ég þurfti að skipta um skóla því skólinn taldi mig vera vandamálið. Ég gæti lengi útlistað hvernig þetta allt saman mótaði mig og hafði slæmar afleiðingar út allt lífið, en það væri of langt fyrir þennan pistil. Í dag lít ég ekki á strákana sem lögðu mig í einelti sem blóraböggla eða vandamálið, því með tímanum komst ég að því að þeir komu af brotnum heimilum sjálfir og kerfið hefði átt að grípa þá sem fyrst áður en vandamálin yrðu alvarlegri. En það voru engin úrræði fyrir þá heldur. Ég var svo heppinn að flytja til Akureyrar þegar ég var kominn á unglingsárin og eignaðist þar góða vini sem voru í uppreisn gegn kerfinu alveg eins og ég. En vandamálin mín fylgdu mér norður og skólinn þar gafst upp á mér eftir 2 ár. Þá fór ég í Hlíðarskóla á Akureyri sem er sérskóli fyrir börn með erfiðleika á bakinu og passa ekki inn í þetta hefðbundna skólakerfi. Þar var loksins tekið utan um mann með hlýju, umhyggju og skilningi. Skólastofan fyrir elsta bekkinn rúmaði bara fjóra nemendur þannig það var ekki lengur yfirþyrmandi fyrir mig að sitja í tíma með 30 nemendur í kringum mig, ég gat loksins lært í friði. Ég mátti líka yfirleitt læra á þann hátt sem hentaði mér best, mér fannst ég geta loksins verið ég sjálfur og fann styrk í vináttu við stráka sem voru eins og ég, og ef ég átti erfitt og hagaði mér illa þá var ég ekki húðskammaður heldur reyndi kennarinn að komast að rót vandans og spyrja mig rólega spurninga hvers vegna mér liði svona og tæklaði vandamálin eins og hinn besti sálfræðingur. Það var beitt réttlátum aga sem mér fannst sanngjarn, ekki svona tilgangslausar “afþvíbara” reglur. Þetta gjörsamlega bjargaði lífi mínu, þetta varð til þess að mikil reiði og gremja, sem hafði safnast upp yfir árin, linaðist og mér leið loksins vel í lífinu. Ég á þessari reynslu að þakka að ég missti ekki alla trú á kerfinu og lífinu, og fór ekki dýpra á kaf í neyslu vímuefna en ég gerði og náði alltaf að tolla í vinnu og fann mér einhvern tilgang með lífinu. Þess vegna er svona nauðsynlegt að hafa úrræði í boði fyrir börn í vanda, bæði gerendur og þolendur eineltis eða ofbeldis eða hvers kyns vanda. Það má ræða tölfræði, rannsóknir, áhrif á kennara og foreldra, hvað það kostar samfélagið beint og óbeint að taka ekki á þessum vandamálum, sem er alveg rökrétt. En það sem mér þykir mikilvægast er líf barnanna því æskuárin eru þau mikilvægustu fyrir mótun manneskjunar. Fyrir mig var þetta úrræði í Hlíðarskóla algjör lífsbjörgun, björgunarhringur sem var kastað til mín þegar ég var í hættu á að drukkna í framtíðinni, í raun bjargarlaust barn með engin raunveruleg tök á því að bjarga mér sjálfur. Það er sannað að ef börnum vegnar illa í skóla og eru með áföll á bakinu eru mun meiri líkur á að þau leitast í slæman félagsskap, byrja í neyslu, glæpum og almennt gangi verr í lífinu. Það er alltaf best að grípa í taumana sem fyrst. Samkvæmt lögum landsins og barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna skal tryggja velferð og öryggi allra barna og skólar eiga að veita þeim sem allra besta veganesti út í lífið, þetta má ekki bregðast lengur því annars stefnir í óefni. Höfundur er öryrki í bata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vinnumarkaður Skóla- og menntamál Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Sjá meira
Eftir mikla fjölmiðlaumfjöllun síðustu misseri um börn í vanda í skólakerfinu hefur verið að byggjast upp í mér löngun til að segja frá minni sögu, því ég þekki það á eigin skinni hvað það skiptir miklu máli fyrir börn að kerfið grípi þau þegar þarf á að halda. Ég vil taka það fram að ég vil síst af öllu vorkunn, ég vil bara deila þessari reynslusögu, lýsa upplifun barns sem lendir undir í kerfinu og hvað úrræði fyrir þessi börn eru mikilvæg. Ég vil halda umræðunni uppi því þetta málefni skiptir mig miklu máli. Ég ólst upp í neðra Breiðholtinu og gekk í Breiðholtsskóla fyrstu árin mín í grunnskóla. Fyrsta árið var maður að fóta sig, læra allar reglur og kynnast krökkunum og allt virtist leika í lyndi. En á öðru ári voru vandamálin fljót að dúkka upp og áttu bara eftir að versna með árunum. Ég var í sífellu að lenda í kýtingi við kennara af því ég vildi ekki fylgja öllum reglum eins og var búist við af mér, ég fann sterka þörf fyrir að gera hlutina á minn hátt og ég með mína súpu af heilkennum og brestum passaði ekki inn í þennan kassa sem skólakerfið ákvað að væri eina rétta leiðin (virkar eflaust fyrir marga, en ekki alla). Næstu árin tóku við stanslaus átök, bæði við kennara og samnemendur sem sáu sér færi á að leggja mig í einelti af því ég var eitthvað skrítinn og öðruvísi sem varð til þess að hin börnin forðuðust mig. Þetta gekk á í mörg ár og skólinn bregst mér algjörlega, móðir mín þurfti að berjast með mestu herkjum fyrir því að eitthvað yrði gert í málunum, en það var aldrei gert neitt til að tækla vandamálið almennilega. Það endaði á að ég þurfti að skipta um skóla því skólinn taldi mig vera vandamálið. Ég gæti lengi útlistað hvernig þetta allt saman mótaði mig og hafði slæmar afleiðingar út allt lífið, en það væri of langt fyrir þennan pistil. Í dag lít ég ekki á strákana sem lögðu mig í einelti sem blóraböggla eða vandamálið, því með tímanum komst ég að því að þeir komu af brotnum heimilum sjálfir og kerfið hefði átt að grípa þá sem fyrst áður en vandamálin yrðu alvarlegri. En það voru engin úrræði fyrir þá heldur. Ég var svo heppinn að flytja til Akureyrar þegar ég var kominn á unglingsárin og eignaðist þar góða vini sem voru í uppreisn gegn kerfinu alveg eins og ég. En vandamálin mín fylgdu mér norður og skólinn þar gafst upp á mér eftir 2 ár. Þá fór ég í Hlíðarskóla á Akureyri sem er sérskóli fyrir börn með erfiðleika á bakinu og passa ekki inn í þetta hefðbundna skólakerfi. Þar var loksins tekið utan um mann með hlýju, umhyggju og skilningi. Skólastofan fyrir elsta bekkinn rúmaði bara fjóra nemendur þannig það var ekki lengur yfirþyrmandi fyrir mig að sitja í tíma með 30 nemendur í kringum mig, ég gat loksins lært í friði. Ég mátti líka yfirleitt læra á þann hátt sem hentaði mér best, mér fannst ég geta loksins verið ég sjálfur og fann styrk í vináttu við stráka sem voru eins og ég, og ef ég átti erfitt og hagaði mér illa þá var ég ekki húðskammaður heldur reyndi kennarinn að komast að rót vandans og spyrja mig rólega spurninga hvers vegna mér liði svona og tæklaði vandamálin eins og hinn besti sálfræðingur. Það var beitt réttlátum aga sem mér fannst sanngjarn, ekki svona tilgangslausar “afþvíbara” reglur. Þetta gjörsamlega bjargaði lífi mínu, þetta varð til þess að mikil reiði og gremja, sem hafði safnast upp yfir árin, linaðist og mér leið loksins vel í lífinu. Ég á þessari reynslu að þakka að ég missti ekki alla trú á kerfinu og lífinu, og fór ekki dýpra á kaf í neyslu vímuefna en ég gerði og náði alltaf að tolla í vinnu og fann mér einhvern tilgang með lífinu. Þess vegna er svona nauðsynlegt að hafa úrræði í boði fyrir börn í vanda, bæði gerendur og þolendur eineltis eða ofbeldis eða hvers kyns vanda. Það má ræða tölfræði, rannsóknir, áhrif á kennara og foreldra, hvað það kostar samfélagið beint og óbeint að taka ekki á þessum vandamálum, sem er alveg rökrétt. En það sem mér þykir mikilvægast er líf barnanna því æskuárin eru þau mikilvægustu fyrir mótun manneskjunar. Fyrir mig var þetta úrræði í Hlíðarskóla algjör lífsbjörgun, björgunarhringur sem var kastað til mín þegar ég var í hættu á að drukkna í framtíðinni, í raun bjargarlaust barn með engin raunveruleg tök á því að bjarga mér sjálfur. Það er sannað að ef börnum vegnar illa í skóla og eru með áföll á bakinu eru mun meiri líkur á að þau leitast í slæman félagsskap, byrja í neyslu, glæpum og almennt gangi verr í lífinu. Það er alltaf best að grípa í taumana sem fyrst. Samkvæmt lögum landsins og barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna skal tryggja velferð og öryggi allra barna og skólar eiga að veita þeim sem allra besta veganesti út í lífið, þetta má ekki bregðast lengur því annars stefnir í óefni. Höfundur er öryrki í bata.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun