Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason skrifar 16. febrúar 2025 09:02 Síðastliðinn föstudag lýsti stjórn Arion banka yfir áhuga á að hefja viðræður við stjórn Íslandsbanka um samruna bankanna. Ég átta mig á því að þetta skref kann að hafa komið mörgum á óvart en við tókum það vegna þeirrar sannfæringar að samruni Arion banka og Íslandsbanka gæti orðið til þess að styrkja fjármálakerfið í heild sinni og skila bæði neytendum og hluthöfum bankanna ávinningi. Þetta er reyndar að vissu leyti sami hópurinn því almenningur á beint eða óbeint tæplega 3/4 af fjármálakerfinu í gegnum eignarhald ríkis og lífeyrissjóða. Ef af samruna Arion banka og Íslandsbanka yrði ætti almenningur þannig með óbeinum hætti, í gegnum íslenska ríkið og lífeyrissjóði, meirihluta í sameinuðum banka. Mikilvægt að ræða Íslandsálagið og leiðir til að draga úr því neytendum í hag Undir lok síðasta árs birti ég tvær greinar hér á visir.is þar sem ég fjallaði um vaxtamál og Íslandsálagið, þ.e. ástæður þess að vextir á Íslandi eru almennt hærri en í nágrannalöndum okkar. Þar kom fram að stærsti hluti Íslandsálagsins felst í þeim sérstöku reglum og álögum sem íslensk stjórnvöld hafa ákveðið að leggja á fjármálaþjónustu. Markmið okkar í Arion banka með greinarskrifunum var að benda á að ef vilji væri fyrir hendi hjá íslenskum stjórnvöldum væri unnt að lækka vaxtastig hér á landi. Þannig vildum við vekja athygli á þeim séríslensku aðstæðum og álögum sem hafa í för með sér beinan kostnað fyrir neytendur ásamt því að stuðla að málefnalegri umræðu um fjármálakerfið og framtíð þess. Hlutfallslega dýrt að starfrækja þrjá kerfislega mikilvæga banka í smáu hagkerfi Segja má að þetta skref nú – að lýsa yfir áhuga á samrunaviðræðum við Íslandsbanka – sé rökrétt framhald af greinarskrifum okkar á síðasta ári. Umtalsverður kostnaður og óhagræði fylgir því að starfrækja þrjá banka sem allir flokkast sem kerfislega mikilvæg fjármálafyrirtæki samkvæmt evrópskri löggjöf. Þeir þurfa allir að uppfylla flókið og umfangsmikið regluverk sem er samið með miklu stærri fjármálafyrirtæki í huga – til viðbótar við hinar séríslensku reglur og álögur. Mér vitanlega eru engar aðrar smáar þjóðir sem starfrækja þrjá kerfislega mikilvæga banka sem nær einvörðungu starfa á innanlandsmarkaði. Það kostar einfaldlega of mikið. Hér er ég ekki einungis að vísa í kostnað innan bankanna sjálfra, sem er þó einna mikilvægasti þátturinn, heldur einnig kostnað samfélagsins við umfangsmikið eftirlit með kerfislega mikilvægum bönkum. Neytendur, hluthafar og samfélagið bera þann kostnað með einum eða öðrum hætti og hann er sannarlega hluti af Íslandsálaginu. Samruninn myndi efla samkeppni á fjármálamarkaði Ég er sannfærður um að samruni Arion banka og Íslandsbanka myndi leiða til þess að til yrði skilvirkari og öflugri banki sem myndi efla samkeppni og vera betur í stakk búinn að mæta þörfum viðskiptavina og fjárfesta í auknum mæli í þróun og nýsköpun. Við gerum okkur grein fyrir því að ef til þess kemur að Samkeppniseftirlitið tæki samruna bankanna til umfjöllunar yrði honum sett skilyrði sem hefðu það meðal annars að markmiði að tryggja virka samkeppni á fjármálamörkuðum til framtíðar. Það er reyndar staðreynd að samkeppni á íslenskum fjármálamörkuðum hefur aukist umtalsvert á aðeins áratug eða svo. Í fyrsta lagi má nefna sátt viðskiptabankanna við Samkeppniseftirlitið frá árinu 2017 sem að mörgu leyti efldi samkeppni á íbúðalánamarkaði. Í öðru lagi evrópskt regluverk sem fjármálafyrirtæki starfa eftir og hefur það meginmarkmið að efla samkeppni og styðja við nýja aðila á markaði og í þriðja lagi þá hröðu tækniþróun sem hefur umbreytt fjármálaþjónustu á undanförnum árum og auðveldað nýjum aðilum að hasla sér völl. Í þessu sambandi er rétt að nefna könnun varðandi hreyfanleika neytenda á fjármálamörkuðum sem Gallup framkvæmdi á síðasta ári fyrir Samtök fyrirtækja í fjármálaþjónustu og borin var saman við sambærilega könnun Evrópuráðsins á hreyfanleika neytenda í aðildarríkjum Evrópusambandsins. Niðurstaða þess samanburðar var skýr: Hreyfanleiki neytenda í Evrópu var mestur hér á landi. Könnunin tók meðal annars til þjónustu eins og sparnaðar, íbúðalána og greiðslukorta. Með öðrum orðum er samkeppni á íslenskum fjármálamörkuðum virkari en annars staðar í Evrópu. Ávinningur neytenda að lágmarki 50 milljarðar á 10 ára tímabili Sameinaður banki gæti veitt enn betri þjónustu með lægri tilkostnaði. Því höfum við hjá Arion lýst yfir vilja okkar til að vinna náið með Samkeppniseftirlitinu til að tryggja að 5 milljarðar króna að lágmarki, af þeim árlega sparnaði sem getur náðst fram við samruna Arion banka og Íslandsbanka, skili sér til neytenda. Yfir 10 ára tímabil næmi sparnaður íslenskra heimila þannig 50 milljörðum króna að lágmarki. Hagfellt fyrir hluthafa: íslenska ríkið, lífeyrissjóði og almenning Við bjóðum hluthöfum Íslandsbanka, þar með talið íslenska ríkinu sem á 42,5% í bankanum, 5% yfirverð á markaðsvirði bankans, komi til samruna. Hluthafar Íslandsbanka og Arion banka eignast hlutabréf í sameinuðu félagi og hlutur ríkisins í sameinuðu félagi yrði rúm 20%. Eins og ég hef þegar nefnt ætti almenningur með óbeinum hætti í gegnum íslenska ríkið og lífeyrissjóði meirihluta í sameinuðum banka. Leiðin er fær – ef vilji er fyrir hendi Eins og við kynntum á síðasta ári leiðir til að lækka vaxtastig hér á landi höfum við nú kynnt leið til að draga umtalsvert úr kostnaði í íslensku fjármálakerfi. Við erum sannfærð um að neytendur, hluthafar og í raun samfélagið allt myndu njóta góðs af sameinuðum banka og þar með af betra og skilvirkara fjármálakerfi sem gæti enn betur stutt við íslensk heimili, innviðauppbyggingu og vöxt efnahagslífsins. Vilji okkar er skýr. Við teljum um einstakt tækifæri að ræða. Nú er annarra að meta hvort þau deila þeirri framtíðarsýn með okkur. Fyrir áhugasama þá má hér finna bréfið sem Arion banki sendi Íslandsbanka í gær og birt var í kauphöll. Höfundur er bankastjóri Arion banka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arion banki Íslandsbanki Fjármálafyrirtæki Mest lesið Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans Skoðun Skoðun Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Sjá meira
Síðastliðinn föstudag lýsti stjórn Arion banka yfir áhuga á að hefja viðræður við stjórn Íslandsbanka um samruna bankanna. Ég átta mig á því að þetta skref kann að hafa komið mörgum á óvart en við tókum það vegna þeirrar sannfæringar að samruni Arion banka og Íslandsbanka gæti orðið til þess að styrkja fjármálakerfið í heild sinni og skila bæði neytendum og hluthöfum bankanna ávinningi. Þetta er reyndar að vissu leyti sami hópurinn því almenningur á beint eða óbeint tæplega 3/4 af fjármálakerfinu í gegnum eignarhald ríkis og lífeyrissjóða. Ef af samruna Arion banka og Íslandsbanka yrði ætti almenningur þannig með óbeinum hætti, í gegnum íslenska ríkið og lífeyrissjóði, meirihluta í sameinuðum banka. Mikilvægt að ræða Íslandsálagið og leiðir til að draga úr því neytendum í hag Undir lok síðasta árs birti ég tvær greinar hér á visir.is þar sem ég fjallaði um vaxtamál og Íslandsálagið, þ.e. ástæður þess að vextir á Íslandi eru almennt hærri en í nágrannalöndum okkar. Þar kom fram að stærsti hluti Íslandsálagsins felst í þeim sérstöku reglum og álögum sem íslensk stjórnvöld hafa ákveðið að leggja á fjármálaþjónustu. Markmið okkar í Arion banka með greinarskrifunum var að benda á að ef vilji væri fyrir hendi hjá íslenskum stjórnvöldum væri unnt að lækka vaxtastig hér á landi. Þannig vildum við vekja athygli á þeim séríslensku aðstæðum og álögum sem hafa í för með sér beinan kostnað fyrir neytendur ásamt því að stuðla að málefnalegri umræðu um fjármálakerfið og framtíð þess. Hlutfallslega dýrt að starfrækja þrjá kerfislega mikilvæga banka í smáu hagkerfi Segja má að þetta skref nú – að lýsa yfir áhuga á samrunaviðræðum við Íslandsbanka – sé rökrétt framhald af greinarskrifum okkar á síðasta ári. Umtalsverður kostnaður og óhagræði fylgir því að starfrækja þrjá banka sem allir flokkast sem kerfislega mikilvæg fjármálafyrirtæki samkvæmt evrópskri löggjöf. Þeir þurfa allir að uppfylla flókið og umfangsmikið regluverk sem er samið með miklu stærri fjármálafyrirtæki í huga – til viðbótar við hinar séríslensku reglur og álögur. Mér vitanlega eru engar aðrar smáar þjóðir sem starfrækja þrjá kerfislega mikilvæga banka sem nær einvörðungu starfa á innanlandsmarkaði. Það kostar einfaldlega of mikið. Hér er ég ekki einungis að vísa í kostnað innan bankanna sjálfra, sem er þó einna mikilvægasti þátturinn, heldur einnig kostnað samfélagsins við umfangsmikið eftirlit með kerfislega mikilvægum bönkum. Neytendur, hluthafar og samfélagið bera þann kostnað með einum eða öðrum hætti og hann er sannarlega hluti af Íslandsálaginu. Samruninn myndi efla samkeppni á fjármálamarkaði Ég er sannfærður um að samruni Arion banka og Íslandsbanka myndi leiða til þess að til yrði skilvirkari og öflugri banki sem myndi efla samkeppni og vera betur í stakk búinn að mæta þörfum viðskiptavina og fjárfesta í auknum mæli í þróun og nýsköpun. Við gerum okkur grein fyrir því að ef til þess kemur að Samkeppniseftirlitið tæki samruna bankanna til umfjöllunar yrði honum sett skilyrði sem hefðu það meðal annars að markmiði að tryggja virka samkeppni á fjármálamörkuðum til framtíðar. Það er reyndar staðreynd að samkeppni á íslenskum fjármálamörkuðum hefur aukist umtalsvert á aðeins áratug eða svo. Í fyrsta lagi má nefna sátt viðskiptabankanna við Samkeppniseftirlitið frá árinu 2017 sem að mörgu leyti efldi samkeppni á íbúðalánamarkaði. Í öðru lagi evrópskt regluverk sem fjármálafyrirtæki starfa eftir og hefur það meginmarkmið að efla samkeppni og styðja við nýja aðila á markaði og í þriðja lagi þá hröðu tækniþróun sem hefur umbreytt fjármálaþjónustu á undanförnum árum og auðveldað nýjum aðilum að hasla sér völl. Í þessu sambandi er rétt að nefna könnun varðandi hreyfanleika neytenda á fjármálamörkuðum sem Gallup framkvæmdi á síðasta ári fyrir Samtök fyrirtækja í fjármálaþjónustu og borin var saman við sambærilega könnun Evrópuráðsins á hreyfanleika neytenda í aðildarríkjum Evrópusambandsins. Niðurstaða þess samanburðar var skýr: Hreyfanleiki neytenda í Evrópu var mestur hér á landi. Könnunin tók meðal annars til þjónustu eins og sparnaðar, íbúðalána og greiðslukorta. Með öðrum orðum er samkeppni á íslenskum fjármálamörkuðum virkari en annars staðar í Evrópu. Ávinningur neytenda að lágmarki 50 milljarðar á 10 ára tímabili Sameinaður banki gæti veitt enn betri þjónustu með lægri tilkostnaði. Því höfum við hjá Arion lýst yfir vilja okkar til að vinna náið með Samkeppniseftirlitinu til að tryggja að 5 milljarðar króna að lágmarki, af þeim árlega sparnaði sem getur náðst fram við samruna Arion banka og Íslandsbanka, skili sér til neytenda. Yfir 10 ára tímabil næmi sparnaður íslenskra heimila þannig 50 milljörðum króna að lágmarki. Hagfellt fyrir hluthafa: íslenska ríkið, lífeyrissjóði og almenning Við bjóðum hluthöfum Íslandsbanka, þar með talið íslenska ríkinu sem á 42,5% í bankanum, 5% yfirverð á markaðsvirði bankans, komi til samruna. Hluthafar Íslandsbanka og Arion banka eignast hlutabréf í sameinuðu félagi og hlutur ríkisins í sameinuðu félagi yrði rúm 20%. Eins og ég hef þegar nefnt ætti almenningur með óbeinum hætti í gegnum íslenska ríkið og lífeyrissjóði meirihluta í sameinuðum banka. Leiðin er fær – ef vilji er fyrir hendi Eins og við kynntum á síðasta ári leiðir til að lækka vaxtastig hér á landi höfum við nú kynnt leið til að draga umtalsvert úr kostnaði í íslensku fjármálakerfi. Við erum sannfærð um að neytendur, hluthafar og í raun samfélagið allt myndu njóta góðs af sameinuðum banka og þar með af betra og skilvirkara fjármálakerfi sem gæti enn betur stutt við íslensk heimili, innviðauppbyggingu og vöxt efnahagslífsins. Vilji okkar er skýr. Við teljum um einstakt tækifæri að ræða. Nú er annarra að meta hvort þau deila þeirri framtíðarsýn með okkur. Fyrir áhugasama þá má hér finna bréfið sem Arion banki sendi Íslandsbanka í gær og birt var í kauphöll. Höfundur er bankastjóri Arion banka.
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun