Er Ísland tilbúið fyrir gervigreindarbyltinguna? Sigvaldi Einarsson skrifar 1. febrúar 2025 15:04 Á undanförnum dögum hefur mikið verið rætt um kínverska fyrirtækið DeepSeek og áhrif þess á alþjóðlega gervigreindarkeppni. DeepSeek, sem stefnir á að verða leiðandi í þróun gervigreindar, hefur vakið spurningar um stöðu annarra fyrirtækja, þar á meðal OpenAI. Markaðsviðbrögð voru sterk – hlutabréf Oklo Inc., annars fyrirtækis sem Sam Altman, forstjóri OpenAI, er tengdur við, féllu um 26%. Þessi viðbrögð sýna að gervigreind er ekki lengur jaðarfyrirbæri heldur lykilbreyta í þróun efnahagsmála, atvinnulífs og samfélags. Ísland stendur á tímamótum: Hvort ætlum við að vera neytendur erlendra lausna eða leiðandi í nýtingu gervigreindar á okkar forsendum? Þörfin fyrir stefnumótandi sýn á gervigreind Eins og staðan er í dag skortir heildstæða stefnu um innleiðingu gervigreindar á Íslandi. Þó að einstakir aðilar, fyrirtæki og stofnanir séu að innleiða tæknina í sínum rekstri, þá vantar samræmda stefnu sem tryggir að við nýtum möguleika gervigreindar til fulls og á ábyrgan hátt. Á síðasta ári var kynnt fyrsta aðgerðaáætlun Íslands um gervigreind til ársins 2026, þar sem áhersla er lögð á fimm grunnstoðir: Gervigreind í allra þágu Samkeppnishæft atvinnulíf Menntun í takt við tímann Notkun gervigreindar hjá hinu opinbera Innleiðing gervigreindar í heilbrigðiskerfinu Þetta er án efa mikilvægt skref í átt að skýrari stefnu í þessum málum. Hins vegar skiptir öllu máli að áætlunin verði ekki einungis sett fram á blaði, heldur að aðgerðir fylgi orðum. Að innleiða gervigreind krefst vandaðrar vinnu Gervigreind er ekki tæknileg nýjung sem má innleiða á sama hátt og hefðbundin stafrænar lausnir. Hún hefur áhrif á siðferðileg viðmið, vinnumarkað, stjórnsýslu og jafnvel lýðræði. Bandarísk stjórnvöld hafa þegar gert sér grein fyrir þessum áskorunum og hafa kallað OpenAI og önnur stór gervigreindarfyrirtæki að borðinu til að móta stefnu um notkun tækninnar innan opinberrar stjórnsýslu. Þessi nálgun sýnir að ekki er nóg að leyfa markaðnum einum að þróa tæknina – stjórnvöld verða að stýra ferlinu með ábyrgri stefnumótun og tryggja að hagsmunir samfélagsins séu í forgrunni. Ísland ætti að fylgja þessu fordæmi og tryggja að innleiðing gervigreindar sé byggð á skýrri sýn, vönduðum undirbúningi og siðferðilegri ábyrgð. Tækifærin og áskoranirnar Að innleiða gervigreind er ekki einföld ákvörðun. Með aukinni sjálfvirkni koma nýjar áskoranir í tengslum við vinnumarkaðinn, persónuvernd og siðferðileg álitamál. En með skýrri stefnu getum við tryggt að tæknin verði nýtt til að styrkja íslenskt samfélag í stað þess að skapa óöryggi. Helstu þættir sem stefna um gervigreind ætti að taka á: Hvernig gervigreind getur aukið framleiðni og skilvirkni í íslenskum fyrirtækjum og stofnunum. Hvernig tryggja má að innleiðing gervigreindar verði gerð á ábyrgan og siðferðislegan hátt. Hvernig Ísland getur skapað sér sérstöðu á sviði gervigreindar og nýtt hana til efnahagslegrar uppbyggingar. Hvernig við tryggjum að vinnumarkaðurinn aðlagist tækninni þannig að hún styrki störf í stað þess að ógna þeim. Hvernig menntakerfið getur undirbúið komandi kynslóðir fyrir heim þar sem gervigreind er hluti af daglegu lífi. Gervigreind sem hluti af lausn í kjarabaráttu kennara? Í þessari umræðu má ekki gleymast að gervigreind getur einnig skipt sköpum fyrir starfsfólk í opinberri þjónustu, sérstaklega í menntakerfinu. Kennarar glíma við aukið álag, vaxandi fjölbreytileika í nemendahópum og mikla skrifræðisvinnu sem tekur frá þeim tíma sem gæti nýst í kennslu. Ef rétt er staðið að innleiðingu gervigreindar gæti tæknin orðið mikilvægur stuðningur í kennslu með því að: Aðlaga námsefni að þörfum hvers og eins nemanda og auðvelda einstaklingsmiðað nám. Sjálfvirknivæða skýrslugerð og námsmat, sem myndi draga úr skrifræðisálagi á kennara. Veita innsýn í framfarir nemenda og styðja við ákvarðanatöku í kennslu. Að innleiða gervigreind í menntakerfið gæti því verið hluti af kjarasamningaviðræðum kennara, þar sem slíkar lausnir gætu dregið úr álagi og gert störf þeirra markvissari. Með slíkri stefnumótun væri hægt að bæta bæði vinnuaðstæður kennara og gæði menntunar. Tíminn til aðgerða er núna Aðgerðaáætlunin sem sett var fram í fyrra er mikilvægt skref, en nú þarf að fylgja henni eftir með markvissum aðgerðum og fjárfestingu. Þróunin erlendis, þar á meðal þátttaka OpenAI í stefnumótun bandarískra stjórnvalda, sýnir að vönduð stefnumótun og raunverulegar aðgerðir skipta sköpum. Ísland má ekki verða eftirbátur í þessari þróun. Nú er rétti tíminn fyrir íslensk stjórnvöld og atvinnulífið að taka höndum saman og skilgreina framtíðarsýn Íslands í nýtingu gervigreindar. Með vandaðri framkvæmd og ábyrgri stefnu tryggjum við að tæknin verði okkur til framdráttar, en ekki hindrunar. Erum við tilbúin fyrir þessa byltingu? Það er undir okkur sjálfum komið. Höfundur er MBA nemandi og gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gervigreind Sigvaldi Einarsson Mest lesið Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Á undanförnum dögum hefur mikið verið rætt um kínverska fyrirtækið DeepSeek og áhrif þess á alþjóðlega gervigreindarkeppni. DeepSeek, sem stefnir á að verða leiðandi í þróun gervigreindar, hefur vakið spurningar um stöðu annarra fyrirtækja, þar á meðal OpenAI. Markaðsviðbrögð voru sterk – hlutabréf Oklo Inc., annars fyrirtækis sem Sam Altman, forstjóri OpenAI, er tengdur við, féllu um 26%. Þessi viðbrögð sýna að gervigreind er ekki lengur jaðarfyrirbæri heldur lykilbreyta í þróun efnahagsmála, atvinnulífs og samfélags. Ísland stendur á tímamótum: Hvort ætlum við að vera neytendur erlendra lausna eða leiðandi í nýtingu gervigreindar á okkar forsendum? Þörfin fyrir stefnumótandi sýn á gervigreind Eins og staðan er í dag skortir heildstæða stefnu um innleiðingu gervigreindar á Íslandi. Þó að einstakir aðilar, fyrirtæki og stofnanir séu að innleiða tæknina í sínum rekstri, þá vantar samræmda stefnu sem tryggir að við nýtum möguleika gervigreindar til fulls og á ábyrgan hátt. Á síðasta ári var kynnt fyrsta aðgerðaáætlun Íslands um gervigreind til ársins 2026, þar sem áhersla er lögð á fimm grunnstoðir: Gervigreind í allra þágu Samkeppnishæft atvinnulíf Menntun í takt við tímann Notkun gervigreindar hjá hinu opinbera Innleiðing gervigreindar í heilbrigðiskerfinu Þetta er án efa mikilvægt skref í átt að skýrari stefnu í þessum málum. Hins vegar skiptir öllu máli að áætlunin verði ekki einungis sett fram á blaði, heldur að aðgerðir fylgi orðum. Að innleiða gervigreind krefst vandaðrar vinnu Gervigreind er ekki tæknileg nýjung sem má innleiða á sama hátt og hefðbundin stafrænar lausnir. Hún hefur áhrif á siðferðileg viðmið, vinnumarkað, stjórnsýslu og jafnvel lýðræði. Bandarísk stjórnvöld hafa þegar gert sér grein fyrir þessum áskorunum og hafa kallað OpenAI og önnur stór gervigreindarfyrirtæki að borðinu til að móta stefnu um notkun tækninnar innan opinberrar stjórnsýslu. Þessi nálgun sýnir að ekki er nóg að leyfa markaðnum einum að þróa tæknina – stjórnvöld verða að stýra ferlinu með ábyrgri stefnumótun og tryggja að hagsmunir samfélagsins séu í forgrunni. Ísland ætti að fylgja þessu fordæmi og tryggja að innleiðing gervigreindar sé byggð á skýrri sýn, vönduðum undirbúningi og siðferðilegri ábyrgð. Tækifærin og áskoranirnar Að innleiða gervigreind er ekki einföld ákvörðun. Með aukinni sjálfvirkni koma nýjar áskoranir í tengslum við vinnumarkaðinn, persónuvernd og siðferðileg álitamál. En með skýrri stefnu getum við tryggt að tæknin verði nýtt til að styrkja íslenskt samfélag í stað þess að skapa óöryggi. Helstu þættir sem stefna um gervigreind ætti að taka á: Hvernig gervigreind getur aukið framleiðni og skilvirkni í íslenskum fyrirtækjum og stofnunum. Hvernig tryggja má að innleiðing gervigreindar verði gerð á ábyrgan og siðferðislegan hátt. Hvernig Ísland getur skapað sér sérstöðu á sviði gervigreindar og nýtt hana til efnahagslegrar uppbyggingar. Hvernig við tryggjum að vinnumarkaðurinn aðlagist tækninni þannig að hún styrki störf í stað þess að ógna þeim. Hvernig menntakerfið getur undirbúið komandi kynslóðir fyrir heim þar sem gervigreind er hluti af daglegu lífi. Gervigreind sem hluti af lausn í kjarabaráttu kennara? Í þessari umræðu má ekki gleymast að gervigreind getur einnig skipt sköpum fyrir starfsfólk í opinberri þjónustu, sérstaklega í menntakerfinu. Kennarar glíma við aukið álag, vaxandi fjölbreytileika í nemendahópum og mikla skrifræðisvinnu sem tekur frá þeim tíma sem gæti nýst í kennslu. Ef rétt er staðið að innleiðingu gervigreindar gæti tæknin orðið mikilvægur stuðningur í kennslu með því að: Aðlaga námsefni að þörfum hvers og eins nemanda og auðvelda einstaklingsmiðað nám. Sjálfvirknivæða skýrslugerð og námsmat, sem myndi draga úr skrifræðisálagi á kennara. Veita innsýn í framfarir nemenda og styðja við ákvarðanatöku í kennslu. Að innleiða gervigreind í menntakerfið gæti því verið hluti af kjarasamningaviðræðum kennara, þar sem slíkar lausnir gætu dregið úr álagi og gert störf þeirra markvissari. Með slíkri stefnumótun væri hægt að bæta bæði vinnuaðstæður kennara og gæði menntunar. Tíminn til aðgerða er núna Aðgerðaáætlunin sem sett var fram í fyrra er mikilvægt skref, en nú þarf að fylgja henni eftir með markvissum aðgerðum og fjárfestingu. Þróunin erlendis, þar á meðal þátttaka OpenAI í stefnumótun bandarískra stjórnvalda, sýnir að vönduð stefnumótun og raunverulegar aðgerðir skipta sköpum. Ísland má ekki verða eftirbátur í þessari þróun. Nú er rétti tíminn fyrir íslensk stjórnvöld og atvinnulífið að taka höndum saman og skilgreina framtíðarsýn Íslands í nýtingu gervigreindar. Með vandaðri framkvæmd og ábyrgri stefnu tryggjum við að tæknin verði okkur til framdráttar, en ekki hindrunar. Erum við tilbúin fyrir þessa byltingu? Það er undir okkur sjálfum komið. Höfundur er MBA nemandi og gervigreindarfræðingur.
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun