Tillaga um endurskoðun á virðisaukaskattskerfi deilihagkerfisins Þórir Garðarsson skrifar 20. janúar 2025 10:30 Tillöguhöfundur hefur starfað í ferðaþjónustunni í áratugi og hefur orðið vitni að miklum og jákvæðum breytingum fyrir ríkissjóð, sérstaklega í formi aukinna tekna af virðisaukaskatti. Samkvæmt lögum er virðisaukaskattur neytendaskattur, en fyrir fyrirtæki er hann gegnumstreymisskattur. Fjölgun erlendra ferðamanna leiðir beint til fjölgunar neytenda í landinu, neytenda sem verja hlutfallslega mun meiri fjármunum á dag en íbúar landsins. Þetta þekkjum við sjálf þegar við ferðumst – dagleg útgjöld eru hærri á ferðalögum. Eyðsla ferðamanna dreifist víðar en aðeins til hefðbundinna greina ferðaþjónustunnar og er því oft vangreind í uppgjöri ríkissjóðs, sem væri efni í ítarlega umræðu. Það sem ég vil sérstaklega vekja athygli á og uppræta er kerfisbundin sniðganga í virðisaukaskattskerfinu, sérstaklega innan stórs hluta deilihagkerfisins. Upphaflega var deilihagkerfið hugsað sem lítið og sniðið að einkaaðilum, til að nýta betur vannýtt húsnæði í skammtímaleigu, s.s. sumarbústaði eða heimili. Til einföldunar var sett regla um að heimilt væri að leigja út í allt að 90 daga á ári og hafa tekjur allt að 2 milljónum króna án þess að innheimta virðisaukaskatt. Hugmyndin var að skapa svigrúm fyrir einkaframtak til að nýta eignir sínar betur, en reynslan hefur verið önnur. Stærstu aðilar í skammtímaleigu eru bæði innlendar og erlendar leigumiðlanir, s.s. Airbnb og aðrar sambærilegar þjónustur. Þessar miðlanir innheimta greiðslur fyrir leigutíma en halda eftir fjármunum oft í marga mánuði, þar til viðskiptavinurinn hefur nýtt sér leiguna. Að því loknu gerir leigumiðlunin upp við eigandann, að því gefnu að enginn ágreiningur hafi komið upp. Þetta ber skýr merki þess að leigumiðlunin sjálf er hinn raunverulegi söluaðili þjónustunnar. Hún tekur við greiðslunni og skilar hluta hennar til eiganda eignarinnar án þess að skila virðisaukaskatti líkt og ferðaskrifstofur þurfa að gera. Leigumiðlanir skila í einhverjum tilfellum virðisaukaskatti af sinni þóknun, en ekki af allri upphæðinni, eins og krafist er í öðrum atvinnugreinum. Svör sem ég hef fengið frá þessum aðilum benda til þess að þeirra skoðun sé að ábyrgðin á greiðslu virðisaukaskattsins sé hjá eiganda eignarinnar, ef velta hans fer yfir 2 milljónir króna á ári. Þetta gengur ekki upp í samræmi við anda laganna, þar sem skattskylda sala á þjónustu felur í sér að sá sem innheimtir greiðsluna ber ábyrgð á greiðslu virðisaukaskattsins. Lögin eru skýr á því að sá sem tekur við greiðslunni er ábyrgur fyrir greiðslu virðisaukaskatts af allri upphæðinni. Í dag er þetta litla deilihagkerfi orðið að alvarlegu skuggahagkerfi sem skapar mikla röskun á samkeppni við aðra gistimöguleika vegna umfangs þess. Þessi sniðganga dregur verulega úr tekjum ríkissjóðs og veitir óeðlilega samkeppnisforskot gagnvart lögbundnum rekstraraðilum ferðaþjónustunnar. Tillaga um breytingar Mín tillaga er að kerfið verði tekið til heildarendurskoðunar og ábyrgð þeirra sem selja og innheimta greiðslur fyrir gistingu verði skýrari. Ég legg til að eftirfarandi breytingar verði gerðar: Tímarammi undanþágu frá virðisaukaskatti verði styttur úr 90 dögum í 60 daga á ári. Tekjumörk fyrir undanþágu á virðisaukaskatti lækki úr 2 milljónum króna í 1 milljón króna á ári. Skýrt verði kveðið á um að sá sem innheimtir greiðsluna, hvort sem það er leigumiðlun eða eigandi, beri ábyrgð á greiðslu virðisaukaskattsins. Samræming verði gerð á skattlagningu í skammtímaleigu svo hún standist sömu skilyrði og hefðbundin gistiþjónusta. Einnig er vert að benda á að verðlagning í skammtímaleigu virðist ekki breytast hvort sem leigusalinn er fyrir ofan eða neðan viðmiðunarmörkin. Þetta bendir til þess að virðisaukaskattur sem ætti að skila sér í ríkissjóð endi þess í stað í vasa leigusalans. Þetta er ekki réttlátt gagnvart löglegum rekstraraðilum né gagnvart almennum skattgreiðendum. Ég hvet því til þess að stjórnvöld taki þessi mál til alvarlegrar skoðunar og tryggi að virðisaukaskattskerfið sé réttlátt og samræmt fyrir alla aðila í ferðaþjónustu. Ofanrituð tillaga var send inn í samráðgátt stjórnvalda um hagræða í rekstri ríkisins og í því fellst væntanlega að leita leiða til að hagræða sem og að auka tekjur og bæta samkeppnisstöðu á markaði. Höfundur er eigandi Hótel Varmaland. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Deilihagkerfi Rekstur hins opinbera Skattar og tollar Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þing í þágu kvenna Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Drengir á jaðrinum Margrét Kristín Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er vínandinn orðinn hinn sanni andi íþrótta? Þráinn Farestveit skrifar Skoðun Mikilvægi tjáningar erfiðrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný sýn á almenningssjónvarp í almannaþágu, eða hvað? Hólmgeir Baldursson skrifar Sjá meira
Tillöguhöfundur hefur starfað í ferðaþjónustunni í áratugi og hefur orðið vitni að miklum og jákvæðum breytingum fyrir ríkissjóð, sérstaklega í formi aukinna tekna af virðisaukaskatti. Samkvæmt lögum er virðisaukaskattur neytendaskattur, en fyrir fyrirtæki er hann gegnumstreymisskattur. Fjölgun erlendra ferðamanna leiðir beint til fjölgunar neytenda í landinu, neytenda sem verja hlutfallslega mun meiri fjármunum á dag en íbúar landsins. Þetta þekkjum við sjálf þegar við ferðumst – dagleg útgjöld eru hærri á ferðalögum. Eyðsla ferðamanna dreifist víðar en aðeins til hefðbundinna greina ferðaþjónustunnar og er því oft vangreind í uppgjöri ríkissjóðs, sem væri efni í ítarlega umræðu. Það sem ég vil sérstaklega vekja athygli á og uppræta er kerfisbundin sniðganga í virðisaukaskattskerfinu, sérstaklega innan stórs hluta deilihagkerfisins. Upphaflega var deilihagkerfið hugsað sem lítið og sniðið að einkaaðilum, til að nýta betur vannýtt húsnæði í skammtímaleigu, s.s. sumarbústaði eða heimili. Til einföldunar var sett regla um að heimilt væri að leigja út í allt að 90 daga á ári og hafa tekjur allt að 2 milljónum króna án þess að innheimta virðisaukaskatt. Hugmyndin var að skapa svigrúm fyrir einkaframtak til að nýta eignir sínar betur, en reynslan hefur verið önnur. Stærstu aðilar í skammtímaleigu eru bæði innlendar og erlendar leigumiðlanir, s.s. Airbnb og aðrar sambærilegar þjónustur. Þessar miðlanir innheimta greiðslur fyrir leigutíma en halda eftir fjármunum oft í marga mánuði, þar til viðskiptavinurinn hefur nýtt sér leiguna. Að því loknu gerir leigumiðlunin upp við eigandann, að því gefnu að enginn ágreiningur hafi komið upp. Þetta ber skýr merki þess að leigumiðlunin sjálf er hinn raunverulegi söluaðili þjónustunnar. Hún tekur við greiðslunni og skilar hluta hennar til eiganda eignarinnar án þess að skila virðisaukaskatti líkt og ferðaskrifstofur þurfa að gera. Leigumiðlanir skila í einhverjum tilfellum virðisaukaskatti af sinni þóknun, en ekki af allri upphæðinni, eins og krafist er í öðrum atvinnugreinum. Svör sem ég hef fengið frá þessum aðilum benda til þess að þeirra skoðun sé að ábyrgðin á greiðslu virðisaukaskattsins sé hjá eiganda eignarinnar, ef velta hans fer yfir 2 milljónir króna á ári. Þetta gengur ekki upp í samræmi við anda laganna, þar sem skattskylda sala á þjónustu felur í sér að sá sem innheimtir greiðsluna ber ábyrgð á greiðslu virðisaukaskattsins. Lögin eru skýr á því að sá sem tekur við greiðslunni er ábyrgur fyrir greiðslu virðisaukaskatts af allri upphæðinni. Í dag er þetta litla deilihagkerfi orðið að alvarlegu skuggahagkerfi sem skapar mikla röskun á samkeppni við aðra gistimöguleika vegna umfangs þess. Þessi sniðganga dregur verulega úr tekjum ríkissjóðs og veitir óeðlilega samkeppnisforskot gagnvart lögbundnum rekstraraðilum ferðaþjónustunnar. Tillaga um breytingar Mín tillaga er að kerfið verði tekið til heildarendurskoðunar og ábyrgð þeirra sem selja og innheimta greiðslur fyrir gistingu verði skýrari. Ég legg til að eftirfarandi breytingar verði gerðar: Tímarammi undanþágu frá virðisaukaskatti verði styttur úr 90 dögum í 60 daga á ári. Tekjumörk fyrir undanþágu á virðisaukaskatti lækki úr 2 milljónum króna í 1 milljón króna á ári. Skýrt verði kveðið á um að sá sem innheimtir greiðsluna, hvort sem það er leigumiðlun eða eigandi, beri ábyrgð á greiðslu virðisaukaskattsins. Samræming verði gerð á skattlagningu í skammtímaleigu svo hún standist sömu skilyrði og hefðbundin gistiþjónusta. Einnig er vert að benda á að verðlagning í skammtímaleigu virðist ekki breytast hvort sem leigusalinn er fyrir ofan eða neðan viðmiðunarmörkin. Þetta bendir til þess að virðisaukaskattur sem ætti að skila sér í ríkissjóð endi þess í stað í vasa leigusalans. Þetta er ekki réttlátt gagnvart löglegum rekstraraðilum né gagnvart almennum skattgreiðendum. Ég hvet því til þess að stjórnvöld taki þessi mál til alvarlegrar skoðunar og tryggi að virðisaukaskattskerfið sé réttlátt og samræmt fyrir alla aðila í ferðaþjónustu. Ofanrituð tillaga var send inn í samráðgátt stjórnvalda um hagræða í rekstri ríkisins og í því fellst væntanlega að leita leiða til að hagræða sem og að auka tekjur og bæta samkeppnisstöðu á markaði. Höfundur er eigandi Hótel Varmaland.
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar