Stjórnvöld verða að standa með þolendum mansals – níu mánuðum síðar Saga Kjartansdóttir og Halldór Oddsson skrifa 17. desember 2024 10:30 Í sumarbyrjun tókst að koma öllum ætluðum þolendum Quang Lé í (tímabundið) var. Með dugnaði þeirra sjálfra, ásamt samstilltu átaki verkalýðshreyfingarinnar, Vinnumálastofnunar, velferðarsviðs Reykjavíkurborgar og Bjarkarhlíðar, tókst að grípa hópinn, finna störf fyrir þau og tryggja þannig grundvöll fyrir dvöl þeirra í landinu til eins árs. Ýmsir þröskuldar og skortur á heildarsýn í málaflokknum þvældist þó fyrir líkt og undirrituð fjölluðu um í fyrri grein. Þrátt fyrir fögur fyrirheit og yfirlýsingar í upphafi um að ætlaðir þolendur þyrftu ekki að óttast kerfið eða um stöðu sína hafa takmörkuð svör fengist um framhaldið, nú þegar aðeins nokkrir mánuðir eru eftir af gildistíma dvalarleyfanna. Einnig berast fréttir af því að það eigi að afturkalla einhver þeirra dvalarleyfa sem byggja á hjúskap, enda sé ekki um að ræða raunveruleg hjónabönd. Þá má ætla að prófskírteini verði endurskoðuð í samræmi við almennt verklag, sem leitt getur til slæmrar niðurstöðu fyrir ætlaða þolendur mansals. Ef ákvarðanir eru teknar án tillit til sérstakrar og viðkvæmrar stöðu fólksins, sem hugsanlegra þolenda mansals á íslenskum vinnumarkaði, er næsta víst að við köstumst langt aftur í baráttunni gegn vinnumansali á Íslandi. Undirrituð krefjast þess að stofnanir sýni ítrustu hófsemi í öllum ákvörðunum um framtíð einstaklinganna í ljósi þess hvar málið er statt. Undirrituð skora jafnframt á verðandi ráðherra vinnumarkaðsmála annars vegar og dómsmálaráðherra hins vegar að gera það að einu af sínum fyrstu verkum að veita hugrakka pólitíska forystu í þessum efnum og standa með þolendum mansals. Hvað gerist ef við stöndum ekki með þolendum mansals og misneytingar? Rannsókn lögreglu á viðskiptaveldi Quang Lé og tengdra aðila stendur enn þá yfir og ætla má að rannsóknarhagsmunir séu fólgnir í því að eyða óvissu um framtíð ætlaðra þolenda á Íslandi. Fréttir hafa borist af því að Quang Lé og tengdir aðilar hafi reynt að nálgast fyrrum starfsfólk sitt. Eðli misneytingar og mansals í vinnu er þannig að gerandi hefur ofurvald yfir þolendum sínum. Atvinnurekandinn hefur ekki aðeins á hendi sér afkomu fólks heldur einnig húsnæði og dvalarleyfi. Lögregla hefur sjálf tjáð sig um mikilvægi þess að þolendur mansals fái viðeigandi aðstoð og vernd, svo að þau lendi ekki aftur undir hæl gerandans. Það er líka réttlætismál að tryggja vernd fyrir fólk sem hefur lagt á sig miklar fjárhagslegar og sálrænar fórnir til að geta búið sér og fjölskyldum sínum trygga framtíð á Íslandi; fólk sem kom um langan veg til Íslands eftir að hafa selt eigur sínar í heimalandinu og jafnvel steypt sér í miklar skuldir, með draum um að leggja hart að sér í vinnu og skapa sér bjartari framtíð. Síðast en ekki síst er augljóst að þetta mál mun skapa fordæmi, sem mun svo skipta sköpum til lengri tíma um það hvort þolendur misneytingar og mansals verði yfirhöfuð tilbúin til samstarfs við að upplýsa mál sem varða skipulagða brotastarfsemi í landinu. Einungis með því að bjóða fólki upp á fyrirsjáanleika og öryggi getum við ætlast til þess að þolendur misneytingar og mansals stígi fram. Sterkari leyfi fyrir þolendur mansals og misneytingar Það má draga mikinn lærdóm af þeim misneytingar- og mansalsmálum sem komið hafa upp undanfarin misseri. Að mati undirritaðra er einna brýnast að styrkja þau dvalarleyfi sem standa þolendum mansals til boða. Það er einföld breyting. Tryggja þarf að dvalarleyfin telji upp í þann árafjölda sem fólk þarf til að eygja möguleikann á ótímabundnu dvalarleyfi hér á landi og að leyfin geti verið grundvöllur fjölskyldusameiningar. Í því samhengi má meðal annars horfa til Finnlands þar sem stjórnvöld hafa borið gæfu til þess að endurskoða dvalarleyfakerfið sitt með það að leiðarljósi að þolendur mansals njóti vafans. Að lokum Verkefnið framundan er að eyða allri óvissu fyrir ætlaða þolendur Quang Lé og samhliða því að styrkja þau dvalarleyfi sem standa þolendum til boða. Þannig sendum við skýr skilaboð til þolenda um að þeim sé óhætt að stíga fram og skýr skilaboð til gerenda um að misneyting launafólks verði ekki liðin. Því verður ekki trúað að vilji stjórnvalda sé sá að gefið verði eftir í baráttu gegn svo alvarlegum lögbrotum. Saga Kjartansdóttir er sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum á skrifstofu ASÍ. Halldór Oddsson er sviðsstjóri lögfræði- og vinnumarkaðssviðs á skrifstofu ASÍ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein ASÍ Mansal Vinnumarkaður Mest lesið Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði Ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar Sjá meira
Í sumarbyrjun tókst að koma öllum ætluðum þolendum Quang Lé í (tímabundið) var. Með dugnaði þeirra sjálfra, ásamt samstilltu átaki verkalýðshreyfingarinnar, Vinnumálastofnunar, velferðarsviðs Reykjavíkurborgar og Bjarkarhlíðar, tókst að grípa hópinn, finna störf fyrir þau og tryggja þannig grundvöll fyrir dvöl þeirra í landinu til eins árs. Ýmsir þröskuldar og skortur á heildarsýn í málaflokknum þvældist þó fyrir líkt og undirrituð fjölluðu um í fyrri grein. Þrátt fyrir fögur fyrirheit og yfirlýsingar í upphafi um að ætlaðir þolendur þyrftu ekki að óttast kerfið eða um stöðu sína hafa takmörkuð svör fengist um framhaldið, nú þegar aðeins nokkrir mánuðir eru eftir af gildistíma dvalarleyfanna. Einnig berast fréttir af því að það eigi að afturkalla einhver þeirra dvalarleyfa sem byggja á hjúskap, enda sé ekki um að ræða raunveruleg hjónabönd. Þá má ætla að prófskírteini verði endurskoðuð í samræmi við almennt verklag, sem leitt getur til slæmrar niðurstöðu fyrir ætlaða þolendur mansals. Ef ákvarðanir eru teknar án tillit til sérstakrar og viðkvæmrar stöðu fólksins, sem hugsanlegra þolenda mansals á íslenskum vinnumarkaði, er næsta víst að við köstumst langt aftur í baráttunni gegn vinnumansali á Íslandi. Undirrituð krefjast þess að stofnanir sýni ítrustu hófsemi í öllum ákvörðunum um framtíð einstaklinganna í ljósi þess hvar málið er statt. Undirrituð skora jafnframt á verðandi ráðherra vinnumarkaðsmála annars vegar og dómsmálaráðherra hins vegar að gera það að einu af sínum fyrstu verkum að veita hugrakka pólitíska forystu í þessum efnum og standa með þolendum mansals. Hvað gerist ef við stöndum ekki með þolendum mansals og misneytingar? Rannsókn lögreglu á viðskiptaveldi Quang Lé og tengdra aðila stendur enn þá yfir og ætla má að rannsóknarhagsmunir séu fólgnir í því að eyða óvissu um framtíð ætlaðra þolenda á Íslandi. Fréttir hafa borist af því að Quang Lé og tengdir aðilar hafi reynt að nálgast fyrrum starfsfólk sitt. Eðli misneytingar og mansals í vinnu er þannig að gerandi hefur ofurvald yfir þolendum sínum. Atvinnurekandinn hefur ekki aðeins á hendi sér afkomu fólks heldur einnig húsnæði og dvalarleyfi. Lögregla hefur sjálf tjáð sig um mikilvægi þess að þolendur mansals fái viðeigandi aðstoð og vernd, svo að þau lendi ekki aftur undir hæl gerandans. Það er líka réttlætismál að tryggja vernd fyrir fólk sem hefur lagt á sig miklar fjárhagslegar og sálrænar fórnir til að geta búið sér og fjölskyldum sínum trygga framtíð á Íslandi; fólk sem kom um langan veg til Íslands eftir að hafa selt eigur sínar í heimalandinu og jafnvel steypt sér í miklar skuldir, með draum um að leggja hart að sér í vinnu og skapa sér bjartari framtíð. Síðast en ekki síst er augljóst að þetta mál mun skapa fordæmi, sem mun svo skipta sköpum til lengri tíma um það hvort þolendur misneytingar og mansals verði yfirhöfuð tilbúin til samstarfs við að upplýsa mál sem varða skipulagða brotastarfsemi í landinu. Einungis með því að bjóða fólki upp á fyrirsjáanleika og öryggi getum við ætlast til þess að þolendur misneytingar og mansals stígi fram. Sterkari leyfi fyrir þolendur mansals og misneytingar Það má draga mikinn lærdóm af þeim misneytingar- og mansalsmálum sem komið hafa upp undanfarin misseri. Að mati undirritaðra er einna brýnast að styrkja þau dvalarleyfi sem standa þolendum mansals til boða. Það er einföld breyting. Tryggja þarf að dvalarleyfin telji upp í þann árafjölda sem fólk þarf til að eygja möguleikann á ótímabundnu dvalarleyfi hér á landi og að leyfin geti verið grundvöllur fjölskyldusameiningar. Í því samhengi má meðal annars horfa til Finnlands þar sem stjórnvöld hafa borið gæfu til þess að endurskoða dvalarleyfakerfið sitt með það að leiðarljósi að þolendur mansals njóti vafans. Að lokum Verkefnið framundan er að eyða allri óvissu fyrir ætlaða þolendur Quang Lé og samhliða því að styrkja þau dvalarleyfi sem standa þolendum til boða. Þannig sendum við skýr skilaboð til þolenda um að þeim sé óhætt að stíga fram og skýr skilaboð til gerenda um að misneyting launafólks verði ekki liðin. Því verður ekki trúað að vilji stjórnvalda sé sá að gefið verði eftir í baráttu gegn svo alvarlegum lögbrotum. Saga Kjartansdóttir er sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum á skrifstofu ASÍ. Halldór Oddsson er sviðsstjóri lögfræði- og vinnumarkaðssviðs á skrifstofu ASÍ.
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar