Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar 21. nóvember 2024 10:33 Þann 19. þessa mánaðar birtist snemma dags grein eftir Diljá Mist Einarsdóttur, þingmann, á þessum vettvangi þar sem hún gagnrýndi að jafnlaunavottun skildi vera lögbundin skylda í stað þess að vera valkvæð. Benti hún á að mörgum atvinnurekendum þyki þessi skylda kostnaðarsöm og íþyngjandi, með takmörkuðum árangri. Síðar sama dag birtist ný skoðanagrein á þessum vettvangi með nokkrum staðreyndum að sögn, eftir starfsmenn Jafnréttisstofu. Það má velta fyrir sér tilganginum með því að opinberir starfsmenn blandi sér í umræðuna með þessum hætti því í eðli sínu er það pólitísk spurning hvort jafnlaunavottun skuli vera lögbundin eða ekki. Það a.m.k. liggur fyrir að með lögbindingu skyldunnar er búið að styrkja starfsgrundvöll hagaðila sem vinna á þessum vettvangi verulega. Það er búið að skilgreina mengi sem hefur ekki annað val en að kaupa þjónustu af vottunaraðilum og á sama tíma er búið að tryggja opinberum starfsmönnum verkefni. Í grein starfsmanna Jafnréttisstofu er umtalsverðu púðri eytt í að greina frá því sem kallast jafnlaunastaðfesting og er ekki það sama og jafnlaunavottun. Á það er bent í greininni að jafnlaunastaðfesting sé ókeypis, að undanskildu því vinnuframlagi sem leggja þurfi fram, og því sé hægt að fara í gegnum kerfið án aukakostnaðar. Sem þar með er um leið viðurkennt að þeir þurfi að bera sem þurfa á jafnlaunvottun að halda með því að kaupa sér þjónustu hjá einum af fjórum vottunaraðilum. Það hefur því afar takmarkaða þýðingu fyrir þá sem þurfa að fá jafnlaunvottun að fá um það upplýsingar að þeir sem þurfa eingöngu jafnlaunstaðfestingu þurfi ekki að kaupa þjónustu vottunaraðila með tilheyrandi aukakostnaði, t.d. sérfræðiaðstoð til viðbótar við kostnað vottunaraðila. Þeim krónum sem fara í þennan kostnað verður ekki ráðstafað í annað, t.d. endurnýjun tækja og tóla eða hærri launa starfsmanna. Og þjónustan er ekki ókeypis. Skv. lögunum um jafnlaunavottun ber þeim aðilum sem lögskylt er að láta jafnlaunavottun fara fram að láta endurnýja vottunina á þriggja ára fresti – með tilheyrandi kostnaði og vinnu starfsmanna. En nú ber svo við að þegar leitað er til vottunaraðila krefjast þeir þess að fram fari svokölluð millivottun árin tvö á milli endurnýjunaráranna – með tilheyrandi viðbótarkostnaði og vinnu starfsmanna. Vottunaraðilarnir bera því við að þeim sé skylt að láta þessa millivottun fara fram skv. staðli sem gildir um vottunaraðila. Og rukka vel fyrir þessar millivottanir. Þetta er gert þrátt fyrir að engin skylda hvíli á fyrirtækjum eða stofnunum til að láta þessar millivottanir fara fram. Um þetta er Jafnréttisstofu kunnugt enda hefur Jafnréttisstofa komið ábendingu um þetta á framfæri við Forsætisráðuneytið. Þetta er ein af staðreyndunum um jafnlaunavottun, sem starfsmenn Jafnréttisstofu slepptu að upplýsa um í staðreyndagrein þeirra. Kostnaðurinn við jafnlaunavottun er því í raun meiri en ráða má af lestri laganna um jafnlaunavottun. Þegar fyrirtæki þar sem vinna rúmlega 200 manns, þar af innan við 20 konur og fæstar þeirra í sömu störfum og karlar, gerði athugasemd við kostnað vegna millivottunar var bent á umræddan staðal. Þegar á það var bent að þessi staðall væri bara til á ensku og að það þyrfti að greiða fyrir hann kom boð um að hægt væri að fá hann að láni. Því var hafnað með þeirri röksemd að enskur staðall sem þyrfti að kaupa til að átta sig á kostnaði við að framfylgja íþyngjandi íslensku regluverki gæti ekki talist hluti af því sama regluverki. Var þá bent á að hafa samband við Jafnréttisstofu eða Forsætisráðuneytið. Haft var samband við Jafnréttisstofu sem benti á Forsætisráðuneytið sem færi með málaflokkinn (á þeim tíma, nú hefur því verið breytt). Jafnframt var tekið fram að Jafnréttisstofa væri búin að upplýsa ráðuneytið um þessa stöðu. Haft var samband við Forsætisráðuneytið. Þaðan kom mjög loðið svar en ein röksemdin fyrir því að þetta væri eins og það ætti að vera var sú að upplýsingar um kostnað við millivottanir kæmu fram á heimasíðu vottunaraðila. Það er ansi framsækin túlkun á gjaldlagningarheimildum í tengslum við lögbundna íþyngjandi skyldu. Þar sem ráðuneytið lagðist á sveif með hagaðila gegn hagsmunum þeirra fyrirtækja sem lögskylt er að láta jafnlaunavottun fara fram var leitað til umboðsmanns Alþingis. Hann sendi ráðuneytinu bréf og lagði fyrir það nokkrar skýrar og áleitnar spurningar. Umboðsmaður lauk síðan málinu með því að vísa til þess að Forsætisráðuneytið hefði, a.m.k. að hluta, tekið undir framkomnar athugasemdir og hygðist endurskoða vottunarferlið skv. lögum nr. 150/2020. Nánar segir um bréf ráðuneytisins í bréfi umboðsmanns: „Hins vegar megi taka undir þau sjónarmið sem fram koma í bréfi umboðsmanns að ferlið sé ekki að fullu fyrirsjáanlegt fyrir fyrirtæki og stofnanir. Þar með eigi þau erfiðara um vik að átta sig á þeim kröfum sem gerðar eru til vottunaraðila og þeim heildarkostnaði sem hlýst af þjónustunni. Loks segir í svarbréfi ráðuneytisins að tilgangurinn með staðlinum ISO 17021 sé að tryggja faglega aðkomu vottunaraðila að vottunarferlinu og snúi hann fyrst og fremst að verklagi þeirra fagmanna sem að því koma. Með vísun í staðalinn í reglugerð nr. 1030/2017 hafi ekki verið stefnt að því að leggja auknar kröfur á fyrirtæki og stofnanir enda þurfi íþyngjandi ákvarðanir stjórnvalda að byggja á skýrri heimild í lögum.“ Svo mörg voru þau orð. Það verður spennandi að fylgjast með afgreiðslu Félags- og vinnumálaráðuneytisins, sem nú hefur tekið við málaflokknum, á þessu viðfangsefni. Annað hvort hlýtur ráðuneytið að hlutast til um að skylda vottunaraðila til að láta fara fram millivottun, skv. reglum sem gilda um vottunaraðila, verði afnumin, eða breyta lögunum um jafnlaunavottun og setja þar inn skýrt ákvæði um skyldu fyrirtækja og stofnana til að þurfa að undirgangast millivottanir þau ár sem þau þurfa ekki að láta staðfesta jafnlaunavottun. Eða ekki, þetta verður sennilega ekkert spennandi. Sjá nánar mál umboðsmanns Alþingis nr. 12716/2024. Höfundur er lögmaður og stjórnarmaður fyrirtækis sem er lögskylt að láta fara fram jafnlaunavottun (en ekki millivottun – ennþá). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Ármannsson Jafnréttismál Kjaramál Mest lesið Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr Skoðun Skoðun Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Sjá meira
Þann 19. þessa mánaðar birtist snemma dags grein eftir Diljá Mist Einarsdóttur, þingmann, á þessum vettvangi þar sem hún gagnrýndi að jafnlaunavottun skildi vera lögbundin skylda í stað þess að vera valkvæð. Benti hún á að mörgum atvinnurekendum þyki þessi skylda kostnaðarsöm og íþyngjandi, með takmörkuðum árangri. Síðar sama dag birtist ný skoðanagrein á þessum vettvangi með nokkrum staðreyndum að sögn, eftir starfsmenn Jafnréttisstofu. Það má velta fyrir sér tilganginum með því að opinberir starfsmenn blandi sér í umræðuna með þessum hætti því í eðli sínu er það pólitísk spurning hvort jafnlaunavottun skuli vera lögbundin eða ekki. Það a.m.k. liggur fyrir að með lögbindingu skyldunnar er búið að styrkja starfsgrundvöll hagaðila sem vinna á þessum vettvangi verulega. Það er búið að skilgreina mengi sem hefur ekki annað val en að kaupa þjónustu af vottunaraðilum og á sama tíma er búið að tryggja opinberum starfsmönnum verkefni. Í grein starfsmanna Jafnréttisstofu er umtalsverðu púðri eytt í að greina frá því sem kallast jafnlaunastaðfesting og er ekki það sama og jafnlaunavottun. Á það er bent í greininni að jafnlaunastaðfesting sé ókeypis, að undanskildu því vinnuframlagi sem leggja þurfi fram, og því sé hægt að fara í gegnum kerfið án aukakostnaðar. Sem þar með er um leið viðurkennt að þeir þurfi að bera sem þurfa á jafnlaunvottun að halda með því að kaupa sér þjónustu hjá einum af fjórum vottunaraðilum. Það hefur því afar takmarkaða þýðingu fyrir þá sem þurfa að fá jafnlaunvottun að fá um það upplýsingar að þeir sem þurfa eingöngu jafnlaunstaðfestingu þurfi ekki að kaupa þjónustu vottunaraðila með tilheyrandi aukakostnaði, t.d. sérfræðiaðstoð til viðbótar við kostnað vottunaraðila. Þeim krónum sem fara í þennan kostnað verður ekki ráðstafað í annað, t.d. endurnýjun tækja og tóla eða hærri launa starfsmanna. Og þjónustan er ekki ókeypis. Skv. lögunum um jafnlaunavottun ber þeim aðilum sem lögskylt er að láta jafnlaunavottun fara fram að láta endurnýja vottunina á þriggja ára fresti – með tilheyrandi kostnaði og vinnu starfsmanna. En nú ber svo við að þegar leitað er til vottunaraðila krefjast þeir þess að fram fari svokölluð millivottun árin tvö á milli endurnýjunaráranna – með tilheyrandi viðbótarkostnaði og vinnu starfsmanna. Vottunaraðilarnir bera því við að þeim sé skylt að láta þessa millivottun fara fram skv. staðli sem gildir um vottunaraðila. Og rukka vel fyrir þessar millivottanir. Þetta er gert þrátt fyrir að engin skylda hvíli á fyrirtækjum eða stofnunum til að láta þessar millivottanir fara fram. Um þetta er Jafnréttisstofu kunnugt enda hefur Jafnréttisstofa komið ábendingu um þetta á framfæri við Forsætisráðuneytið. Þetta er ein af staðreyndunum um jafnlaunavottun, sem starfsmenn Jafnréttisstofu slepptu að upplýsa um í staðreyndagrein þeirra. Kostnaðurinn við jafnlaunavottun er því í raun meiri en ráða má af lestri laganna um jafnlaunavottun. Þegar fyrirtæki þar sem vinna rúmlega 200 manns, þar af innan við 20 konur og fæstar þeirra í sömu störfum og karlar, gerði athugasemd við kostnað vegna millivottunar var bent á umræddan staðal. Þegar á það var bent að þessi staðall væri bara til á ensku og að það þyrfti að greiða fyrir hann kom boð um að hægt væri að fá hann að láni. Því var hafnað með þeirri röksemd að enskur staðall sem þyrfti að kaupa til að átta sig á kostnaði við að framfylgja íþyngjandi íslensku regluverki gæti ekki talist hluti af því sama regluverki. Var þá bent á að hafa samband við Jafnréttisstofu eða Forsætisráðuneytið. Haft var samband við Jafnréttisstofu sem benti á Forsætisráðuneytið sem færi með málaflokkinn (á þeim tíma, nú hefur því verið breytt). Jafnframt var tekið fram að Jafnréttisstofa væri búin að upplýsa ráðuneytið um þessa stöðu. Haft var samband við Forsætisráðuneytið. Þaðan kom mjög loðið svar en ein röksemdin fyrir því að þetta væri eins og það ætti að vera var sú að upplýsingar um kostnað við millivottanir kæmu fram á heimasíðu vottunaraðila. Það er ansi framsækin túlkun á gjaldlagningarheimildum í tengslum við lögbundna íþyngjandi skyldu. Þar sem ráðuneytið lagðist á sveif með hagaðila gegn hagsmunum þeirra fyrirtækja sem lögskylt er að láta jafnlaunavottun fara fram var leitað til umboðsmanns Alþingis. Hann sendi ráðuneytinu bréf og lagði fyrir það nokkrar skýrar og áleitnar spurningar. Umboðsmaður lauk síðan málinu með því að vísa til þess að Forsætisráðuneytið hefði, a.m.k. að hluta, tekið undir framkomnar athugasemdir og hygðist endurskoða vottunarferlið skv. lögum nr. 150/2020. Nánar segir um bréf ráðuneytisins í bréfi umboðsmanns: „Hins vegar megi taka undir þau sjónarmið sem fram koma í bréfi umboðsmanns að ferlið sé ekki að fullu fyrirsjáanlegt fyrir fyrirtæki og stofnanir. Þar með eigi þau erfiðara um vik að átta sig á þeim kröfum sem gerðar eru til vottunaraðila og þeim heildarkostnaði sem hlýst af þjónustunni. Loks segir í svarbréfi ráðuneytisins að tilgangurinn með staðlinum ISO 17021 sé að tryggja faglega aðkomu vottunaraðila að vottunarferlinu og snúi hann fyrst og fremst að verklagi þeirra fagmanna sem að því koma. Með vísun í staðalinn í reglugerð nr. 1030/2017 hafi ekki verið stefnt að því að leggja auknar kröfur á fyrirtæki og stofnanir enda þurfi íþyngjandi ákvarðanir stjórnvalda að byggja á skýrri heimild í lögum.“ Svo mörg voru þau orð. Það verður spennandi að fylgjast með afgreiðslu Félags- og vinnumálaráðuneytisins, sem nú hefur tekið við málaflokknum, á þessu viðfangsefni. Annað hvort hlýtur ráðuneytið að hlutast til um að skylda vottunaraðila til að láta fara fram millivottun, skv. reglum sem gilda um vottunaraðila, verði afnumin, eða breyta lögunum um jafnlaunavottun og setja þar inn skýrt ákvæði um skyldu fyrirtækja og stofnana til að þurfa að undirgangast millivottanir þau ár sem þau þurfa ekki að láta staðfesta jafnlaunavottun. Eða ekki, þetta verður sennilega ekkert spennandi. Sjá nánar mál umboðsmanns Alþingis nr. 12716/2024. Höfundur er lögmaður og stjórnarmaður fyrirtækis sem er lögskylt að láta fara fram jafnlaunavottun (en ekki millivottun – ennþá).
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun