Gervigreind: Óseðjandi orkuþörf og ósvífin bjartsýni Jean-Rémi Chareyre skrifar 30. október 2024 11:00 Eins og margar tækninýjungar sem á undan hafa komið vekur gervigreindin blendnar tilfinningar. Bjartsýnir spekúlantar sjá í henni endalaus tækifæri til að bæta mannleg kerfi, bæta skilvirkni og auka þekkingu. Aðrir eru svartsýnni og óttast að hún geti leitt til atvinnuleysis, upplýsingaóreiðu eða jafnvel yfirráðs gervigreinda yfir mannkynið. Allri nýrri tækni fylgir áskoranir, en vestræn nútímamenning einkennist meðal annars af nýjungagirni, sem verður til þess að tækninýjungar eru yfirleitt látnar breiðast út um samfélagið óhindrað þangað til slysin gerast, og þá er reynt að bregðast við afleiðingarnar eftirá („innleiða fyrst, hugsa síðan“ virðist vera mottóið). Gervigreindin er engin undantekning frá þessu. Þrátt fyrir aðvörunarorð margra er hún að mestu leyti látin þróast afskiptalaus og það virðist vera gert ráð fyrir því að kostir hennar hljóti á endanum að vega þyngra en gallarnir. Einn ókostur hennar hefur síður verið ræddur, en mun ef til vill reynast sá alvarlegasti: gervigreindin er gríðarlega orkufrekur iðnaður. Starfsemi hennar snýst um að róta í aragrúa tölvugagna og til þess þarf hún sífellt öflugri reiknigetu, sem aftur kallar á nánast endalausa aukningu í eftirspurn eftir raforku. Í heimi þar sem liggur á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis, sem er meðal annars notað til raforkuframleiðslu, má spyrja sig hvort slík tækni eigi yfirleitt rétt á sér. „Hvernig getur heimurinn náð kolefnishlutleysi ef við höldum áfram að finna upp nýjar aðferðir við að neyta orku?“ spurði gáttaður blaðamaður í nýlegri grein á New Yorker. Greinin vísar meðal annars í rannsóknir Alex De Vries, vísindamanns frá Hollandi sem tók að sér fyrir nokkrum árum að reikna út orkunotkun Bitcoin-námugraftar og birti niðurstöður sínar á vefsíðunni Digiconomist. Samkvæmt síðustu tölum hans gleypur Bitcoin-gröftur nú í sig 45 milljarðar kílówattstundir á ári, sem er meira en öll raforkunotkun Hollands. Nýlega hóf de Vries að rannsaka orkuþörf gervigreindar á borð við ChatGPT og gaf meðal annars út vísindagrein í tímarítinu Joules, en í henni kemur fram að leit í ChatGPT kallar á tíu sinnum meiri orkunotkun en hefðbundin leit í Google, og að Google-leit sem styðst við gervigreind gæti kallað á 30 sinnum meiri orkunotkun, en samkvæmt tölum Alþjóðaorkumálastofnunar (IEA) gleypa gagnaver heimsins nú þegar 2-3% af raforkuframleiðslu heimsins. Gervigreindar-gúrúinn Sam Altman er reyndar vel meðvitaður um þessa stöðu, en er samt sem áður bjartsýnn á framtíðina. Það er gott og blessað, en stundum er fín lína milli þess sem kallast bjartsýni annars vegar og óskhyggju hins vegar. Sam Altman telur að gervigreindin muni gera heiminn að betri stað til að búa á, og muni jafnvel leiða til umbóta á menntakerfum okkar. Það er þó ekki að sjá að fyrri tækninýjungar svo sem snjallsímar, spjaldtölvur, Facebook og Tiktok hafi bætt skólaumhverfið sérstaklega (þvert á móti, ef marka má rannsóknir). Hvað orkuþörf gervigreindar varðar er Sam Altman líka bjartsýnn: kjarnasamruni mun veita okkur aðgang að endalausri hreinni orku og gera gervigreindarbyltinguna mögulega… Gagnaver gleypa nú þegar 2-3% af raforkuframleiðslu heims. Vöxtur gervigreindar kallar á enn meiri orkunotkun, ásamt aukinni þörf á kopar og öðrum málmum sem eru nauðsynleg í framleiðslu búnaðarins.iStock Aðrir eru enn bjartsýnni en Altman og trúa því að gervigreind geti hjálpað mannkyninu í baráttunni gegn loftslagsbreytingum. Það er þó erfitt að átta sig á því hvernig gervigreind ætti að draga úr áhrifum þurrka, hitabylgna eða fellibylja, hvernig hún ætti að koma í veg fyrir bráðnun Grænlandsjökuls, hækkun sjávar eða stöðvun AMOC-hringrásarinnar. Ekki áttar sig maður heldur á því hvernig hún á að sannfæra íbúa iðnríkjanna um að segja skilið við bílamenninguna eða sannfæra íbúa annara ríkja um að halda sig við bíllausa lífsstílinn, eða hvernig hvernig hún á að vernda líf í hafinu og sannfæra dýrategundir í útrýmingarhættu um að staldra við aðeins lengur. Það er sömuleiðis erfitt að sjá hvernig gervigreindin á að hafa áhrif á mannlegt eðli, sem gerir það að verkum að við þráum alltaf meira af öllu (og Sam Altman er sjálfur gott dæmi um það). Blaðamenn hjá Jocobin-miðlinum léku sér að því að spyrja gervigreindina að því hversu mikla orku hún notaði til að svara hinni sömu spurningu. Svarið var svo loðið að reyndur stjórnmálamaður hefði ekki getað gert betur: Líklegast er, að gervigreind verði bara enn ein græjan í leikfangakistunni okkar sem mun lítið annað gera en að auka enn frekar á eftirspurn eftir náttúruauðlindum, hvort sem það er orka, vatn eða málmar, og gera okkur enn erfiðara fyrir að standa við ákvörðun okkar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda hratt og örugglega. Kolefnisspor Google hefur nú þegar aukist um nær 50% á síðustu 5 árum vegna notkunar á gervigreind og BHP, stærsta námafyrirtæki heimsins, hefur varað við að vöxtur gervigreindar muni auka enn frekar líkur á koparskorti á næstu áratugum… Það er ekki að sjá að íslensk yfirvöld séu meðvituð um þessa hlið gervigreindar. Á vefsíðu Stjórnarráðsins er afstaða hins opinbera gagnvart gervigreind skýrð. Af titlinum að ráða sjá yfirvöld fyrst og fremst „tækifærin“ sem innleiðing gervigreindar felur í sér: „Gervigreind skapar tækifæri í opinberri þjónustu“ Slík „tækifæri“ eru ekki af verri endanum því samkvæmt síðunni er um að ræða hvorki meira né minna en „tækifæri til umbyltingar á ýmsum sviðum“, hvað sem það svo þýðir. Neðar í textanum er reyndar minnst á mögulega ókosti hennar „svo sem hugsanlega hlutdrægni og skort á gagnsæi“ en hvergi er minnst einu orði á umhverfisáhrif hennar. Höfundur er sjálfstætt starfandi blaðamaður og pistlahöfundur á kolefniogmenn.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gervigreind Mest lesið Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. Skoðun Listin að vera ósammála Huld Hafliðadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason skrifar Skoðun Fórnir verið færðar fyrir okkur Björn Ólafsson skrifar Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger skrifar Skoðun Áfram veginn í Reykjavík Gísli Garðarsson,Steinunn Rögnvaldsdóttir skrifar Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason skrifar Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson skrifar Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir skrifar Skoðun Víðerni verndar og virkjana Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Blóðpeningar vestrænna yfirvalda Bergljót T. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Eigindlegar rannsóknir og umræðan um jafnrétti Stefan C. Hardonk skrifar Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í fangelsi við landamærin Inger Erla Thomsen skrifar Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Með góðri menntun eru börn líklegri til að ná árangri Sigurður Sigurjónsson skrifar Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. skrifar Skoðun Komum í veg fyrir að áföll erfist á milli kynslóða Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Listin að vera ósammála Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun „Refsipólitísk áhrif“ Alma Mjöll Ólafsdóttir skrifar Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar Skoðun Ný og góð veröld í Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Krónupíning foreldra er engin lausn Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Köld kveðja á kvennaári Stefanía Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Eins og margar tækninýjungar sem á undan hafa komið vekur gervigreindin blendnar tilfinningar. Bjartsýnir spekúlantar sjá í henni endalaus tækifæri til að bæta mannleg kerfi, bæta skilvirkni og auka þekkingu. Aðrir eru svartsýnni og óttast að hún geti leitt til atvinnuleysis, upplýsingaóreiðu eða jafnvel yfirráðs gervigreinda yfir mannkynið. Allri nýrri tækni fylgir áskoranir, en vestræn nútímamenning einkennist meðal annars af nýjungagirni, sem verður til þess að tækninýjungar eru yfirleitt látnar breiðast út um samfélagið óhindrað þangað til slysin gerast, og þá er reynt að bregðast við afleiðingarnar eftirá („innleiða fyrst, hugsa síðan“ virðist vera mottóið). Gervigreindin er engin undantekning frá þessu. Þrátt fyrir aðvörunarorð margra er hún að mestu leyti látin þróast afskiptalaus og það virðist vera gert ráð fyrir því að kostir hennar hljóti á endanum að vega þyngra en gallarnir. Einn ókostur hennar hefur síður verið ræddur, en mun ef til vill reynast sá alvarlegasti: gervigreindin er gríðarlega orkufrekur iðnaður. Starfsemi hennar snýst um að róta í aragrúa tölvugagna og til þess þarf hún sífellt öflugri reiknigetu, sem aftur kallar á nánast endalausa aukningu í eftirspurn eftir raforku. Í heimi þar sem liggur á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis, sem er meðal annars notað til raforkuframleiðslu, má spyrja sig hvort slík tækni eigi yfirleitt rétt á sér. „Hvernig getur heimurinn náð kolefnishlutleysi ef við höldum áfram að finna upp nýjar aðferðir við að neyta orku?“ spurði gáttaður blaðamaður í nýlegri grein á New Yorker. Greinin vísar meðal annars í rannsóknir Alex De Vries, vísindamanns frá Hollandi sem tók að sér fyrir nokkrum árum að reikna út orkunotkun Bitcoin-námugraftar og birti niðurstöður sínar á vefsíðunni Digiconomist. Samkvæmt síðustu tölum hans gleypur Bitcoin-gröftur nú í sig 45 milljarðar kílówattstundir á ári, sem er meira en öll raforkunotkun Hollands. Nýlega hóf de Vries að rannsaka orkuþörf gervigreindar á borð við ChatGPT og gaf meðal annars út vísindagrein í tímarítinu Joules, en í henni kemur fram að leit í ChatGPT kallar á tíu sinnum meiri orkunotkun en hefðbundin leit í Google, og að Google-leit sem styðst við gervigreind gæti kallað á 30 sinnum meiri orkunotkun, en samkvæmt tölum Alþjóðaorkumálastofnunar (IEA) gleypa gagnaver heimsins nú þegar 2-3% af raforkuframleiðslu heimsins. Gervigreindar-gúrúinn Sam Altman er reyndar vel meðvitaður um þessa stöðu, en er samt sem áður bjartsýnn á framtíðina. Það er gott og blessað, en stundum er fín lína milli þess sem kallast bjartsýni annars vegar og óskhyggju hins vegar. Sam Altman telur að gervigreindin muni gera heiminn að betri stað til að búa á, og muni jafnvel leiða til umbóta á menntakerfum okkar. Það er þó ekki að sjá að fyrri tækninýjungar svo sem snjallsímar, spjaldtölvur, Facebook og Tiktok hafi bætt skólaumhverfið sérstaklega (þvert á móti, ef marka má rannsóknir). Hvað orkuþörf gervigreindar varðar er Sam Altman líka bjartsýnn: kjarnasamruni mun veita okkur aðgang að endalausri hreinni orku og gera gervigreindarbyltinguna mögulega… Gagnaver gleypa nú þegar 2-3% af raforkuframleiðslu heims. Vöxtur gervigreindar kallar á enn meiri orkunotkun, ásamt aukinni þörf á kopar og öðrum málmum sem eru nauðsynleg í framleiðslu búnaðarins.iStock Aðrir eru enn bjartsýnni en Altman og trúa því að gervigreind geti hjálpað mannkyninu í baráttunni gegn loftslagsbreytingum. Það er þó erfitt að átta sig á því hvernig gervigreind ætti að draga úr áhrifum þurrka, hitabylgna eða fellibylja, hvernig hún ætti að koma í veg fyrir bráðnun Grænlandsjökuls, hækkun sjávar eða stöðvun AMOC-hringrásarinnar. Ekki áttar sig maður heldur á því hvernig hún á að sannfæra íbúa iðnríkjanna um að segja skilið við bílamenninguna eða sannfæra íbúa annara ríkja um að halda sig við bíllausa lífsstílinn, eða hvernig hvernig hún á að vernda líf í hafinu og sannfæra dýrategundir í útrýmingarhættu um að staldra við aðeins lengur. Það er sömuleiðis erfitt að sjá hvernig gervigreindin á að hafa áhrif á mannlegt eðli, sem gerir það að verkum að við þráum alltaf meira af öllu (og Sam Altman er sjálfur gott dæmi um það). Blaðamenn hjá Jocobin-miðlinum léku sér að því að spyrja gervigreindina að því hversu mikla orku hún notaði til að svara hinni sömu spurningu. Svarið var svo loðið að reyndur stjórnmálamaður hefði ekki getað gert betur: Líklegast er, að gervigreind verði bara enn ein græjan í leikfangakistunni okkar sem mun lítið annað gera en að auka enn frekar á eftirspurn eftir náttúruauðlindum, hvort sem það er orka, vatn eða málmar, og gera okkur enn erfiðara fyrir að standa við ákvörðun okkar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda hratt og örugglega. Kolefnisspor Google hefur nú þegar aukist um nær 50% á síðustu 5 árum vegna notkunar á gervigreind og BHP, stærsta námafyrirtæki heimsins, hefur varað við að vöxtur gervigreindar muni auka enn frekar líkur á koparskorti á næstu áratugum… Það er ekki að sjá að íslensk yfirvöld séu meðvituð um þessa hlið gervigreindar. Á vefsíðu Stjórnarráðsins er afstaða hins opinbera gagnvart gervigreind skýrð. Af titlinum að ráða sjá yfirvöld fyrst og fremst „tækifærin“ sem innleiðing gervigreindar felur í sér: „Gervigreind skapar tækifæri í opinberri þjónustu“ Slík „tækifæri“ eru ekki af verri endanum því samkvæmt síðunni er um að ræða hvorki meira né minna en „tækifæri til umbyltingar á ýmsum sviðum“, hvað sem það svo þýðir. Neðar í textanum er reyndar minnst á mögulega ókosti hennar „svo sem hugsanlega hlutdrægni og skort á gagnsæi“ en hvergi er minnst einu orði á umhverfisáhrif hennar. Höfundur er sjálfstætt starfandi blaðamaður og pistlahöfundur á kolefniogmenn.is
Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar
Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar