Havarti skal það sem sannara reynist Ólafur Stephensen skrifar 9. ágúst 2024 12:31 Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. Verðlækkanir gætu numið á bilinu 19 til 43% á þeim vörum, sem Viðskiptaráð skoðaði. Lækkun tolla er eitt af stærstu hagsmunamálum neytenda á Íslandi og ein skilvirkasta leiðin til að glíma við þráláta verðbólgu og hátt vaxtastig, eins og Félag atvinnurekenda hefur ítrekað bent á. Ekki hafði Viðskiptaráð fyrr birt úttekt sína en kunnuglegur söngur upphófst á samfélagsmiðlum um að tollalækkanir skili sér ekki í vasa neytenda. Hér er t.d. athugasemd af Facebook-síðu Viðskiptaráðs: „Þvílí[k] ótrúleg heimska. Sagan hefur síendurtekið sýnt að þegar tollar eru afnumdir hirða millimenn gróðann og [engu] af honum er skilað til almennings.“ Svipuð ummæli má sjá víða á netinu þar sem fjallað er um úttekt Viðskiptaráðs. Jákvæð áhrif tollalækkana margstaðfest Fullyrðingar um að lækkun tolla og annarra álagna á vörur skili sér ekki til neytenda eru alrangar og margar skýrslur og rannsóknir eru því til staðfestingar. Afnám tolla og vörugjalda af t.d. fatnaði og heimilistækjum, sem átti sér stað í áföngum á árunum 2015-2017, skilaði sér í lækkun smásöluverðs og lækkun álagningar verzlana á vörurnar í krónum talið, samkvæmt niðurstöðum skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Í byrjun árs 2017 var felldur niður tollur af innfluttu kartöflusnakki. Samkvæmt úttekt sem Félag atvinnurekenda gerði í byrjun þess árs hafði verð ýmissa vinsælla snakktegunda þá þegar lækkað um 22-43%. Árið 2015 var gerður tvíhliða tollasamningur milli Íslands og Evrópusambandsins, þar sem samið var um niðurfellingu eða lækkun tolla á fjölda matvara og stækkun tollkvóta fyrir aðrar vörur, til dæmis kjöt og osta. Tollkvótar eru heimildir til að flytja inn takmarkað magn af vöru án tolla. Samningurinn tók gildi í áföngum 2018-2021. Um svipað leyti var tekin upp ný aðferð við útboð á tollkvótum, svokallað jafnvægisútboð. Í skýrslu sem verðlagseftirlit Alþýðusambandsins gerði fyrir þáverandi atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, kom fram að neytendur hefðu notið góðs bæði af tollasamningnum og breyttri útboðsaðferð. Verð á innfluttum kjötvörum og ostum hefði hækkað mun minna en við mátti búast vegna veikingar krónunnar á tímabilinu frá desember 2019 til september 2020 og lækkað í sumum tilvikum. Þá hefði úrval bæði innlendrar og innfluttrar búvöru aukizt í kjölfar tollasamningsins, sem er sömuleiðis hagur neytenda. Tollkvótar lækka verð á ostum Ágætt nýlegt dæmi um jákvæð áhrif tollasamningsins við ESB er „stóra ostamálið“ sem svo var kallað í útvarpsþættinum Reykjavík síðdegis í Bylgjunni, en þar var fjallað um að neytendur hefði rekið í rogastanz er danskur Havarti-ostur hækkaði skyndilega um 70% í Bónusi. Ástæðan fyrir þessu var að Bónus fékk niðurfellingu tolla af ákveðnu magni af ostum, svokallaðan ESB-tollkvóta fyrir upprunaverndaða osta. Þegar enginn tollur var á Havarti-osti skilaði Bónus þeim ávinningi til neytenda en þegar kvótinn kláraðist og tollurinn lagðist á aftur, hækkaði verðið (reyndar um minna en nam fullum tolli). Þetta er enn ein sönnun þess að verzlunin skilar tollalækkun til neytenda. Stjórnvöld verja sérhagsmuni Í kjölfar kjarasamninga sem gerðir voru í lok árs 2022 gengu Félag atvinnurekenda og viðsemjendur þess, stéttarfélög innan Alþýðusambandsins, á fund Svandísar Svavarsdóttur, þáverandi matvælaráðherra, og Bjarna Benediktssonar, þáverandi fjármálaráðherra, og lögðu fyrir þau tillögur sínar um lækkun og afnám tolla. Bent var á að verðbólga hefði aukizt á ný og lækkun tolla væri ein skilvirkasta leiðin til að ná henni niður og bæta hag launþega. Lagt var til að tollar féllu niður sem vernduðu ekki hefðbundna íslenzka búvöruframleiðslu, þ.e. af alifugla- og svínakjöti, frönskum kartöflum og blómum sem ekki væru ræktuð á Íslandi. Sömuleiðis var lagt til að innlendum afurðastöðvum búvöru og vinnslustöðvum í þeirra eigu yrði óheimilt að bjóða í eða sækjast eftir tollkvóta fyrir innfluttar búvörur og skoðaðar yrðu leiðir til að úthluta tollkvótum án endurgjalds. Þá var lagt til að tollar á mjólkur- og undanrennudufti og smjöri féllu niður, en slíkt er stórt hagsmunamál innlends matvælaiðnaðar. Ráðherrarnir tóku tillögunum ljúflega – og gerðu svo nákvæmlega ekkert með þær. Tækifærin til að lækka tolla í þágu neytenda og samkeppni voru látin ónotuð, væntanlega til að verja háværa sérhagsmunahópa í innlendri framleiðslu. Eins og úttekt Viðskiptaráðs og ofangreindar skýrslur og úttektir sýna glögglega, er lækkun eða afnám tolla hins vegar skilvirk og sannreynd leið til að lækka matarverð og verðbólgu og bæta hag almennings á Íslandi. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Neytendur Skattar og tollar Verðlag Mest lesið Gleði eða ógleði? Haraldur Hrafn Guðmundsson Skoðun Við lifum á tíma fasisma Una Margrét Jónsdóttir Skoðun Allt mun fara vel Bjarni Karlsson Skoðun Normið á ekki síðasta orðið Katrín Íris Sigurðardóttir Skoðun Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson Skoðun Ég er eins og ég er, hvernig á ég að vera eitthvað annað? Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Kolefnishlutleysi eftir 15 ár? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson Skoðun Hinir miklu lýðræðissinnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Börnin heyra bara sprengjugnýinn Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson skrifar Skoðun Allt mun fara vel Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Normið á ekki síðasta orðið Katrín Íris Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ég er eins og ég er, hvernig á ég að vera eitthvað annað? Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Við lifum á tíma fasisma Una Margrét Jónsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hinir miklu lýðræðissinnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Kolefnishlutleysi eftir 15 ár? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir skrifar Skoðun Gleði eða ógleði? Haraldur Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Tískuorð eða sjálfsögð réttindi? Vigdís Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Ráðherrann og illkvittnu einkaaðilarnir Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Áttatíu ár frá Hírósíma og Nagasakí Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er einhver hissa á fúskinu? Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Þegar hæstaréttarlögmenn kynda undir mismunun og kerfisbundnu ofbeldi Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Réttmætar áhyggjur eða ósanngjarnar alhæfingar? Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun „Þótt náttúran sé lamin með lurk!“ Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Ekkert ævintýri fyrir mongólsku hestana María Lilja Tryggvadóttir skrifar Skoðun Nám í skugga óöryggis Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Tæknin á ekki að nota okkur Anna Laufey Stefánsdóttir skrifar Skoðun Ytra mat í skólum og hvað svo? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stjórnun, hönnun og framkvæmd öryggisráðstafana í Reynisfjöru Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Sorglegur uppgjafar doði varðandi áframhaldandi stríðin í dag Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslaust Ísland! - Með hjálp stefnu um skaðaminnkun Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Meðsek um þjóðarmorð vegna aðgerðaleysis? Pétur Heimisson skrifar Skoðun Tími ábyrgðar í útlendingamálum – ekki uppgjafar Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Takk starfsfólk og forysta ÁTVR Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðarmorðið í Palestínu Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Eldra fólk, þolendum ofbeldis oft ekki trúað Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. Verðlækkanir gætu numið á bilinu 19 til 43% á þeim vörum, sem Viðskiptaráð skoðaði. Lækkun tolla er eitt af stærstu hagsmunamálum neytenda á Íslandi og ein skilvirkasta leiðin til að glíma við þráláta verðbólgu og hátt vaxtastig, eins og Félag atvinnurekenda hefur ítrekað bent á. Ekki hafði Viðskiptaráð fyrr birt úttekt sína en kunnuglegur söngur upphófst á samfélagsmiðlum um að tollalækkanir skili sér ekki í vasa neytenda. Hér er t.d. athugasemd af Facebook-síðu Viðskiptaráðs: „Þvílí[k] ótrúleg heimska. Sagan hefur síendurtekið sýnt að þegar tollar eru afnumdir hirða millimenn gróðann og [engu] af honum er skilað til almennings.“ Svipuð ummæli má sjá víða á netinu þar sem fjallað er um úttekt Viðskiptaráðs. Jákvæð áhrif tollalækkana margstaðfest Fullyrðingar um að lækkun tolla og annarra álagna á vörur skili sér ekki til neytenda eru alrangar og margar skýrslur og rannsóknir eru því til staðfestingar. Afnám tolla og vörugjalda af t.d. fatnaði og heimilistækjum, sem átti sér stað í áföngum á árunum 2015-2017, skilaði sér í lækkun smásöluverðs og lækkun álagningar verzlana á vörurnar í krónum talið, samkvæmt niðurstöðum skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Í byrjun árs 2017 var felldur niður tollur af innfluttu kartöflusnakki. Samkvæmt úttekt sem Félag atvinnurekenda gerði í byrjun þess árs hafði verð ýmissa vinsælla snakktegunda þá þegar lækkað um 22-43%. Árið 2015 var gerður tvíhliða tollasamningur milli Íslands og Evrópusambandsins, þar sem samið var um niðurfellingu eða lækkun tolla á fjölda matvara og stækkun tollkvóta fyrir aðrar vörur, til dæmis kjöt og osta. Tollkvótar eru heimildir til að flytja inn takmarkað magn af vöru án tolla. Samningurinn tók gildi í áföngum 2018-2021. Um svipað leyti var tekin upp ný aðferð við útboð á tollkvótum, svokallað jafnvægisútboð. Í skýrslu sem verðlagseftirlit Alþýðusambandsins gerði fyrir þáverandi atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, kom fram að neytendur hefðu notið góðs bæði af tollasamningnum og breyttri útboðsaðferð. Verð á innfluttum kjötvörum og ostum hefði hækkað mun minna en við mátti búast vegna veikingar krónunnar á tímabilinu frá desember 2019 til september 2020 og lækkað í sumum tilvikum. Þá hefði úrval bæði innlendrar og innfluttrar búvöru aukizt í kjölfar tollasamningsins, sem er sömuleiðis hagur neytenda. Tollkvótar lækka verð á ostum Ágætt nýlegt dæmi um jákvæð áhrif tollasamningsins við ESB er „stóra ostamálið“ sem svo var kallað í útvarpsþættinum Reykjavík síðdegis í Bylgjunni, en þar var fjallað um að neytendur hefði rekið í rogastanz er danskur Havarti-ostur hækkaði skyndilega um 70% í Bónusi. Ástæðan fyrir þessu var að Bónus fékk niðurfellingu tolla af ákveðnu magni af ostum, svokallaðan ESB-tollkvóta fyrir upprunaverndaða osta. Þegar enginn tollur var á Havarti-osti skilaði Bónus þeim ávinningi til neytenda en þegar kvótinn kláraðist og tollurinn lagðist á aftur, hækkaði verðið (reyndar um minna en nam fullum tolli). Þetta er enn ein sönnun þess að verzlunin skilar tollalækkun til neytenda. Stjórnvöld verja sérhagsmuni Í kjölfar kjarasamninga sem gerðir voru í lok árs 2022 gengu Félag atvinnurekenda og viðsemjendur þess, stéttarfélög innan Alþýðusambandsins, á fund Svandísar Svavarsdóttur, þáverandi matvælaráðherra, og Bjarna Benediktssonar, þáverandi fjármálaráðherra, og lögðu fyrir þau tillögur sínar um lækkun og afnám tolla. Bent var á að verðbólga hefði aukizt á ný og lækkun tolla væri ein skilvirkasta leiðin til að ná henni niður og bæta hag launþega. Lagt var til að tollar féllu niður sem vernduðu ekki hefðbundna íslenzka búvöruframleiðslu, þ.e. af alifugla- og svínakjöti, frönskum kartöflum og blómum sem ekki væru ræktuð á Íslandi. Sömuleiðis var lagt til að innlendum afurðastöðvum búvöru og vinnslustöðvum í þeirra eigu yrði óheimilt að bjóða í eða sækjast eftir tollkvóta fyrir innfluttar búvörur og skoðaðar yrðu leiðir til að úthluta tollkvótum án endurgjalds. Þá var lagt til að tollar á mjólkur- og undanrennudufti og smjöri féllu niður, en slíkt er stórt hagsmunamál innlends matvælaiðnaðar. Ráðherrarnir tóku tillögunum ljúflega – og gerðu svo nákvæmlega ekkert með þær. Tækifærin til að lækka tolla í þágu neytenda og samkeppni voru látin ónotuð, væntanlega til að verja háværa sérhagsmunahópa í innlendri framleiðslu. Eins og úttekt Viðskiptaráðs og ofangreindar skýrslur og úttektir sýna glögglega, er lækkun eða afnám tolla hins vegar skilvirk og sannreynd leið til að lækka matarverð og verðbólgu og bæta hag almennings á Íslandi. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson skrifar
Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar
Skoðun Þegar hæstaréttarlögmenn kynda undir mismunun og kerfisbundnu ofbeldi Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Stjórnun, hönnun og framkvæmd öryggisráðstafana í Reynisfjöru Magnús Rannver Rafnsson skrifar
Skoðun Sorglegur uppgjafar doði varðandi áframhaldandi stríðin í dag Matthildur Björnsdóttir skrifar