Homminn Baldur Sævar Þór Jónsson skrifar 7. apríl 2024 09:31 Tugir einstaklinga hafa lýst sig reiðubúna til að gegna því mikilvæga verkefni að vera forseti lýðveldisins. Það endurspeglar eflaust heilbrigt lýðræði hve margir eru boðnir og búnir í starfið þó sumum finnist það orðið skrípaleikur. Breytingar í samfélaginu hafa án efa mikið að segja því með tilkomu samfélagsmiðla sem vettvangs fyrir slíkar stjörnur og áhrifavalda þá geta allir orðið stjörnur, jafnvel þótt aðeins að eigin mati sé. Þegar þú ert er stórstjarna í eigin bergmálshelli þá er stutt stökk á Bessastaði. Þrátt fyrir gagnrýni á fyrirkomulag forsetakosninga þá er langt í að allir sem vilja nái lágmarks fjölda undirskrifta. Á heildina litið eru þetta örfáir sem ná markmiðinu að geta boðið sig fram þannig að þröskuldurinn er þó einhver þótt deila megi um hvort hann þyrfti að vera hærri. Umræðan um væntanleg forsetaefni er skrautleg á köflum og einkennist stundum af algjöru þekkingarleysi eða einfeldni. Við höfum haft hina ýmsu forseta frá stofnun lýðveldisins sem hafa í reynd verið ákveðinn þverskurður af samfélaginu. Við höfum haft forseta sem var armur íhaldsins og hinna atvinnuskapandi stétta. Þá höfðum við virðulegan bónda sem kenndi sig við bændur og sveitarfólk landsins, því næst forseta fræða og aðdáunar á fornfrægri söguöld, forseta jafnréttis og íslenskrar tungu, hinn óútreiknanlegi Epal kommi sem var algjört kamelljón og breytti ásýnd embættisins, og forseta með sokkafetisið sem var hálfgert nörd og hluti af þeirri kynslóð sem er laus við allar formfastar hefðir. En hver er þá næstur? Ég ætla ekki að fara ofan af þeirri skoðun minni að Baldur Þórhallsson sé besti kandídatinn í þetta embætti enda vel að sér í stöðu heims- og stjórnmála og sögu þeirra sem nýtast best þessu embætti. Bakland hans er sterkt og af þeim sem nú þegar hafa komið fram er hann besti þverskurður okkar nútíma samfélags. Þá verður ekki litið fram hjá því að hann endurspeglar breytt viðhorf til mannréttindamála sem m.a. hefur leitt til þess að samkynhneigt par er orðið gjaldgengt í framboði til forseta lýðveldisins. Það er jafn merkilegt og þegar Vigdís Finnbogadóttir bauð sig fram fyrst kvenna. Þeir sem gera lítið úr þessu vaða í villu. Það yrði stór sigur fyrir réttindabaráttu allra minnihlutahópa ef Baldur Þórhallsson fengi brautargengi að verða forseti lýðveldisins, sá fyrsti í sögu þjóðarinnar. Allt tal um að ekki eigi að velja út frá kynhneigð eru duldir fordómar. Þetta var líka uppi á teningnum þegar Vigdís bauð sig fram, auðvitað var það hluti af hennar baráttu að vera kona líkt og það er hluti af baráttu Baldurs Þórhallssonar að vera hommi og giftur manni sem tekur virkan þátt í baráttunni. Að öllu framangreindu slepptu þá hefur Baldur allt til brunns að bera til að verða framúrskarandi forseti. Hann er klár og vel gefinn með ómælda innsýn inni í stjórnskipun landsins og hvernig hún virkar, hann þekkir vel utanríkismál þjóðarinnar og málefni líðandi stundar á alþjóðlegum vettvangi. Hann er búinn að vera í hringiðu pólitískrar umræðu hér á landi lengi og beinlínis starfar við að fylgjast með þeim málum og greina þau innan Háskóla Íslands. Hann hefur réttu þekkinguna og reynsluna. Þá kemur að hinum margt umtalaða öryggisventli, það er hvort Baldur Þórhallsson geti staðið í lappirnar og synjað lögum sem fara gegn vilja þjóðar. Ágætur kollegi minn hafði orð á því að afstaða Baldurs í Icesafe-málinu sýndi að hann stæði ekki vörð um sjálfstæði þjóðarinnar. Þessi rök ættu þá að útiloka Katrínu Jakobsdóttur líka frá embætti því allir þingmenn Vinstri grænna og Samfylkingarinnar kusu með Icesafe-frumvarpinu á sínum tíma. Baldur var bara varaþingmaður á þessum tíma en Katrín var ekki bara óbreyttur þingmaður heldur einnig ráðherra og var því í afburðastöðu til þess að hafa áhrif á málið, t.d. við ríkisstjórnarborðið. Það var líka hennar flokkur sem hafði fjármálaráðuneytið og forgöngu í málinu. Hver er þá öryggisventilinn ef valið stendur um flekklausa fortíð frambjóðenda í þessu samhengi af þeim sem hafa gefið kost á sér. Baldur Þórhallsson hefur í áratugi unnið við það að fylgjast með stjórnmálum og atburðum og greina aðstæður hverju sinni. Sem slíkur áhorfandi og greinandi býr hann yfir einstakri reynslu og innsæi til þess að lesa þær aðstæður þegar bil myndast milli þings og þjóðar. Hann, umfram alla aðra frambjóðendur, hefur þekkinguna og innsæið til að vita hvenær aðstæður eru með þeim hætti að forsetinn ætti að leggjast undir feld og huga að vilja þjóðarinnar. Höfundur er Hæstaréttarlögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Forsetakosningar 2024 Forsetakosningar 2024 Forseti Íslands Hinsegin Sævar Þór Jónsson Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Tugir einstaklinga hafa lýst sig reiðubúna til að gegna því mikilvæga verkefni að vera forseti lýðveldisins. Það endurspeglar eflaust heilbrigt lýðræði hve margir eru boðnir og búnir í starfið þó sumum finnist það orðið skrípaleikur. Breytingar í samfélaginu hafa án efa mikið að segja því með tilkomu samfélagsmiðla sem vettvangs fyrir slíkar stjörnur og áhrifavalda þá geta allir orðið stjörnur, jafnvel þótt aðeins að eigin mati sé. Þegar þú ert er stórstjarna í eigin bergmálshelli þá er stutt stökk á Bessastaði. Þrátt fyrir gagnrýni á fyrirkomulag forsetakosninga þá er langt í að allir sem vilja nái lágmarks fjölda undirskrifta. Á heildina litið eru þetta örfáir sem ná markmiðinu að geta boðið sig fram þannig að þröskuldurinn er þó einhver þótt deila megi um hvort hann þyrfti að vera hærri. Umræðan um væntanleg forsetaefni er skrautleg á köflum og einkennist stundum af algjöru þekkingarleysi eða einfeldni. Við höfum haft hina ýmsu forseta frá stofnun lýðveldisins sem hafa í reynd verið ákveðinn þverskurður af samfélaginu. Við höfum haft forseta sem var armur íhaldsins og hinna atvinnuskapandi stétta. Þá höfðum við virðulegan bónda sem kenndi sig við bændur og sveitarfólk landsins, því næst forseta fræða og aðdáunar á fornfrægri söguöld, forseta jafnréttis og íslenskrar tungu, hinn óútreiknanlegi Epal kommi sem var algjört kamelljón og breytti ásýnd embættisins, og forseta með sokkafetisið sem var hálfgert nörd og hluti af þeirri kynslóð sem er laus við allar formfastar hefðir. En hver er þá næstur? Ég ætla ekki að fara ofan af þeirri skoðun minni að Baldur Þórhallsson sé besti kandídatinn í þetta embætti enda vel að sér í stöðu heims- og stjórnmála og sögu þeirra sem nýtast best þessu embætti. Bakland hans er sterkt og af þeim sem nú þegar hafa komið fram er hann besti þverskurður okkar nútíma samfélags. Þá verður ekki litið fram hjá því að hann endurspeglar breytt viðhorf til mannréttindamála sem m.a. hefur leitt til þess að samkynhneigt par er orðið gjaldgengt í framboði til forseta lýðveldisins. Það er jafn merkilegt og þegar Vigdís Finnbogadóttir bauð sig fram fyrst kvenna. Þeir sem gera lítið úr þessu vaða í villu. Það yrði stór sigur fyrir réttindabaráttu allra minnihlutahópa ef Baldur Þórhallsson fengi brautargengi að verða forseti lýðveldisins, sá fyrsti í sögu þjóðarinnar. Allt tal um að ekki eigi að velja út frá kynhneigð eru duldir fordómar. Þetta var líka uppi á teningnum þegar Vigdís bauð sig fram, auðvitað var það hluti af hennar baráttu að vera kona líkt og það er hluti af baráttu Baldurs Þórhallssonar að vera hommi og giftur manni sem tekur virkan þátt í baráttunni. Að öllu framangreindu slepptu þá hefur Baldur allt til brunns að bera til að verða framúrskarandi forseti. Hann er klár og vel gefinn með ómælda innsýn inni í stjórnskipun landsins og hvernig hún virkar, hann þekkir vel utanríkismál þjóðarinnar og málefni líðandi stundar á alþjóðlegum vettvangi. Hann er búinn að vera í hringiðu pólitískrar umræðu hér á landi lengi og beinlínis starfar við að fylgjast með þeim málum og greina þau innan Háskóla Íslands. Hann hefur réttu þekkinguna og reynsluna. Þá kemur að hinum margt umtalaða öryggisventli, það er hvort Baldur Þórhallsson geti staðið í lappirnar og synjað lögum sem fara gegn vilja þjóðar. Ágætur kollegi minn hafði orð á því að afstaða Baldurs í Icesafe-málinu sýndi að hann stæði ekki vörð um sjálfstæði þjóðarinnar. Þessi rök ættu þá að útiloka Katrínu Jakobsdóttur líka frá embætti því allir þingmenn Vinstri grænna og Samfylkingarinnar kusu með Icesafe-frumvarpinu á sínum tíma. Baldur var bara varaþingmaður á þessum tíma en Katrín var ekki bara óbreyttur þingmaður heldur einnig ráðherra og var því í afburðastöðu til þess að hafa áhrif á málið, t.d. við ríkisstjórnarborðið. Það var líka hennar flokkur sem hafði fjármálaráðuneytið og forgöngu í málinu. Hver er þá öryggisventilinn ef valið stendur um flekklausa fortíð frambjóðenda í þessu samhengi af þeim sem hafa gefið kost á sér. Baldur Þórhallsson hefur í áratugi unnið við það að fylgjast með stjórnmálum og atburðum og greina aðstæður hverju sinni. Sem slíkur áhorfandi og greinandi býr hann yfir einstakri reynslu og innsæi til þess að lesa þær aðstæður þegar bil myndast milli þings og þjóðar. Hann, umfram alla aðra frambjóðendur, hefur þekkinguna og innsæið til að vita hvenær aðstæður eru með þeim hætti að forsetinn ætti að leggjast undir feld og huga að vilja þjóðarinnar. Höfundur er Hæstaréttarlögmaður.
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar