Þorum að viðurkenna staðreyndir - burt með óvissuna Signý Jóhannesdóttir skrifar 21. janúar 2024 12:00 Á undanförnum 4 árum höfum við fylgst með vaxandi ógn steðja að Grindvíkingum. Reykjanesið er vaknað til lífsins og enginn veit hvenær jarðhræringum lýkur þar og hvaða innviðir hafa orðið fyrir árásum úr eldstöðvunum þegar yfir lýkur. Þegar landsmenn, sem virðast eiga í mjög sérstöku sambandi við eldgos hafa flykkst á svæðið til að dást að fegurð og ógn náttúrunnar, hafa mín viðbrögð verið þau að kúra sem fastast í sófanum mínum og fylgjast með í beinni á RUV allra landsmanna. Ég get ekki dáðst að því sem ógnar öryggi fólks. Ég hef þurft að yfirgefa heimili mitt vegna náttúrvár og Grindvíkingar eiga alla mína samúð og meira til. Hvers vegna yfirvöld hafa ekki notað undanfarin ár til að yfirfæra lög 49/1997 um varnir gegn snjóflóðum yfir á aðra náttúruvá, er mér óskiljanlegt. Það er jafn ógnvekjandi og sú staðreynd að snjóflóðavörnum er ekki lokið á þeim hamfarasvæðum þar sem tugir manna hafa farist. Draumalandið Ég er fædd og uppalin undir Strengsgilinu á Siglufirði. Faðir minn byggði þar lítið hús á árunum eftir seinni heimstyrjöldina. Sá sem átti landið sem hann byggði á, sagði honum að ֦ ef hann færi út á holtið” væri hann sloppinn við farveg snjóflóðanna úr gilinu. Mín fjölskylda keypti lóð 1978 og við byggðum okkur heimili nokkrum metrum norðar. ֦Draumalandið” kallaði elsti sonur minn, þriggja ára, þegar hann fékk að koma með í húsbygginguna. Rómantíkin og ást á umhverfinu var okkur efst í huga. Bróðir minn, bæjarverkfræðingurinn hjálpaði okkur að velja lóðina. Það mátti byggja á næstu lóð sunnan við okkar, svo ekki á næstu 5 lóðum. Strengsgilið er eitthvert þekktasta snjóflóðasvæði á landinu. Þetta vissu allir en samt var örlögunum storkað. Í desember 1994 fékk ég hringingu frá Almannavarnanefnd Siglufjarðar. Mér var sagt að það þyrfti að rýma svæðið. Ég brást hin versta við, því fram að þessu hafði lína hættusvæðisins verið dregin um suðurgaflinn á húsinu mínu. Foreldrum mínum, sem bjuggu á ská á móti mér, einni lóð sunnar, hafði fram að þessu verið bent á að fara til mín, þegar þau þyrftu að rýma. Ég sagði stundum í hálfkæringi að þau fengju að gista í norðurendanum, þar væru þau ekki á hættusvæði. Þennan desembermorgun 1994 fór ég ekki neitt. Það rofaði til í hríðinni og ég sá upp í fjallið að gilið hafði hreinsað sig og flóðið hafði stöðvast í hlíðinni fyrir ofan snjóflóðahúsin(Suðurgata 76 og 78), eins og oft áður. Árið 1995 hófst með langvarandi óveðrum og snjókomu og það ár varð landsmönnum örlagaríkt. Ég þráaðist við og neitaði að yfirgefa húsið mitt þegar hringt var. Maðurinn minn var á sjónum og ég taldi mér leyfast að taka þá ákvörðun að leggja mig og börnin mín í hættu. Stundum hef ég hugsað um það hvort nefndarmennirnir í almannavarnanefndinni hafi dregið strá, þegar ákveðið var hver myndi hafa samband við þessa rugluðu konu. Alla vega var oft ný rödd í símanum. Eitt af því sem pirraði mig við þessar hringingar var að ef ég spurði hvert ég gæti farið, var mér bent á að ég gæti t.d. farið til annarshvors bróður míns sem bjuggu á staðnum. Mér var sem sagt bent á að fara af einu hættusvæði á annað. Annar bróðirinn bjó í Norðurtúni og hinn á Hverfisgötu. Á báðum stöðum höfðu fallið snjóflóð. Snjóflóðin á Flateyri í október 1995 kenndu okkur að snjóflóð falla ekki bara á skilgreindum hættusvæðum og alls ekki alltaf eftir þeim bókstöfum sem yfirvöld velja svæðunum. Fífldirfska eða fávitaháttur! Það þurfti í raun allar þessar hörmungar og dauðsföll á Súðavík og Flateyri til að opna augu mín fyrir því að þegar náttúran tekur völdin þá ber mér og öðrum að hlýða yfirvöldum. Yfirvöldum ber skylda til að bregðast við og búa íbúunum öruggt skjól. Ekki senda fólk frá einu hættusvæði á annað eins og gert hefur verið allt of lengi. Mér sem móður fjögurra barna bar skylda til að forða þeim frá hættunni, frekar oftar en sjaldnar. Það sem ég held að almannavarnanefndin á Siglufirði hafi lært þennan vetur, var að það þarf að vera til áætlun um fjöldahjálparstöðvar og það þarf að skrá hvert fólkið fer, þannig að ekki þurfi að velkjast í vafa um hverjir eru farnir af svæðinu og hvert þeir eru farnir. Ég get aldrei fullþakkað forsjóninni, að engu af mínu fólki var fórnað, vegna þess að ég hagaði mér eins og fáviti. Ég er líka þakklát samfélaginu að hafa tekið þá ákvörðun að verja gamla heimilið mitt og annarra þeirra sem undir varnargörðunum búa. Það þurfti mikið til að opna augu bæði íbúa og yfirvalda. Eftir áramótin “95 – “96 tók við mikill rússibani þar sem við vorum eins og jójó út og inn af svæðinu. Íbúarnir lögðust í fundahöld og við gerðum kröfu á yfirvöld um að svara okkur fljótt og vel, hvort það ætti að kaupa af okkur húseignirnar eða verja byggðina. Við létum okkur líka detta í hug að hægt væri að byggja blokk/ir á Eyrinni, sem við gætum búið í, ef til rýminga kæmi. Svo mæti leigja þetta húsnæði út til túrista þess á milli. Hættið að hangsa! Lög um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum felldu á brott ýmis eldri lög og reglugerðir um hvernig stjórnvöld skyldu bregðast við snjóflóðum og skriðuföllum. Ég myndi treysta mér til þess að lagfæra þennan lagabálk þannig að hann félli að öðrum náttúruhamförum eins og eldgosum og jarðföllum af völdum jarðhræringa. Ég þyrfti ekki fjóra daga til þess - hvað þá fjögur ár. Hvaða ráðamaður telur að hann geti varið byggðina í Grindavík? Varið byggðina þannig að íbúar geti búið þar við sama öryggi og t.d. fólkið sem keypti gamla heimilið mitt á Siglufirði. Ekki láta íbúana bíða í óvissunni. Þegar snjóflóðið féll á Neskaupstað í mars 2023 og heimamenn fóru að rifja upp flóðið sem féll í desember 1974, þá spurði ég sjálfa mig enn einu sinni: Hvers vegna er byggðin ekki varin? Hér með skora ég á þar til bær stjórnvöld að sýna íbúum Grindavíkur þá virðingu að gefa þeim kost á að byrja nýtt líf í því öryggi sem öllum landsmönnum ætti að standa til boða. Breytið lögum eða setjið ný um varnir og viðbrögð þegar jarðhræringar ógna byggð. Fórnið ekki fleiri lífum, ekki andlegri og félagslegri heilsu fólks vegna þess að þið teljið að bull eins og ֦Við stöndum með Grindvíkingum” veiti íbúum öruggt skjól. Það er allveg sama hversu margir ráðherrar éta þetta upp, það hjálpar ekki. Það tók bara dagpart að afgreiða á þingi lög um að byggja varnargarða. Nú er komið að því að viðurukenna staðreyndir og ákveða að kaupa upp húsnæði fólks í Grindavík. Burt með óvissuna. Höfundur er fyrrverandi íbúi á Siglufirði, bjó undir Stengsgilinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Signý Jóhannesdóttir Grindavík Fjallabyggð Alþingi Mest lesið Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Skoðun Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir skrifar Skoðun Hin yndislega aðlögun Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Sjá meira
Á undanförnum 4 árum höfum við fylgst með vaxandi ógn steðja að Grindvíkingum. Reykjanesið er vaknað til lífsins og enginn veit hvenær jarðhræringum lýkur þar og hvaða innviðir hafa orðið fyrir árásum úr eldstöðvunum þegar yfir lýkur. Þegar landsmenn, sem virðast eiga í mjög sérstöku sambandi við eldgos hafa flykkst á svæðið til að dást að fegurð og ógn náttúrunnar, hafa mín viðbrögð verið þau að kúra sem fastast í sófanum mínum og fylgjast með í beinni á RUV allra landsmanna. Ég get ekki dáðst að því sem ógnar öryggi fólks. Ég hef þurft að yfirgefa heimili mitt vegna náttúrvár og Grindvíkingar eiga alla mína samúð og meira til. Hvers vegna yfirvöld hafa ekki notað undanfarin ár til að yfirfæra lög 49/1997 um varnir gegn snjóflóðum yfir á aðra náttúruvá, er mér óskiljanlegt. Það er jafn ógnvekjandi og sú staðreynd að snjóflóðavörnum er ekki lokið á þeim hamfarasvæðum þar sem tugir manna hafa farist. Draumalandið Ég er fædd og uppalin undir Strengsgilinu á Siglufirði. Faðir minn byggði þar lítið hús á árunum eftir seinni heimstyrjöldina. Sá sem átti landið sem hann byggði á, sagði honum að ֦ ef hann færi út á holtið” væri hann sloppinn við farveg snjóflóðanna úr gilinu. Mín fjölskylda keypti lóð 1978 og við byggðum okkur heimili nokkrum metrum norðar. ֦Draumalandið” kallaði elsti sonur minn, þriggja ára, þegar hann fékk að koma með í húsbygginguna. Rómantíkin og ást á umhverfinu var okkur efst í huga. Bróðir minn, bæjarverkfræðingurinn hjálpaði okkur að velja lóðina. Það mátti byggja á næstu lóð sunnan við okkar, svo ekki á næstu 5 lóðum. Strengsgilið er eitthvert þekktasta snjóflóðasvæði á landinu. Þetta vissu allir en samt var örlögunum storkað. Í desember 1994 fékk ég hringingu frá Almannavarnanefnd Siglufjarðar. Mér var sagt að það þyrfti að rýma svæðið. Ég brást hin versta við, því fram að þessu hafði lína hættusvæðisins verið dregin um suðurgaflinn á húsinu mínu. Foreldrum mínum, sem bjuggu á ská á móti mér, einni lóð sunnar, hafði fram að þessu verið bent á að fara til mín, þegar þau þyrftu að rýma. Ég sagði stundum í hálfkæringi að þau fengju að gista í norðurendanum, þar væru þau ekki á hættusvæði. Þennan desembermorgun 1994 fór ég ekki neitt. Það rofaði til í hríðinni og ég sá upp í fjallið að gilið hafði hreinsað sig og flóðið hafði stöðvast í hlíðinni fyrir ofan snjóflóðahúsin(Suðurgata 76 og 78), eins og oft áður. Árið 1995 hófst með langvarandi óveðrum og snjókomu og það ár varð landsmönnum örlagaríkt. Ég þráaðist við og neitaði að yfirgefa húsið mitt þegar hringt var. Maðurinn minn var á sjónum og ég taldi mér leyfast að taka þá ákvörðun að leggja mig og börnin mín í hættu. Stundum hef ég hugsað um það hvort nefndarmennirnir í almannavarnanefndinni hafi dregið strá, þegar ákveðið var hver myndi hafa samband við þessa rugluðu konu. Alla vega var oft ný rödd í símanum. Eitt af því sem pirraði mig við þessar hringingar var að ef ég spurði hvert ég gæti farið, var mér bent á að ég gæti t.d. farið til annarshvors bróður míns sem bjuggu á staðnum. Mér var sem sagt bent á að fara af einu hættusvæði á annað. Annar bróðirinn bjó í Norðurtúni og hinn á Hverfisgötu. Á báðum stöðum höfðu fallið snjóflóð. Snjóflóðin á Flateyri í október 1995 kenndu okkur að snjóflóð falla ekki bara á skilgreindum hættusvæðum og alls ekki alltaf eftir þeim bókstöfum sem yfirvöld velja svæðunum. Fífldirfska eða fávitaháttur! Það þurfti í raun allar þessar hörmungar og dauðsföll á Súðavík og Flateyri til að opna augu mín fyrir því að þegar náttúran tekur völdin þá ber mér og öðrum að hlýða yfirvöldum. Yfirvöldum ber skylda til að bregðast við og búa íbúunum öruggt skjól. Ekki senda fólk frá einu hættusvæði á annað eins og gert hefur verið allt of lengi. Mér sem móður fjögurra barna bar skylda til að forða þeim frá hættunni, frekar oftar en sjaldnar. Það sem ég held að almannavarnanefndin á Siglufirði hafi lært þennan vetur, var að það þarf að vera til áætlun um fjöldahjálparstöðvar og það þarf að skrá hvert fólkið fer, þannig að ekki þurfi að velkjast í vafa um hverjir eru farnir af svæðinu og hvert þeir eru farnir. Ég get aldrei fullþakkað forsjóninni, að engu af mínu fólki var fórnað, vegna þess að ég hagaði mér eins og fáviti. Ég er líka þakklát samfélaginu að hafa tekið þá ákvörðun að verja gamla heimilið mitt og annarra þeirra sem undir varnargörðunum búa. Það þurfti mikið til að opna augu bæði íbúa og yfirvalda. Eftir áramótin “95 – “96 tók við mikill rússibani þar sem við vorum eins og jójó út og inn af svæðinu. Íbúarnir lögðust í fundahöld og við gerðum kröfu á yfirvöld um að svara okkur fljótt og vel, hvort það ætti að kaupa af okkur húseignirnar eða verja byggðina. Við létum okkur líka detta í hug að hægt væri að byggja blokk/ir á Eyrinni, sem við gætum búið í, ef til rýminga kæmi. Svo mæti leigja þetta húsnæði út til túrista þess á milli. Hættið að hangsa! Lög um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum felldu á brott ýmis eldri lög og reglugerðir um hvernig stjórnvöld skyldu bregðast við snjóflóðum og skriðuföllum. Ég myndi treysta mér til þess að lagfæra þennan lagabálk þannig að hann félli að öðrum náttúruhamförum eins og eldgosum og jarðföllum af völdum jarðhræringa. Ég þyrfti ekki fjóra daga til þess - hvað þá fjögur ár. Hvaða ráðamaður telur að hann geti varið byggðina í Grindavík? Varið byggðina þannig að íbúar geti búið þar við sama öryggi og t.d. fólkið sem keypti gamla heimilið mitt á Siglufirði. Ekki láta íbúana bíða í óvissunni. Þegar snjóflóðið féll á Neskaupstað í mars 2023 og heimamenn fóru að rifja upp flóðið sem féll í desember 1974, þá spurði ég sjálfa mig enn einu sinni: Hvers vegna er byggðin ekki varin? Hér með skora ég á þar til bær stjórnvöld að sýna íbúum Grindavíkur þá virðingu að gefa þeim kost á að byrja nýtt líf í því öryggi sem öllum landsmönnum ætti að standa til boða. Breytið lögum eða setjið ný um varnir og viðbrögð þegar jarðhræringar ógna byggð. Fórnið ekki fleiri lífum, ekki andlegri og félagslegri heilsu fólks vegna þess að þið teljið að bull eins og ֦Við stöndum með Grindvíkingum” veiti íbúum öruggt skjól. Það er allveg sama hversu margir ráðherrar éta þetta upp, það hjálpar ekki. Það tók bara dagpart að afgreiða á þingi lög um að byggja varnargarða. Nú er komið að því að viðurukenna staðreyndir og ákveða að kaupa upp húsnæði fólks í Grindavík. Burt með óvissuna. Höfundur er fyrrverandi íbúi á Siglufirði, bjó undir Stengsgilinu.
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun