Heildarlög um sjávarútveg Svandís Svavarsdóttir skrifar 24. nóvember 2023 15:31 Í dag birtast á samráðsgátt stjórnvalda drög að frumvarpi til heildarlaga um sjávarútveg og drög að þingsályktun um sjávarútvegsstefnu. Frumvarpsdrögin voru byggð á þeirri stefnumótunarvinnu sem lauk í haust með útgáfu skýrslunnar „Auðlindin okkar“. Þar voru lagðar fram þrjátíu tillögur að breytingum sem hafa það að markmiði að tryggja betur hagkvæmni og sjálfbæra nýtingu sjávarauðlinda í sátt við umhverfi og samfélag. Tillögurnar hafa nýst vel við undirbúning þessa frumvarps sem hefur tvíþætt markmið. Annarsvegar að leiða í lög þær tillögur sem eru afrakstur undanfarinna missera ásamt því að einfalda og uppfæra núgildandi löggjöf. Mín von er sú að með þeim umbótum sem lagðar eru til sérstaklega á sviði gagnsæis séu sköpuð skilyrði til aukinnar sáttar um sjávarútveg, enda séu leikreglur skýrari, upplýsingar liggi fyrir og ýmis álitamál leidd til lykta. Stjórn nýtingar á forsendum umhverfis Í frumvarpinu og í stefnunni er byggt á þremur stoðum sjálfbærrar þróunar. Stefnan skýrir hvert við viljum halda með sjávarútveg. Tekið verður betur utan um fiskveiðistjórnun þannig að vistkerfis- og varúðarnálgun sé skrifuð inn í lögin. Skýr ákvæði um verndarsvæði í hafi og stýring veiðiálags með veiðarfærum í stað stærðar skipa munu gera kleift að ná meiri árangri í verndun vistkerfa hafsins. Það er mikilvægt í því skyni að okkur sé kleift að leiða í lög meginsjónarmið umhverfisréttar á þessu sviði en jafnframt að uppfylla alþjóðlegar skuldbindingar, sem leggja sívaxandi áherslu á vistkerfisnálgun og verndun líffræðilegrar fjölbreytni. Gagnsæi forsenda sáttar Samhliða vinnu við Auðlindina okkar fékk ráðuneyti mitt Félagsvísindastofnun til að framkvæma stærstu viðhorfskönnun meðal almennings um sjávarútveg sem gerð hefur verið. Eitt af því sem þar kom í ljós var að almenningur á Íslandi telur aukið gagnsæi vera lykilatriði til þess að auka sátt. Þrátt fyrir að ekkert eitt atriði geti í sjálfu sér framkallað sátt þá tel ég það einboðið að gera þurfi verulegar umbætur á gagnsæismálum í sjávarútvegi. Þannig eru lagðar til í frumvarpinu breytingar á hugtökum um yfirráð og tengda aðila til samræmis við aðra löggjöf sem gildir á Íslandi. Þá er lagt til að víkka út upplýsingaskyldu á stærri útgerðir og skerpt á heimildum stofnana til þess að geta viðhaft viðvarandi eftirlit með eignarhaldi og eignatengslum. Til þess að hvetja til dreifðara eignarhalds í sjávarútvegsfyrirtækjum er lagt til að fyrirtæki skráð á markað megi vera stærri en sjávarútvegsfyrirtæki sem ekki eru skráð. Enda eru meiri kröfur á gagnsæi eignarhalds og ákvarðanatöku í félögum sem lúta reglum sem gilda um skráð félög. Flókin kerfi einfölduð Hvað varðar hin svokölluðu byggðakerfi er lagt til að einfalda þau og skerpa á markmiðum þeirra. Þessi kerfi eru sum hver komin til ára sinna og árangur af þeim óviss, auk þess sem að fyrirsjáanleiki í hluta þeirra er lítill. Lagt er til að markmið strandveiða og aflamarks Byggðastofnunar verði lögfest og skýrt til þess að gera kleift að meta árangur sem af þessum kerfum verða. Í frumvarpinu eru lagðar til tvær útfærslur á framkvæmd innviðaleiðar sem lögð var til í niðurstöðum Auðlindarinnar okkar. Önnur gerir ráð fyrir því að stjórnvöld bjóði aflaheimildirnar tímabundið upp og tekjum sem af því skapast sé úthlutað til sjávarbyggða. Hin gerir ráð fyrir því að úthluta aflaheimildum beint til sveitarfélaga sem bjóði þær heimildir til leigu og nýti tekjurnar til þess að styðja við sjávarbyggðir. Þá er lagt til að leggja niður, með fjögurra ára aðlögun, línuívilnun og skel- og rækjubætur. Veiðigjald hækkað á uppsjávartegundir Lagt er til í drögunum að hækka veiðigjöld á uppsjávartegundir. Sú breyting skilar auknum tekjum í sameiginlega sjóði. Í skýrslu Auðlindarinnar okkar var bent á núverandi álagning veiðigjalda kæmi misjafnt niður á fyrirtækjum eftir því hvort þau veiddu botnfisk eða uppsjávarfisk. Álagning legðist vægar á fyrirtæki í uppsjávarveiðum heldur en í botnfiskveiðum. Þá er lagt til að felld verði brott ákvæði um að veiðigjald sé rekstrarkostnaður. Breytingar sem lagðar eru til eru í samræmi við forsendur fjármálaáætlunar sem samþykkt var í vor á Alþingi, en þar var gert ráð fyrir auknum tekjum af veiðigjaldi á næstu árum. Íslenskur sjávarútvegur er að svo mörgu leyti til fyrirmyndar. Hann hefur mikla aðlögunarhæfni og er í fararbroddi á mörgum sviðum. Ekki síst þegar kemur að framlagi greinarinnar til samfélagsins, nýtingarhlutfalli afla og í nýsköpun. Við þurfum að hlaupa hratt til þess að viðhalda þeirri stöðu, með því að skýra reglur og uppfæra. Án umbóta, án aukins gagnsæis munum við ekki geta skapað skilyrði til aukinnar sáttar um sjávarútveg. Stöðnun mun koma í veg fyrir frekari árangur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Sjávarútvegur Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Forsetinn sem sameinar Björk Baldursdóttir,Ingvi Stefánsson Skoðun Tveir valkostir Ragnheiður Jónsdóttir Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Hvaðan kemur fylgi Katrínar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tveir valkostir Ragnheiður Jónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn sem sameinar Björk Baldursdóttir,Ingvi Stefánsson skrifar Skoðun Hvaðan kemur fylgi Katrínar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað viljum við? skrifar Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir skrifar Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Hulda eða Stoltenberg? Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Hvað er það sem Alþingi ber að vernda á Þingvöllum? Lára Magnúsardóttir skrifar Skoðun Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhlutlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Sjá meira
Í dag birtast á samráðsgátt stjórnvalda drög að frumvarpi til heildarlaga um sjávarútveg og drög að þingsályktun um sjávarútvegsstefnu. Frumvarpsdrögin voru byggð á þeirri stefnumótunarvinnu sem lauk í haust með útgáfu skýrslunnar „Auðlindin okkar“. Þar voru lagðar fram þrjátíu tillögur að breytingum sem hafa það að markmiði að tryggja betur hagkvæmni og sjálfbæra nýtingu sjávarauðlinda í sátt við umhverfi og samfélag. Tillögurnar hafa nýst vel við undirbúning þessa frumvarps sem hefur tvíþætt markmið. Annarsvegar að leiða í lög þær tillögur sem eru afrakstur undanfarinna missera ásamt því að einfalda og uppfæra núgildandi löggjöf. Mín von er sú að með þeim umbótum sem lagðar eru til sérstaklega á sviði gagnsæis séu sköpuð skilyrði til aukinnar sáttar um sjávarútveg, enda séu leikreglur skýrari, upplýsingar liggi fyrir og ýmis álitamál leidd til lykta. Stjórn nýtingar á forsendum umhverfis Í frumvarpinu og í stefnunni er byggt á þremur stoðum sjálfbærrar þróunar. Stefnan skýrir hvert við viljum halda með sjávarútveg. Tekið verður betur utan um fiskveiðistjórnun þannig að vistkerfis- og varúðarnálgun sé skrifuð inn í lögin. Skýr ákvæði um verndarsvæði í hafi og stýring veiðiálags með veiðarfærum í stað stærðar skipa munu gera kleift að ná meiri árangri í verndun vistkerfa hafsins. Það er mikilvægt í því skyni að okkur sé kleift að leiða í lög meginsjónarmið umhverfisréttar á þessu sviði en jafnframt að uppfylla alþjóðlegar skuldbindingar, sem leggja sívaxandi áherslu á vistkerfisnálgun og verndun líffræðilegrar fjölbreytni. Gagnsæi forsenda sáttar Samhliða vinnu við Auðlindina okkar fékk ráðuneyti mitt Félagsvísindastofnun til að framkvæma stærstu viðhorfskönnun meðal almennings um sjávarútveg sem gerð hefur verið. Eitt af því sem þar kom í ljós var að almenningur á Íslandi telur aukið gagnsæi vera lykilatriði til þess að auka sátt. Þrátt fyrir að ekkert eitt atriði geti í sjálfu sér framkallað sátt þá tel ég það einboðið að gera þurfi verulegar umbætur á gagnsæismálum í sjávarútvegi. Þannig eru lagðar til í frumvarpinu breytingar á hugtökum um yfirráð og tengda aðila til samræmis við aðra löggjöf sem gildir á Íslandi. Þá er lagt til að víkka út upplýsingaskyldu á stærri útgerðir og skerpt á heimildum stofnana til þess að geta viðhaft viðvarandi eftirlit með eignarhaldi og eignatengslum. Til þess að hvetja til dreifðara eignarhalds í sjávarútvegsfyrirtækjum er lagt til að fyrirtæki skráð á markað megi vera stærri en sjávarútvegsfyrirtæki sem ekki eru skráð. Enda eru meiri kröfur á gagnsæi eignarhalds og ákvarðanatöku í félögum sem lúta reglum sem gilda um skráð félög. Flókin kerfi einfölduð Hvað varðar hin svokölluðu byggðakerfi er lagt til að einfalda þau og skerpa á markmiðum þeirra. Þessi kerfi eru sum hver komin til ára sinna og árangur af þeim óviss, auk þess sem að fyrirsjáanleiki í hluta þeirra er lítill. Lagt er til að markmið strandveiða og aflamarks Byggðastofnunar verði lögfest og skýrt til þess að gera kleift að meta árangur sem af þessum kerfum verða. Í frumvarpinu eru lagðar til tvær útfærslur á framkvæmd innviðaleiðar sem lögð var til í niðurstöðum Auðlindarinnar okkar. Önnur gerir ráð fyrir því að stjórnvöld bjóði aflaheimildirnar tímabundið upp og tekjum sem af því skapast sé úthlutað til sjávarbyggða. Hin gerir ráð fyrir því að úthluta aflaheimildum beint til sveitarfélaga sem bjóði þær heimildir til leigu og nýti tekjurnar til þess að styðja við sjávarbyggðir. Þá er lagt til að leggja niður, með fjögurra ára aðlögun, línuívilnun og skel- og rækjubætur. Veiðigjald hækkað á uppsjávartegundir Lagt er til í drögunum að hækka veiðigjöld á uppsjávartegundir. Sú breyting skilar auknum tekjum í sameiginlega sjóði. Í skýrslu Auðlindarinnar okkar var bent á núverandi álagning veiðigjalda kæmi misjafnt niður á fyrirtækjum eftir því hvort þau veiddu botnfisk eða uppsjávarfisk. Álagning legðist vægar á fyrirtæki í uppsjávarveiðum heldur en í botnfiskveiðum. Þá er lagt til að felld verði brott ákvæði um að veiðigjald sé rekstrarkostnaður. Breytingar sem lagðar eru til eru í samræmi við forsendur fjármálaáætlunar sem samþykkt var í vor á Alþingi, en þar var gert ráð fyrir auknum tekjum af veiðigjaldi á næstu árum. Íslenskur sjávarútvegur er að svo mörgu leyti til fyrirmyndar. Hann hefur mikla aðlögunarhæfni og er í fararbroddi á mörgum sviðum. Ekki síst þegar kemur að framlagi greinarinnar til samfélagsins, nýtingarhlutfalli afla og í nýsköpun. Við þurfum að hlaupa hratt til þess að viðhalda þeirri stöðu, með því að skýra reglur og uppfæra. Án umbóta, án aukins gagnsæis munum við ekki geta skapað skilyrði til aukinnar sáttar um sjávarútveg. Stöðnun mun koma í veg fyrir frekari árangur.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun