Frjáls en samt í fjötrum Unnur Freyja Víðisdóttir skrifar 9. nóvember 2023 16:00 Við eigum mörg í afar eitruðu og meðvirku sambandi við snjallsímana okkar, og að týna þessum nútímatæknimaka okkar er svolítið eins og að lenda í skyndlegum en um leið frelsandi sambandsslitum. Nýlega stóð ég í slíkum sambandsslitum og það tveimur dögum fyrir langþráða ferð til útlanda. Síminn minn, sem hafði fram að þessu verið ágætis félagsskapur og trausturaðstoðarmaður í daglegu lífi mínu, hvarf eitthvert út í kosmósið og skildi mig eftir í hringiðu tilfinninga sem minntu óneitanlega á eftirmála stormasamra sambandsslita. Til að bæta gráu ofan á svart ákvað veskið mitt líka að fara í feluleik. Á þessum tímapunkti var mér farið að líða eins og ég væri stödd í skets í lélegri grínmynd og gat því ekki annað en hlegið að eigin óförum. Það eina sem ég átti eftir að tapa: kúlinu. Ekki lengur þræll stafræns drottnara míns, eða hvað? Aðskilnaðarkvíðinn sem ég fann í fyrstu var furðulegur tilfinningakokteill. Að losna undan áreitinu sem fylgir stöðugum tilkynningum úr símanum var eins og að losna úr klóm stjórnsams maka. Ég var laus við endalausar kröfur um athygli, tilkynningum sem stýrðu því hvernig mér leið, hvernig ég hugsaði og hegðaði mér. Ég var ekki lengur þræll stafræns drottnara míns. En var ég raunverulega frjáls? Eftir því sem tíminn leið og rykið af sambandsslitunum settist fóru að renna á mig tvær grímur. Allt í einu áttaði ég mig á því að það var engin leið fyrir mig að ná í annað fólk og engin leið fyrir það að ná í mig. Ég gat alveg eins verið strandaglópur á eyðieyju með engu símsambandi, einskonar Robinson Crusoe nútímans. Talandi um að finnast maður einangraður á stafrænni öld! Svo eru það praktísku afleiðingar þess að vera símalaus. Enginn snjallsími þýddi engin rafræn skilríki og engar snertilausar greiðslur. Þar sem mér hafði líka tekist að týna veskinu mínu hafði ég enga leið til að kaupa nauðsynjavörur fyrir heimilið eða eldsneyti á bílinn, hvað þá nýjan síma. Það sem stakk mest var tilhugsunin um einhverskonar neyðartilfelli. Hvað ef eitthvað hræðilegt kemur fyrir fólkið mitt á meðan ég er fjarri öðru fólki og þeirra símum? Þá er engin leið að ná í mig til að tilkynna mér það. Hvað ef ég lendi sjálf í slysi? Þá er engin leið fyrir mig til að hringja á hjálp. Ég upplifði mig berskjaldaða og hjálparlausa. Góð áminning um það hversu háð við erum orðin snjallsímunum Fátt er þó svo með öllu illt að eigi boði nokkuð gott. Þessi sambandsslit voru nefnilega góð áminning um það hversu háð við erum orðin snjallsímunum. Að týna þeim, þótt það sé bara í stuttan tíma, leiðir oft í ljós hversu fín línan er á milli þægindanna sem þeim fylgja og hve mikla stjórn þeir hafa yfir daglegu lífi okkar. Hvernig þeir veita okkur ákveðið frelsi en um leið festa okkur í fjötrum. Að lokum rataði ég í fangið á eldri og myndarlegri síma sem var áður í eigu elskulegrar tengdamóður minna. Heppilegt fyrir mig að hún hafi ákveðið að yngja upp. Þá var ekki annað en að bruna í farsímafyrirtækið mitt og fá þar nýtt símkort. Ekkert mál! Símkortið fékk ég en til að geta virkjað rafrænu skilríkin þurfti ég að geta sýnt fram á físísk skilríki. Var ég með þau? Nei, því ég hafði líka týnst veskinu mínu munið þið? „Ég þarf að fá að koma aftur á morgun með vegabréf“, sagði ég hálfskömmustuleg við starfsmanninn sem afgreiddi mig áður en ég gekk svo út með skottið á milli lappanna og keyrði heim. Þegar heim var komið steig ég út úr bílnum og rak upp stór augu. Mér til mikillar undrunar lá veskið mitt í bílsætinu. Ég hafði semsagt setið á því allan þennan tíma. Stundum sjáum við ekki það sem er beint fyrir framan nefið á okkur - eða í mínu tilfelli undir þjóhnöppunum. Sagan endar því vel, jafnvel þótt gamli síminn minn hafi ekki enn komist í leitirnar. Verandi tengd umheiminum á ný komst ég áhyggjulaus í útlandaferðina með síma og veski í farteskinu. Reynslan af þessari sjálfskapaðri ringulreið fékk mig til að endurskoða hið óreiðukennda samband sem ég átti við símann minn og hvatti mig til þess að skapa heilbrigðari venjur í kringum notkunina á honum. Hefðum við ekki verið aðskilin hefði ég ekki upplifað frelsið sem felst í því að aftengjast hinum sísuðandi stafræna heimi og finna friðinn í þögninni. Stundum eru sambandsslit nefnilega fullkomið tækifæri til að líta inn á við og finna betra jafnvægi í lífinu, jafnvel þótt þau séu bara tímabundin. Höfundur er sérfræðingur í miðlalæsi hjá Fjölmiðlanefnd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Samfélagsmiðlar Unnur Freyja Víðisdóttir Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Vanþakklátir Reykvíkingar Sirrý Hallgrímsdóttir Bakþankar Skoðun Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Sjá meira
Við eigum mörg í afar eitruðu og meðvirku sambandi við snjallsímana okkar, og að týna þessum nútímatæknimaka okkar er svolítið eins og að lenda í skyndlegum en um leið frelsandi sambandsslitum. Nýlega stóð ég í slíkum sambandsslitum og það tveimur dögum fyrir langþráða ferð til útlanda. Síminn minn, sem hafði fram að þessu verið ágætis félagsskapur og trausturaðstoðarmaður í daglegu lífi mínu, hvarf eitthvert út í kosmósið og skildi mig eftir í hringiðu tilfinninga sem minntu óneitanlega á eftirmála stormasamra sambandsslita. Til að bæta gráu ofan á svart ákvað veskið mitt líka að fara í feluleik. Á þessum tímapunkti var mér farið að líða eins og ég væri stödd í skets í lélegri grínmynd og gat því ekki annað en hlegið að eigin óförum. Það eina sem ég átti eftir að tapa: kúlinu. Ekki lengur þræll stafræns drottnara míns, eða hvað? Aðskilnaðarkvíðinn sem ég fann í fyrstu var furðulegur tilfinningakokteill. Að losna undan áreitinu sem fylgir stöðugum tilkynningum úr símanum var eins og að losna úr klóm stjórnsams maka. Ég var laus við endalausar kröfur um athygli, tilkynningum sem stýrðu því hvernig mér leið, hvernig ég hugsaði og hegðaði mér. Ég var ekki lengur þræll stafræns drottnara míns. En var ég raunverulega frjáls? Eftir því sem tíminn leið og rykið af sambandsslitunum settist fóru að renna á mig tvær grímur. Allt í einu áttaði ég mig á því að það var engin leið fyrir mig að ná í annað fólk og engin leið fyrir það að ná í mig. Ég gat alveg eins verið strandaglópur á eyðieyju með engu símsambandi, einskonar Robinson Crusoe nútímans. Talandi um að finnast maður einangraður á stafrænni öld! Svo eru það praktísku afleiðingar þess að vera símalaus. Enginn snjallsími þýddi engin rafræn skilríki og engar snertilausar greiðslur. Þar sem mér hafði líka tekist að týna veskinu mínu hafði ég enga leið til að kaupa nauðsynjavörur fyrir heimilið eða eldsneyti á bílinn, hvað þá nýjan síma. Það sem stakk mest var tilhugsunin um einhverskonar neyðartilfelli. Hvað ef eitthvað hræðilegt kemur fyrir fólkið mitt á meðan ég er fjarri öðru fólki og þeirra símum? Þá er engin leið að ná í mig til að tilkynna mér það. Hvað ef ég lendi sjálf í slysi? Þá er engin leið fyrir mig til að hringja á hjálp. Ég upplifði mig berskjaldaða og hjálparlausa. Góð áminning um það hversu háð við erum orðin snjallsímunum Fátt er þó svo með öllu illt að eigi boði nokkuð gott. Þessi sambandsslit voru nefnilega góð áminning um það hversu háð við erum orðin snjallsímunum. Að týna þeim, þótt það sé bara í stuttan tíma, leiðir oft í ljós hversu fín línan er á milli þægindanna sem þeim fylgja og hve mikla stjórn þeir hafa yfir daglegu lífi okkar. Hvernig þeir veita okkur ákveðið frelsi en um leið festa okkur í fjötrum. Að lokum rataði ég í fangið á eldri og myndarlegri síma sem var áður í eigu elskulegrar tengdamóður minna. Heppilegt fyrir mig að hún hafi ákveðið að yngja upp. Þá var ekki annað en að bruna í farsímafyrirtækið mitt og fá þar nýtt símkort. Ekkert mál! Símkortið fékk ég en til að geta virkjað rafrænu skilríkin þurfti ég að geta sýnt fram á físísk skilríki. Var ég með þau? Nei, því ég hafði líka týnst veskinu mínu munið þið? „Ég þarf að fá að koma aftur á morgun með vegabréf“, sagði ég hálfskömmustuleg við starfsmanninn sem afgreiddi mig áður en ég gekk svo út með skottið á milli lappanna og keyrði heim. Þegar heim var komið steig ég út úr bílnum og rak upp stór augu. Mér til mikillar undrunar lá veskið mitt í bílsætinu. Ég hafði semsagt setið á því allan þennan tíma. Stundum sjáum við ekki það sem er beint fyrir framan nefið á okkur - eða í mínu tilfelli undir þjóhnöppunum. Sagan endar því vel, jafnvel þótt gamli síminn minn hafi ekki enn komist í leitirnar. Verandi tengd umheiminum á ný komst ég áhyggjulaus í útlandaferðina með síma og veski í farteskinu. Reynslan af þessari sjálfskapaðri ringulreið fékk mig til að endurskoða hið óreiðukennda samband sem ég átti við símann minn og hvatti mig til þess að skapa heilbrigðari venjur í kringum notkunina á honum. Hefðum við ekki verið aðskilin hefði ég ekki upplifað frelsið sem felst í því að aftengjast hinum sísuðandi stafræna heimi og finna friðinn í þögninni. Stundum eru sambandsslit nefnilega fullkomið tækifæri til að líta inn á við og finna betra jafnvægi í lífinu, jafnvel þótt þau séu bara tímabundin. Höfundur er sérfræðingur í miðlalæsi hjá Fjölmiðlanefnd.
Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar
Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun