Hagkerfið ennþá yfirspennt Kjartan Kjartansson og Berghildur Erla Bernharðsdóttir skrifa 23. ágúst 2023 11:22 Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri, á fundi um stýrivaxtaákvörðun í morgun. Vísir/Vilhelm Seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar sagði að hagkerfið væri ennþá yfirspennt þegar nefndin hækkaði stýrivexti fjórtánda skiptið í röð í morgun. Peningastefnan hafi virkað en verkefnið hafi stækkað vegna gríðarlegs hagvaxtar. Peningastefnunefndin ákvað að hækka stýrivexti um 0,5 prósentustig í morgun. Meginstýrivextir bankans standa í 9,25 prósentum eftir hækkunina. Í yfirlýsingu sinni sagði nefndin að nauðsynlegt væri að herða taumhald peningastefnunnar enn frekar vegna verðbólguhorfa og spennu á vinnumarkaði og þjóðarbúinu þrátt fyrir að vísbendingar væru um að hægt hefði á vexti efnahagsumsvifa. Ákvörðunin um hækkun var tekin þrátt fyrir að verðbólga hafi hjaðnað að undanförnu og ívið meira en nefndin gerði ráð fyrir í maí. Undirliggjandi verðbólga hafi minnkað minna en mæld verðbólga og verðbólguhorfur til lengri tíma hafi lítið breyst þrátt fyrir að skammtímahorfurnar hafi batnað frá því við síðustu stýrivaxtahækkun. „Verðbólga er tekin að hjaðna en það breytir því ekki að hún er enn alltof mikil,“ sagði Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans, á blaðamannafundi þar sem ákvörðunin var kynnt í morgun. Innlendar verðhækkanir vegi upp á móti lækkun húsnæðisverð og innfluttra vara. Þá hald laun áfram að hækka, um tíu prósent á milli ára á öðrum fjórðungi ársins. Þetta sagði Þórarinn endurspegla kjarasamninga sem voru gerðir við ríki og sveitarfélög í vetur. Vill sjá sterkara gengi skila sér í vöruverði Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar, sagði að hækkun um fimmtíu punkta væri töluvert. Ýmislegt ynni með peningastefnunni, þar á meðal sterkara gengi krónunnar, minni verðbólga erlendis og aukið jafnvægi á húsnæðismarkaði. Hagkerfið væri þó enn yfirspennt. Miklar launahækkanir hafi orðið og innlendar vörur hækkuðu enn í verði. „Við erum að horfa á mjög spennt hagkerfi. Í ljósi þess taldi nefndin að það væri þörf á að herða frekar að. Við verðum svo bara að sjá hvað næstu mánuðir bera í skauti sér,“ sagði Ásgeir á fundinum. Í viðtali við fréttamann Stöðvar 2 eftir fundinn sagðist Ásgeir gjarnan vilja sjá að hækkun á gengi krónunnar og lægri verðbólga í viðskiptalöndum Íslands á þessu ári komi fram í lægra vöruverði. Þá vildi hann að ríkið héldi aftur af sér í hækkun þjónustugjalda og útgjöldum. Peningastefnan virkað sem skyldi Fullyrti Ásgeir að peningastefnan hefði skilað verulegum árangri, sérstaklega eftir að nefndin byrjaði að hækka vexti og herða aðhaldið verulega vorið 2022. Áhrif þess kæmu fram í þeim þáttum sem þau ættu að gera. Á móti vegi hins vegar gríðarlega mikill hagvöxtur, sjö prósent á fyrsta ársfjórðungi. Þenslan væri birtingarmynd þess að það gengur vel í hagkerfinu. Eftirspurn sé mikil og mörgum atvinnugreinum vegni vel. Það auki álagið á peningastefnuna og krefjist þess að nefndin geri meira. „Peningastefnan hefur virkað akkúrat eins og hún á að gera. Vandamálið er kannski það að verkefnið hefur bara orðið miklu stærra heldur en við kannski gerðum ráð fyrir í upphafi miðað við þann mikla kraft sem er í efnahagslífinu,“ sagði seðlabankastjóri. Ásgeir segist vonast til þess að það taki ekki of langan tíma að ná jafnvægi í hagkerfinu.Vísir/Sigurjón Fá alla til þess að toga í sömu átt Atvinnuleysi mælist nú lágt. Fulltrúar peningastefnunefndarinnar voru spurðir að því hvort að hægt væri að ná verðbólgunni niður án þess að atvinnuleysi ykist verulega. Ásgeir sagði að bankinn vildi gjarnan geta beitt peningastefnunni þannig að atvinnuleysi færi ekki umfram náttúrulegt stig. Ekki væri þó hægt að útiloka að það gerðist. Það færi meðal annars eftir því hvernig kjarasamningar yrðu gerðir í vetur. Seðlabankinn hafi öll tækin til þess að kæla hagkerfið en það gæti orðið sársaukafullt. Því þyrfti liðsinni fleiri aðila. „Við erum með tækin. Við munum ná verðbólgunni niður. Kostnaðurinn við að ná henni niður veltur auðvitað dálítið á því hvort að aðrir aðilar í hagkerfinu séu að vinna með okkur eða á móti,“ sagði Ásgeir og nefndi aftur kjarasamningaviðræður sem eru yfirvofandi í vetur. Seðlabankinn hafi ekki sérstaka skoðun á hversu mikið svigrúm sé fyrir launahækkanir. Ásgeir sagði þó slæmt ef þær yrðu umfram framleiðni eða verðbólgumarkmið líkt og gerðist í síðustu kjarasamningalotu. „Við vonumst bara eftir því að við fáum aðila vinnumarkaðarins í lið með okkur með jákvæðum hætti þannig að við séum öll að vinna að sama markmiði, toga í sömu átt þannig að við getum séð lága verðbólgu og lága vexti til lengri tíma.“ Svigrúm til að semja um húsnæðislánin Ásgeir ráðlagði þeim sem hafa keypt fasteignir á undanförnum tveimur til þremur árum að tala við bankann sinn eða lánveitanda og fara yfir hvað sé hægt að gera til þess að létta greiðslubyrðina. Hann teldi töluvert svigrúm til þess að endursemja við lánveitendur og marga kosti í boði. „Við erum í þeirri stöðu núna að þurfa að breyta vöxtum til þess að ná jafnvægi í hagkerfinu. Við höfum séð að einhverju leyti að þessir háu vextir hafi miðlast inn á fasteignamarkaðinn. Vonandi tekur það ekki ofan langan tíma fyrir okkur að ná nýju jafnvægi,“ sagði hann í viðtali við Stöð 2. Seðlabankinn Efnahagsmál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Base parking gjaldþrota Viðskipti innlent Dagar Workplace eru taldir Viðskipti erlent Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Viðskipti innlent Snillingur í útlöndum: „Þegar vinirnir keyptu sér nammi keypti ég mér diskókúlur“ Atvinnulíf Fyrirtæki hvött til að halda upp á daginn í dag og gera sér dagamun Atvinnulíf Rauf sátt vegna Max-málsins og gæti átt yfir höfði sér refsimál Viðskipti erlent Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Viðskipti innlent Bein útsending: Opinn kynningarfundur vegna útboðs Íslandshótela Samstarf Greiðsluáskorun Samstarf Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Viðskipti innlent Fleiri fréttir Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Guðmundur tilnefndur til Evrópsku nýsköpunarverðlaunanna 2024 Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Base parking gjaldþrota Endurkjörinn formaður og fimm koma ný inn í stjórn Þjónusturof hjá alþjóðlegum birgja Samkaup, Heimkaup og Orkan hefja samrunaviðræður Stefna á opnun fyrsta skammtíma raforkumarkaðarins á næsta ári Bein útsending frá Nýsköpunarviku Sparisjóður hagnaðist um 205 milljónir króna Starfsfólk fær 150 milljónir í hlutabréfum Magnús eignast Latabæ á nýjan leik Ráðin framkvæmdastjóri Rue de Net Almennt útboð Íslandshótela hefst á morgun Ætlar að gera Grillhúsið að heitasta staðnum í Borgarnesi Landsvirkjun selur í fyrsta skipti í raforkukauphöll Ráðin forstöðukona Nýrra orkukosta Eigendur TGI Fridays kaupa Grillhúsið Freyr ráðinn til Eflingar Tilnefndur sem besti leikur fyrir snjalltæki á Norðurlöndum MAST olli Brúneggjum tjóni en RÚV sýknað Tilboðið afturkallað og Eik öðlast frelsi til athafna á ný Brottfarirnar í apríl nokkuð færri en á síðasta ári Engin hópuppsögn í apríl Fer frá Deloitte til Góðra samskipta Mun stýra tæknisviði Carbfix Íslendingar þurfi að gæta hófs í vexti efnahagslífsins Hagnaðist um tæpa ellefu milljarða þrátt slæman búskap Miklar verðbólguvæntingar halda vöxtunum uppi Sjá meira
Peningastefnunefndin ákvað að hækka stýrivexti um 0,5 prósentustig í morgun. Meginstýrivextir bankans standa í 9,25 prósentum eftir hækkunina. Í yfirlýsingu sinni sagði nefndin að nauðsynlegt væri að herða taumhald peningastefnunnar enn frekar vegna verðbólguhorfa og spennu á vinnumarkaði og þjóðarbúinu þrátt fyrir að vísbendingar væru um að hægt hefði á vexti efnahagsumsvifa. Ákvörðunin um hækkun var tekin þrátt fyrir að verðbólga hafi hjaðnað að undanförnu og ívið meira en nefndin gerði ráð fyrir í maí. Undirliggjandi verðbólga hafi minnkað minna en mæld verðbólga og verðbólguhorfur til lengri tíma hafi lítið breyst þrátt fyrir að skammtímahorfurnar hafi batnað frá því við síðustu stýrivaxtahækkun. „Verðbólga er tekin að hjaðna en það breytir því ekki að hún er enn alltof mikil,“ sagði Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans, á blaðamannafundi þar sem ákvörðunin var kynnt í morgun. Innlendar verðhækkanir vegi upp á móti lækkun húsnæðisverð og innfluttra vara. Þá hald laun áfram að hækka, um tíu prósent á milli ára á öðrum fjórðungi ársins. Þetta sagði Þórarinn endurspegla kjarasamninga sem voru gerðir við ríki og sveitarfélög í vetur. Vill sjá sterkara gengi skila sér í vöruverði Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar, sagði að hækkun um fimmtíu punkta væri töluvert. Ýmislegt ynni með peningastefnunni, þar á meðal sterkara gengi krónunnar, minni verðbólga erlendis og aukið jafnvægi á húsnæðismarkaði. Hagkerfið væri þó enn yfirspennt. Miklar launahækkanir hafi orðið og innlendar vörur hækkuðu enn í verði. „Við erum að horfa á mjög spennt hagkerfi. Í ljósi þess taldi nefndin að það væri þörf á að herða frekar að. Við verðum svo bara að sjá hvað næstu mánuðir bera í skauti sér,“ sagði Ásgeir á fundinum. Í viðtali við fréttamann Stöðvar 2 eftir fundinn sagðist Ásgeir gjarnan vilja sjá að hækkun á gengi krónunnar og lægri verðbólga í viðskiptalöndum Íslands á þessu ári komi fram í lægra vöruverði. Þá vildi hann að ríkið héldi aftur af sér í hækkun þjónustugjalda og útgjöldum. Peningastefnan virkað sem skyldi Fullyrti Ásgeir að peningastefnan hefði skilað verulegum árangri, sérstaklega eftir að nefndin byrjaði að hækka vexti og herða aðhaldið verulega vorið 2022. Áhrif þess kæmu fram í þeim þáttum sem þau ættu að gera. Á móti vegi hins vegar gríðarlega mikill hagvöxtur, sjö prósent á fyrsta ársfjórðungi. Þenslan væri birtingarmynd þess að það gengur vel í hagkerfinu. Eftirspurn sé mikil og mörgum atvinnugreinum vegni vel. Það auki álagið á peningastefnuna og krefjist þess að nefndin geri meira. „Peningastefnan hefur virkað akkúrat eins og hún á að gera. Vandamálið er kannski það að verkefnið hefur bara orðið miklu stærra heldur en við kannski gerðum ráð fyrir í upphafi miðað við þann mikla kraft sem er í efnahagslífinu,“ sagði seðlabankastjóri. Ásgeir segist vonast til þess að það taki ekki of langan tíma að ná jafnvægi í hagkerfinu.Vísir/Sigurjón Fá alla til þess að toga í sömu átt Atvinnuleysi mælist nú lágt. Fulltrúar peningastefnunefndarinnar voru spurðir að því hvort að hægt væri að ná verðbólgunni niður án þess að atvinnuleysi ykist verulega. Ásgeir sagði að bankinn vildi gjarnan geta beitt peningastefnunni þannig að atvinnuleysi færi ekki umfram náttúrulegt stig. Ekki væri þó hægt að útiloka að það gerðist. Það færi meðal annars eftir því hvernig kjarasamningar yrðu gerðir í vetur. Seðlabankinn hafi öll tækin til þess að kæla hagkerfið en það gæti orðið sársaukafullt. Því þyrfti liðsinni fleiri aðila. „Við erum með tækin. Við munum ná verðbólgunni niður. Kostnaðurinn við að ná henni niður veltur auðvitað dálítið á því hvort að aðrir aðilar í hagkerfinu séu að vinna með okkur eða á móti,“ sagði Ásgeir og nefndi aftur kjarasamningaviðræður sem eru yfirvofandi í vetur. Seðlabankinn hafi ekki sérstaka skoðun á hversu mikið svigrúm sé fyrir launahækkanir. Ásgeir sagði þó slæmt ef þær yrðu umfram framleiðni eða verðbólgumarkmið líkt og gerðist í síðustu kjarasamningalotu. „Við vonumst bara eftir því að við fáum aðila vinnumarkaðarins í lið með okkur með jákvæðum hætti þannig að við séum öll að vinna að sama markmiði, toga í sömu átt þannig að við getum séð lága verðbólgu og lága vexti til lengri tíma.“ Svigrúm til að semja um húsnæðislánin Ásgeir ráðlagði þeim sem hafa keypt fasteignir á undanförnum tveimur til þremur árum að tala við bankann sinn eða lánveitanda og fara yfir hvað sé hægt að gera til þess að létta greiðslubyrðina. Hann teldi töluvert svigrúm til þess að endursemja við lánveitendur og marga kosti í boði. „Við erum í þeirri stöðu núna að þurfa að breyta vöxtum til þess að ná jafnvægi í hagkerfinu. Við höfum séð að einhverju leyti að þessir háu vextir hafi miðlast inn á fasteignamarkaðinn. Vonandi tekur það ekki ofan langan tíma fyrir okkur að ná nýju jafnvægi,“ sagði hann í viðtali við Stöð 2.
Seðlabankinn Efnahagsmál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Base parking gjaldþrota Viðskipti innlent Dagar Workplace eru taldir Viðskipti erlent Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Viðskipti innlent Snillingur í útlöndum: „Þegar vinirnir keyptu sér nammi keypti ég mér diskókúlur“ Atvinnulíf Fyrirtæki hvött til að halda upp á daginn í dag og gera sér dagamun Atvinnulíf Rauf sátt vegna Max-málsins og gæti átt yfir höfði sér refsimál Viðskipti erlent Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Viðskipti innlent Bein útsending: Opinn kynningarfundur vegna útboðs Íslandshótela Samstarf Greiðsluáskorun Samstarf Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Viðskipti innlent Fleiri fréttir Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Guðmundur tilnefndur til Evrópsku nýsköpunarverðlaunanna 2024 Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Base parking gjaldþrota Endurkjörinn formaður og fimm koma ný inn í stjórn Þjónusturof hjá alþjóðlegum birgja Samkaup, Heimkaup og Orkan hefja samrunaviðræður Stefna á opnun fyrsta skammtíma raforkumarkaðarins á næsta ári Bein útsending frá Nýsköpunarviku Sparisjóður hagnaðist um 205 milljónir króna Starfsfólk fær 150 milljónir í hlutabréfum Magnús eignast Latabæ á nýjan leik Ráðin framkvæmdastjóri Rue de Net Almennt útboð Íslandshótela hefst á morgun Ætlar að gera Grillhúsið að heitasta staðnum í Borgarnesi Landsvirkjun selur í fyrsta skipti í raforkukauphöll Ráðin forstöðukona Nýrra orkukosta Eigendur TGI Fridays kaupa Grillhúsið Freyr ráðinn til Eflingar Tilnefndur sem besti leikur fyrir snjalltæki á Norðurlöndum MAST olli Brúneggjum tjóni en RÚV sýknað Tilboðið afturkallað og Eik öðlast frelsi til athafna á ný Brottfarirnar í apríl nokkuð færri en á síðasta ári Engin hópuppsögn í apríl Fer frá Deloitte til Góðra samskipta Mun stýra tæknisviði Carbfix Íslendingar þurfi að gæta hófs í vexti efnahagslífsins Hagnaðist um tæpa ellefu milljarða þrátt slæman búskap Miklar verðbólguvæntingar halda vöxtunum uppi Sjá meira