Að hylja eigin skitu með þjóðernispopúlisma Guðni Freyr Öfjörð skrifar 23. júní 2023 23:00 Á undanförnum árum hefur popúlismi komið fram sem öflugt afl í stjórnmálum og heillað fjöldann með einfeldningslegri orðræðu sinni og loforðum um skjótar lausnir. Hins vegar er undir yfirborðinu hættulegt vopn sem getur sundrað samfélögum og viðkvæmum hópum. Hvergi er þetta augljósara en í tilfelli stjórnmálaflokks sem hefur gripið til popúlisma með því að kenna hælisleitendum og flóttamönnum um brotið kerfi sem hrjáir þjóð okkar sem er heimatilbúinn vandi þessara stjórnmálaflokka. Nauðsynlegt er að viðurkenna hættuna af slíkum aðferðum, þar sem þær stýra ekki aðeins reiði almennings á rangan hátt heldur einnig viðhalda félagslegum sundrungu og hindra raunverulegar framfarir. Útlendingahatur, hinseginhatur, kvenfyrirlitning, kynþáttafordómar og hatur gegn öðrum jaðarsettum hópum samfélagsins eru systkini, munum það Tvær aðskildar baráttur fyrir jafnrétti, þ.e. baráttan gegn kynþáttafordómum og útlendingahatri, og baráttan fyrir réttindum hinsegin fólks og kvenréttindum, kunna að virðast ótengdar við fyrstu sýn. Við nánari athugun kemur hins vegar í ljós að þær eiga djúpstæð systratengsl, samofnar sameiginlegum þráðum mismununar, fordóma og kerfiskúgunar. Kynþáttahatur, útlendingahatur, LGBTQ+ mismunun og kynjamisrétti eru ekki einangruð átök; þau eru samtengd, bundin saman af rauðum þræði mismununar. Gleymum því ekki, ef ónefndur ráðherra, sem hefur tekið upp populíska hugmyndafræði fyrir flokkin sinn, notar hælisleitendur og flóttafólk sem blóraböggla vegna ónýtra kerfa og brostinna innviða, þá getur hann allt eins líklega sagt að hinsegin fólk sé ástæðan fyrir því að heilbrigðiskerfið sé ónýtt og vanfjármagnað, eða að öryrkjar séu alltof stór baggi fyrir velferðarkerfið og það sé þeirra sök að velferðarkerfið er hrunið að innan. Kæru lesendur, þannig virkar þjóðernispopúlismi, ,,við á móti þeim” hugarfar. Flokkar sem setja útlendingahatur fyrst á dagskrá hafa það sameiginlegt að byggja fylgi sitt á fordómum gegn jaðarsettum hópum. Þinn hópur gæti verið næstur! Að stjórna viðhorfum almennings Popúlismi þrífst á því að nýta sér óánægju og gremju fólks. Með því að nýta umkvörtunarefni þeirra getur stjórnmálaflokkur eða stjórnmálamenn í raun beint athyglinni frá eigin skitu og lagt sökina á viðkvæma hópa eins og hælisleitendur og flóttafólk. Þessi stefna er skaðleg þar sem hún beinist að einstaklingum sem þegar eru jaðarsettir og nærast í samfélagslegum ótta og kvíða. Með því að setja flóttafólk og hælisleitendur fram sem orsök samfélagslegra vandamála, stjórna sumir stjórnmálaflokkar og stjórnmálamenn viðhorfum almennings og búa til „við á móti þeim“ hugarfar. Samfélög sem deila Hið sundrandi eðli þjóðernispopúlisma er sérstaklega skaðlegt, þar sem hann rífur í sig samfélagsgerð okkar. Í stað þess að ýta undir skilning ýtir það undir fordóma, ofstæki og útlendingahatur. Með því að setja innfædda upp á móti hælisleitendum og flóttafólki skapa þjóðernispopúlistar eitrað umhverfi sem hindrar félagslega samheldni og dregur úr trausti milli ólíkra hluta samfélagsins. Þetta eykur ekki aðeins spennuna heldur kæfir einnig möguleika á samvinnu og sameiginlegum lausnum á vandamálunum. Í stað þess að taka á rótum samfélagslegra vandamála einfalda kjörnir fulltrúar flókin vandamál og koma með yfirborðslegar skýringar. Eins og t.d að kenna hælisleitendum og flóttafólki um algjört neyðarástand á leigumarkaði, vanfjármagnað heilbrigðiskerfi, hræðilegar samgöngur, hrunda innviði og svo lengi má telja. Það gerir lítið úr undirliggjandi kerfis brestum og gerir þeim sem bera ábyrgð á þessum vandamálum að komast hjá ábyrgð. Að grafa undan lýðræði Þjóðernispopúlismi er oft talinn skaða lýðræðið af ýmsum ástæðum. Í fyrsta lagi hefur popúlismi tilhneigingu til að einfalda flókin viðfangsefni um of og treysta á einfaldaðar frásagnir sem höfða til tilfinninga frekar en rökstuddrar umræðu. Þessi ofureinföldun getur leitt til skorts á blæbrigðaríkri stefnumótun og hindrað innleiðingu árangursríkra lausna. Annað áhyggjuefni er að þjóðernispopúlismi hefur tilhneigingu til að grafa undan eftirliti og jafnvægi sem eru nauðsynleg fyrir heilbrigðu lýðræði. Leiðtogar þjóðernispopúlisma sýna sig oft sem eina rödd fólksins og ráðast á stofnanir eins og dómskerfið, fjölmiðla og óháðar stofnanir sem skipta sköpum til að halda uppi lýðræðislegum meginreglum. Með því að grafa undan þessum stofnunum veikir þjóðernispopúlismi kerfi eftirlits og jafnvægis, skapar samþjöppun valds sem getur leitt til forræðishyggju og fasisma. Umræða um landamærin á villigötum Þegar talað er um flóttafólk og hælisleitendur er algeng mýta hjá sumu fólki að halda því fram að verið sé að tala fyrir opnum landamærum, sú umræða er á algjörum villigötum. Höfundur er hvorki fylgjandi né að tala fyrir opnum landamærum, en það er einmitt eitt af vopnum þjóðernispopulisma að telja almenning trú um slíkt ef einhver talar fyrir því að taka á móti fólki á flótta eða hælisleitendum sem eru flýja sitt heimaland vegna hörmunga og sú alhæfing að þeir sem tala fyrir slíkum málaflokki séu fylgjendur opnum landamærum, þ.e vilja opna landið fyrir öllum, sú umræða heldur engu vatni. Þegar rætt er um áskoranir þjóðernispopúlisma, haturs í garð hælisleitendur og flóttafólks er mikilvægt að skýra að það að tala fyrir samúð með þeim sem flýja stríð, spillingu og afleiðingar loftslagsbreytinga þýðir ekki að styðja við opin landamæri. Markmiðið er að ná jafnvægi milli mannúðarsjónarmiða og hagnýtrar stefnu í þessum málaflokki, tryggja samúðarfulla og raunsæra nálgun til að mæta þörfum þeirra sem leita skjóls. Tölum út frá staðreyndum. Leiðin áfram Til að stemma stigu við hættunni af þjóðernispopúlisma er mikilvægt að hlúa að samfélagi sem metur gagnrýna hugsun, samkennd og hlutdeild. Menntun gegnir mikilvægu hlutverki við að útbúa borgara með verkfærum til að greina staðreyndir frá skáldskap, til að ögra einfölduðum frásögnum og til að skilja margbreytileika málanna sem við stöndum frammi fyrir. Að auki ættu stjórnmálaleiðtogar að forgangsraða gagnreyndri stefnu, opnum samræðum og raunverulegri þátttöku við alla hluta samfélagsins, efla tilfinningu fyrir einingu og sameiginlegri ábyrgð. Höfum það í huga Þegar þjóðernispopúlisma er beitt af kæruleysi hefur hann vald til að sundra samfélögum. Með því að kenna viðkvæmum hópum samfélagsins um ónýtt kerfi grefur stjórnmálaflokkur undan meginreglum réttlætis, jafnréttis og samúðar. Nauðsynlegt er að viðurkenna hættuna af slíkum klofningsaðferðum og leitast við að samfélagi sem eflir skilning og glímir við kerfisbundin vandamál með blæbrigðum og sameiginlegu átaki. Aðeins þannig getum við byggt upp framtíð sem er laus við hættur þjóðernispopúlisma og sameinuð í leit okkar að betri heimi. Finnum lausnir á vandamálinu í stað þess að etja hópa saman. Höfundur er í stjórn Ungra Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðni Freyr Öfjörð Mest lesið Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Brosum breitt Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Um læknisvottorð til vinnuveitenda Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Ert þú í tengslum? Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hin hljóða millistétt Bjarki Ómarsson skrifar Skoðun Af hverju er verðlag hér tvöfalt hærra en í Evrópu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Þegar hríðinni slotar Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Nemendalýðræði á brauðfótum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Mikilvægi kínverskra ferðamanna fyrir Ísland og áhrif beins flugs frá Kína Guðmundur Franklín Jónsson skrifar Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun Þannig gæti Alþingi sameinast um orkumál Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir skrifar Sjá meira
Á undanförnum árum hefur popúlismi komið fram sem öflugt afl í stjórnmálum og heillað fjöldann með einfeldningslegri orðræðu sinni og loforðum um skjótar lausnir. Hins vegar er undir yfirborðinu hættulegt vopn sem getur sundrað samfélögum og viðkvæmum hópum. Hvergi er þetta augljósara en í tilfelli stjórnmálaflokks sem hefur gripið til popúlisma með því að kenna hælisleitendum og flóttamönnum um brotið kerfi sem hrjáir þjóð okkar sem er heimatilbúinn vandi þessara stjórnmálaflokka. Nauðsynlegt er að viðurkenna hættuna af slíkum aðferðum, þar sem þær stýra ekki aðeins reiði almennings á rangan hátt heldur einnig viðhalda félagslegum sundrungu og hindra raunverulegar framfarir. Útlendingahatur, hinseginhatur, kvenfyrirlitning, kynþáttafordómar og hatur gegn öðrum jaðarsettum hópum samfélagsins eru systkini, munum það Tvær aðskildar baráttur fyrir jafnrétti, þ.e. baráttan gegn kynþáttafordómum og útlendingahatri, og baráttan fyrir réttindum hinsegin fólks og kvenréttindum, kunna að virðast ótengdar við fyrstu sýn. Við nánari athugun kemur hins vegar í ljós að þær eiga djúpstæð systratengsl, samofnar sameiginlegum þráðum mismununar, fordóma og kerfiskúgunar. Kynþáttahatur, útlendingahatur, LGBTQ+ mismunun og kynjamisrétti eru ekki einangruð átök; þau eru samtengd, bundin saman af rauðum þræði mismununar. Gleymum því ekki, ef ónefndur ráðherra, sem hefur tekið upp populíska hugmyndafræði fyrir flokkin sinn, notar hælisleitendur og flóttafólk sem blóraböggla vegna ónýtra kerfa og brostinna innviða, þá getur hann allt eins líklega sagt að hinsegin fólk sé ástæðan fyrir því að heilbrigðiskerfið sé ónýtt og vanfjármagnað, eða að öryrkjar séu alltof stór baggi fyrir velferðarkerfið og það sé þeirra sök að velferðarkerfið er hrunið að innan. Kæru lesendur, þannig virkar þjóðernispopúlismi, ,,við á móti þeim” hugarfar. Flokkar sem setja útlendingahatur fyrst á dagskrá hafa það sameiginlegt að byggja fylgi sitt á fordómum gegn jaðarsettum hópum. Þinn hópur gæti verið næstur! Að stjórna viðhorfum almennings Popúlismi þrífst á því að nýta sér óánægju og gremju fólks. Með því að nýta umkvörtunarefni þeirra getur stjórnmálaflokkur eða stjórnmálamenn í raun beint athyglinni frá eigin skitu og lagt sökina á viðkvæma hópa eins og hælisleitendur og flóttafólk. Þessi stefna er skaðleg þar sem hún beinist að einstaklingum sem þegar eru jaðarsettir og nærast í samfélagslegum ótta og kvíða. Með því að setja flóttafólk og hælisleitendur fram sem orsök samfélagslegra vandamála, stjórna sumir stjórnmálaflokkar og stjórnmálamenn viðhorfum almennings og búa til „við á móti þeim“ hugarfar. Samfélög sem deila Hið sundrandi eðli þjóðernispopúlisma er sérstaklega skaðlegt, þar sem hann rífur í sig samfélagsgerð okkar. Í stað þess að ýta undir skilning ýtir það undir fordóma, ofstæki og útlendingahatur. Með því að setja innfædda upp á móti hælisleitendum og flóttafólki skapa þjóðernispopúlistar eitrað umhverfi sem hindrar félagslega samheldni og dregur úr trausti milli ólíkra hluta samfélagsins. Þetta eykur ekki aðeins spennuna heldur kæfir einnig möguleika á samvinnu og sameiginlegum lausnum á vandamálunum. Í stað þess að taka á rótum samfélagslegra vandamála einfalda kjörnir fulltrúar flókin vandamál og koma með yfirborðslegar skýringar. Eins og t.d að kenna hælisleitendum og flóttafólki um algjört neyðarástand á leigumarkaði, vanfjármagnað heilbrigðiskerfi, hræðilegar samgöngur, hrunda innviði og svo lengi má telja. Það gerir lítið úr undirliggjandi kerfis brestum og gerir þeim sem bera ábyrgð á þessum vandamálum að komast hjá ábyrgð. Að grafa undan lýðræði Þjóðernispopúlismi er oft talinn skaða lýðræðið af ýmsum ástæðum. Í fyrsta lagi hefur popúlismi tilhneigingu til að einfalda flókin viðfangsefni um of og treysta á einfaldaðar frásagnir sem höfða til tilfinninga frekar en rökstuddrar umræðu. Þessi ofureinföldun getur leitt til skorts á blæbrigðaríkri stefnumótun og hindrað innleiðingu árangursríkra lausna. Annað áhyggjuefni er að þjóðernispopúlismi hefur tilhneigingu til að grafa undan eftirliti og jafnvægi sem eru nauðsynleg fyrir heilbrigðu lýðræði. Leiðtogar þjóðernispopúlisma sýna sig oft sem eina rödd fólksins og ráðast á stofnanir eins og dómskerfið, fjölmiðla og óháðar stofnanir sem skipta sköpum til að halda uppi lýðræðislegum meginreglum. Með því að grafa undan þessum stofnunum veikir þjóðernispopúlismi kerfi eftirlits og jafnvægis, skapar samþjöppun valds sem getur leitt til forræðishyggju og fasisma. Umræða um landamærin á villigötum Þegar talað er um flóttafólk og hælisleitendur er algeng mýta hjá sumu fólki að halda því fram að verið sé að tala fyrir opnum landamærum, sú umræða er á algjörum villigötum. Höfundur er hvorki fylgjandi né að tala fyrir opnum landamærum, en það er einmitt eitt af vopnum þjóðernispopulisma að telja almenning trú um slíkt ef einhver talar fyrir því að taka á móti fólki á flótta eða hælisleitendum sem eru flýja sitt heimaland vegna hörmunga og sú alhæfing að þeir sem tala fyrir slíkum málaflokki séu fylgjendur opnum landamærum, þ.e vilja opna landið fyrir öllum, sú umræða heldur engu vatni. Þegar rætt er um áskoranir þjóðernispopúlisma, haturs í garð hælisleitendur og flóttafólks er mikilvægt að skýra að það að tala fyrir samúð með þeim sem flýja stríð, spillingu og afleiðingar loftslagsbreytinga þýðir ekki að styðja við opin landamæri. Markmiðið er að ná jafnvægi milli mannúðarsjónarmiða og hagnýtrar stefnu í þessum málaflokki, tryggja samúðarfulla og raunsæra nálgun til að mæta þörfum þeirra sem leita skjóls. Tölum út frá staðreyndum. Leiðin áfram Til að stemma stigu við hættunni af þjóðernispopúlisma er mikilvægt að hlúa að samfélagi sem metur gagnrýna hugsun, samkennd og hlutdeild. Menntun gegnir mikilvægu hlutverki við að útbúa borgara með verkfærum til að greina staðreyndir frá skáldskap, til að ögra einfölduðum frásögnum og til að skilja margbreytileika málanna sem við stöndum frammi fyrir. Að auki ættu stjórnmálaleiðtogar að forgangsraða gagnreyndri stefnu, opnum samræðum og raunverulegri þátttöku við alla hluta samfélagsins, efla tilfinningu fyrir einingu og sameiginlegri ábyrgð. Höfum það í huga Þegar þjóðernispopúlisma er beitt af kæruleysi hefur hann vald til að sundra samfélögum. Með því að kenna viðkvæmum hópum samfélagsins um ónýtt kerfi grefur stjórnmálaflokkur undan meginreglum réttlætis, jafnréttis og samúðar. Nauðsynlegt er að viðurkenna hættuna af slíkum klofningsaðferðum og leitast við að samfélagi sem eflir skilning og glímir við kerfisbundin vandamál með blæbrigðum og sameiginlegu átaki. Aðeins þannig getum við byggt upp framtíð sem er laus við hættur þjóðernispopúlisma og sameinuð í leit okkar að betri heimi. Finnum lausnir á vandamálinu í stað þess að etja hópa saman. Höfundur er í stjórn Ungra Pírata.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Mikilvægi kínverskra ferðamanna fyrir Ísland og áhrif beins flugs frá Kína Guðmundur Franklín Jónsson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun