Rök Eflingar Stefán Ólafsson skrifar 23. janúar 2023 21:30 Efling hefur farið fram á að njóta eigin samningsréttar og gera kjarasamning sem tekur mið af samsetningu hóps verkafólks á höfuðborgarsvæðinu og þeim sérstöku aðstæðum sem það fólk býr við. Það á alltaf að vera markmið kjarasamninga fyrir láglaunafólk að launakjör dugi til framfærslu á því svæði sem fólkið lifir og starfar. Krafa Eflingar snýst einkum um gerð nýrrar launatöflu og um sérstaka uppbót vegna óvenju mikils húsnæðiskostnaðar á höfuðborgarsvæðinu, líkt og víða tíðkast í grannríkjunum (t.d. í London). Þörf fyrir nýja launatöflu Rökin fyrir sérstöðu Eflingar á þessu sviði eru eftirfarandi: Kjarasamningur SGS um dagvinnulaun fyrir verkafólk á landsbyggðinni myndi skila Eflingarfólki lægri dagvinnulaunum, sem nemur að jafnaði frá 12-13.000 krónum á mánuði og allt upp í tæplega 20.000 kr. fyrir suma Þetta er vegna þess að Eflingarfólk er almennt í lægri launaflokkum og lægri starfsaldursþrepum. Að auki skilar SGS samningurinn öðrum ávinningi betur til landsbyggðarfélaganna, svo sem bónusum og aukagreiðslum. Þess vegna hefur Efling krafist öðruvísi samnings og launatöflu sem er meira í samræmi við samsetningu verkafólks á höfuðborgarsvæðinu. Markmiðið er að skila félagsmönnum að minnsta kosti sambærilegum greiddum launum og SGS samningurinn skilar verkafólki almennt á landsbyggðinni. Þessi sérstaða Eflingarfólks er undirstrikuð í nýlegum gögnum úr Kjarakönnunum Gallup sem gerðar voru í september og október síðastliðnum, annars vegar meðal félagsmanna Eflingar og hins vegar meðal félagsmanna Einingar-Iðju á Akureyri. Spurningar eru eins og gögnin því sambærileg (sjá mynd). Niðurstöðurnar styðja málflutning Eflingar. Dagvinnulaun verkafólks á Akureyri eru hærri en hjá Eflingarfólki á höfuðborgarsvæðinu. Það endurspeglar að verkafólkið á Akureyri raðast í gjöfulli flokka og þrep launatöflunnar en er á höfuðborgarsvæðinu. Heildarlaun eru dagvinnulaun að viðbættum bónusum, álagsgreiðslum og yfirvinnu. Þau voru um 21.000 krónum hærri hjá verkafólki á Akureyri en hjá verkafólki á höfuðborgarsvæðinu. Það endurspeglar meiri greiðslur (m.a. yfirborganir), hærri bónusa og aðrar aukagreiðslur. Ætla mætti að þessi mikli munur heildarlauna væri vegna lengri vinnuviku verkafólks á Akureyri, en því er öfugt farið! Vinnuvikan hjá fullvinnandi Eflingarfólki er nærri 2 klukkustundum lengri en hjá systurfélaginu á Akureyri. Samt er launaútkoman þetta miklu lakari hjá Eflingarfólki. Önnur einkenni kjarasamningsins skila þessum hærri heildarlaunum verkafólks á Akureyri. Þessi munur heildarlauna (21.000 kr. á mánuði) er meira en Efling fer fram á sem sérstaka uppbót á laun (15.000 kr.), til að vega á móti óvenju miklum húsnæðiskostnaði á höfuðborgarsvæðinu. Það er seinni liðurinn í kröfugerð Eflingar nú. Sérstök uppbót vegna húsnæðiskostnaðar Eflingarfólk er ekki aðeins með lægstu laun verkafólks á Íslandi heldur býr það að auki við lang hæsta húsnæðiskostnaðinn. Leiga er að jafnaði 45% hærri á höfuðborgarsvæði en á landsbyggð og kaupverð íbúða á hvern fermetra er 50-80% dýrara á höfuðborgarsvæðinu (breytilegt eftir þéttbýli á landsbyggðinni). Nýlegan samanburð á leiguverði má sjá á meðfylgjandi mynd, sem kemur frá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun og eru nýjustu tölurnar frá október síðastliðnum. Meðalleiga á HB-svæði er nú um 220.000 kr. á mán. en um 152.000 kr. á landsbyggðinni. Myndin sýnir líka hvernig húsnæðiskostnaðurinn hefur hækkað á síðustu árum hjá leigjendum - og hækkanir á íbúðaverði eru enn meiri. Til þess að verkafólk ráði við þennan gríðarlega húsnæðiskostnað sem orðinn er á höfuðborgarsvæðinu þyrfti umtalsvert hærri ráðstöfunartekjur en nú bjóðast. En launin hjá Eflingarfólki eru lægri og húsaleigubætur sem greiddar eru skila sér einnig verr á höfuðborgarsvæðið, svo ótrúlegt sem það er. Þetta er vegna alvarlegs galla í reglum húsnæðisbótakerfisins (meira um það síðar). Afleiðingar þessa eru m.a. þær að hlutfall Eflingarfélaga sem búa í eigin húsnæði hefur farið úr 64% árið 2009 niður í 38% árið 2022 og hlutfall leigjenda hefur meira en tvöfaldast. Nú býr nær helmingur félagsmanna í leiguhúsnæði og á litla sem enga möguleika á að komast í eigin íbúð. Þessar afleitu aðstæður Eflingarfólks á höfuðborgarsvæðinu eru ástæðan fyrir því að Efling þarf nú öðruvísi kjarasamning og alvöru uppbót til að glíma við húsnæðiskostnaðinn. Þó nýlegur samningur Starfsgreinasambandsins (SGS) geti dugað fyrir verkafólk á landsbyggðinni, vegna lægri húsnæðiskostnaðar þar, þá dugar hann engan veginn á höfuðborgarsvæðinu. Þetta má sjá á meðfylgjandi mynd sem sýnir afkomuna fyrir fullvinnandi einhleypan einstakling sem býr í "ódýru" 50 fm leiguhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu og er á meðallaunum skv. SGS launatöflunni. Einstaklingur í þessari stöðu þarf að bæta við sig verulegri aukavinnu til að ná endum saman, því hærri skattur og lægri leigubætur éta upp of stóran hluta aukavinnuteknanna. Samtök atvinnulífsins (SA) hafa kallað þessa kröfu Eflingar "ógeðfelldan dilkadrátt", þ.e. að fara fram á meira en SGS-félögin sömdu um. En fyrir því eru sterk rök, bæði þau sem hér hafa verið rakin og reyndar mörg fleiri. Raunverulegi dilkadrátturinn átti sér stað þegar húsnæðiskostnaðurinn á höfuðborgarsvæðinu fór úr öllum böndum og lenti með mestum þunga á félagsfólki Eflingar. Ef Efling væri ekki að þrýsta á um betri kjör nú væri hún að bregðast félagsmönnum sínum. Þetta hljóta allir að skilja og styðja - nema þeir sem tala fyrir hönd samtaka atvinnurekenda (SA). Höfundur er prófessor emeritus við HÍ og starfar sem sérfræðingur hjá Eflingu-stéttarfélagi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Ólafsson Stéttarfélög Kjaraviðræður 2022-23 Kjaramál Mest lesið Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson Skoðun Hæstvirtur forsætisráðherra Opið bréf til Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar Kári Stefánsson Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving Skoðun Hver er hún þessi drusla? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson Skoðun Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson Skoðun Skoðun Skoðun Hver er hún þessi drusla? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir skrifar Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving skrifar Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Höfðu algerlega rétt fyrir sér Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskar getraunir og ólögleg veðmálafyrirtæki Pétur Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun 466 milljarðir í vasa norskra eldisrisa Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til ráðherra Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar Sjá meira
Efling hefur farið fram á að njóta eigin samningsréttar og gera kjarasamning sem tekur mið af samsetningu hóps verkafólks á höfuðborgarsvæðinu og þeim sérstöku aðstæðum sem það fólk býr við. Það á alltaf að vera markmið kjarasamninga fyrir láglaunafólk að launakjör dugi til framfærslu á því svæði sem fólkið lifir og starfar. Krafa Eflingar snýst einkum um gerð nýrrar launatöflu og um sérstaka uppbót vegna óvenju mikils húsnæðiskostnaðar á höfuðborgarsvæðinu, líkt og víða tíðkast í grannríkjunum (t.d. í London). Þörf fyrir nýja launatöflu Rökin fyrir sérstöðu Eflingar á þessu sviði eru eftirfarandi: Kjarasamningur SGS um dagvinnulaun fyrir verkafólk á landsbyggðinni myndi skila Eflingarfólki lægri dagvinnulaunum, sem nemur að jafnaði frá 12-13.000 krónum á mánuði og allt upp í tæplega 20.000 kr. fyrir suma Þetta er vegna þess að Eflingarfólk er almennt í lægri launaflokkum og lægri starfsaldursþrepum. Að auki skilar SGS samningurinn öðrum ávinningi betur til landsbyggðarfélaganna, svo sem bónusum og aukagreiðslum. Þess vegna hefur Efling krafist öðruvísi samnings og launatöflu sem er meira í samræmi við samsetningu verkafólks á höfuðborgarsvæðinu. Markmiðið er að skila félagsmönnum að minnsta kosti sambærilegum greiddum launum og SGS samningurinn skilar verkafólki almennt á landsbyggðinni. Þessi sérstaða Eflingarfólks er undirstrikuð í nýlegum gögnum úr Kjarakönnunum Gallup sem gerðar voru í september og október síðastliðnum, annars vegar meðal félagsmanna Eflingar og hins vegar meðal félagsmanna Einingar-Iðju á Akureyri. Spurningar eru eins og gögnin því sambærileg (sjá mynd). Niðurstöðurnar styðja málflutning Eflingar. Dagvinnulaun verkafólks á Akureyri eru hærri en hjá Eflingarfólki á höfuðborgarsvæðinu. Það endurspeglar að verkafólkið á Akureyri raðast í gjöfulli flokka og þrep launatöflunnar en er á höfuðborgarsvæðinu. Heildarlaun eru dagvinnulaun að viðbættum bónusum, álagsgreiðslum og yfirvinnu. Þau voru um 21.000 krónum hærri hjá verkafólki á Akureyri en hjá verkafólki á höfuðborgarsvæðinu. Það endurspeglar meiri greiðslur (m.a. yfirborganir), hærri bónusa og aðrar aukagreiðslur. Ætla mætti að þessi mikli munur heildarlauna væri vegna lengri vinnuviku verkafólks á Akureyri, en því er öfugt farið! Vinnuvikan hjá fullvinnandi Eflingarfólki er nærri 2 klukkustundum lengri en hjá systurfélaginu á Akureyri. Samt er launaútkoman þetta miklu lakari hjá Eflingarfólki. Önnur einkenni kjarasamningsins skila þessum hærri heildarlaunum verkafólks á Akureyri. Þessi munur heildarlauna (21.000 kr. á mánuði) er meira en Efling fer fram á sem sérstaka uppbót á laun (15.000 kr.), til að vega á móti óvenju miklum húsnæðiskostnaði á höfuðborgarsvæðinu. Það er seinni liðurinn í kröfugerð Eflingar nú. Sérstök uppbót vegna húsnæðiskostnaðar Eflingarfólk er ekki aðeins með lægstu laun verkafólks á Íslandi heldur býr það að auki við lang hæsta húsnæðiskostnaðinn. Leiga er að jafnaði 45% hærri á höfuðborgarsvæði en á landsbyggð og kaupverð íbúða á hvern fermetra er 50-80% dýrara á höfuðborgarsvæðinu (breytilegt eftir þéttbýli á landsbyggðinni). Nýlegan samanburð á leiguverði má sjá á meðfylgjandi mynd, sem kemur frá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun og eru nýjustu tölurnar frá október síðastliðnum. Meðalleiga á HB-svæði er nú um 220.000 kr. á mán. en um 152.000 kr. á landsbyggðinni. Myndin sýnir líka hvernig húsnæðiskostnaðurinn hefur hækkað á síðustu árum hjá leigjendum - og hækkanir á íbúðaverði eru enn meiri. Til þess að verkafólk ráði við þennan gríðarlega húsnæðiskostnað sem orðinn er á höfuðborgarsvæðinu þyrfti umtalsvert hærri ráðstöfunartekjur en nú bjóðast. En launin hjá Eflingarfólki eru lægri og húsaleigubætur sem greiddar eru skila sér einnig verr á höfuðborgarsvæðið, svo ótrúlegt sem það er. Þetta er vegna alvarlegs galla í reglum húsnæðisbótakerfisins (meira um það síðar). Afleiðingar þessa eru m.a. þær að hlutfall Eflingarfélaga sem búa í eigin húsnæði hefur farið úr 64% árið 2009 niður í 38% árið 2022 og hlutfall leigjenda hefur meira en tvöfaldast. Nú býr nær helmingur félagsmanna í leiguhúsnæði og á litla sem enga möguleika á að komast í eigin íbúð. Þessar afleitu aðstæður Eflingarfólks á höfuðborgarsvæðinu eru ástæðan fyrir því að Efling þarf nú öðruvísi kjarasamning og alvöru uppbót til að glíma við húsnæðiskostnaðinn. Þó nýlegur samningur Starfsgreinasambandsins (SGS) geti dugað fyrir verkafólk á landsbyggðinni, vegna lægri húsnæðiskostnaðar þar, þá dugar hann engan veginn á höfuðborgarsvæðinu. Þetta má sjá á meðfylgjandi mynd sem sýnir afkomuna fyrir fullvinnandi einhleypan einstakling sem býr í "ódýru" 50 fm leiguhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu og er á meðallaunum skv. SGS launatöflunni. Einstaklingur í þessari stöðu þarf að bæta við sig verulegri aukavinnu til að ná endum saman, því hærri skattur og lægri leigubætur éta upp of stóran hluta aukavinnuteknanna. Samtök atvinnulífsins (SA) hafa kallað þessa kröfu Eflingar "ógeðfelldan dilkadrátt", þ.e. að fara fram á meira en SGS-félögin sömdu um. En fyrir því eru sterk rök, bæði þau sem hér hafa verið rakin og reyndar mörg fleiri. Raunverulegi dilkadrátturinn átti sér stað þegar húsnæðiskostnaðurinn á höfuðborgarsvæðinu fór úr öllum böndum og lenti með mestum þunga á félagsfólki Eflingar. Ef Efling væri ekki að þrýsta á um betri kjör nú væri hún að bregðast félagsmönnum sínum. Þetta hljóta allir að skilja og styðja - nema þeir sem tala fyrir hönd samtaka atvinnurekenda (SA). Höfundur er prófessor emeritus við HÍ og starfar sem sérfræðingur hjá Eflingu-stéttarfélagi.
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun