Spá því að verðbólga aukist áfram og stýrivextir verði hækkaðir Fanndís Birna Logadóttir skrifar 22. júlí 2022 15:39 Una Jónsdóttir, hagfræðingur hjá Landsbankanum. Vísir/Ívar Verðbólgan mældist tæplega tíu prósent í júlí og var langt umfram spár viðskiptabankanna. Forstöðumaður hagfræðideildar Landsbankans segir að gera megi ráð fyrir frekari stýrivaxtahækkunum frá Seðlabankanum í ljósi stöðunnar. Hagfræðiprófessor segir að það taki tíma fyrir aðgerðir stjórnvalda til að bíta, með tilheyrandi aðhaldi og óvissu. Verðbólgan mældist 9,9 prósent í júlí samkvæmt mælingum Hagstofunnar og hefur hún ekki verið hærri frá því í september 2019. Verðbólgan er nokkuð meiri en spár viðskiptabankanna gerðu ráð fyrir, en þau höfðu spáð um 9,3 prósent verðbólgu. Una Jónsdóttir, forstöðumaður hagfræðideildar Landsbankans, segir mikla hækkun flugfargjalda á síðustu mánuðum helstu skýringuna. „Að einhverju leiti þá skýrist þetta af því að það var villa í mælingum Hagstofunnar í júnímánuði, flugfargjöld höfðu hækkað meira en mælingar gáfu til kynna í þeim mánuði, og þar af leiðandi kemur svo mikil hækkun núna, um nánast hátt í 40 prósent milli mánaða,“ segir Una. Auk þess sem flugfargjöld hafa hækkað umtalsvert er mikið um uppsafnaða eftirspurn í hagkerfinu á sama tíma og miklar hækkanir hafa verið á hrávöruverði. Þá er húsnæðisliðurinn áfram mikill drifkraftur verðbólgunnar. Ferðavilji Íslendinga og erlendra ferðamanna hefur aukist til muna eftir sóttvarnatakmörkunum var víða aflétt. VÍSIR/VILHELM „Þessi [verðbólga] og sömuleiðis hækkunin á húsnæðisverði sem við fengum fyrr í vikunni, benda til þess að það sé enn þá talsverður undirliggjandi verðbólguþrýstingur og við förum að sjá tölur yfir tíu prósent áður en langt um líður,“ segir Una. Fyrr í mánuðinum spáði Landsbankinn því að verðbólgan næði hámarki í ágúst og yrði þá 9,5 prósent en spá því nú að verðbólgan verði 10,3 prósent í ágúst og fari síðan hjaðnandi. „Við byggjum það að miklu leiti á því að inngrip Seðlabankans fari að virka, Seðlabankinn er búinn að hækka stýrivexti núna nokkrum sinnum og við gerum ráð fyrir að það verði framhald á þeirri þróun,“ segir Una. „Þessi mæling ýtir undir það að Seðlabankinn þurfi að halda áfram að hækka vexti,“ segir hún enn fremur. Stríðið spili stórt hlutverk Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði, segir mikla óvissu fram undan en núverandi verðbólga sé fjórum sinnum meiri en viðmið Seðlabankans kveða á um. Covid áhrifin og stríðið í Úkraínu spili stórt hlutverk. „Stjórnvöld eru í gegnum Seðlabankann og ýmsar aðrar aðgerðir að reyna að bregðast við þessu en hafa náttúrulega ekki möguleika á því að gera miklu meira heldur en er verið að gera,“ segir Þórólfur en hann telur líkt og Una líklegt að Seðlabankinn muni aftur hækka stýrivexti. Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði. „Raunstýrivextirnir eru neikvæðir eins og þeir eru núna þannig að þeir sem geta fengið lán á hagstæðustu kjörum eru í rauninni að fá gefins peninga. Á meðan ástandið er þannig þá kallar það á viðbrögð af hálfu stjórnvalda, annað hvort með takmörkunum á aðgengi að lánsfé eða með vaxtahækkunum,“ segir hann. Þó verðbólgan sé verulega há bendir hann á að dregið hafi úr hækkunartaktinum sem gæti gefið jákvæðar vísbendingar um framhaldið. Líklega muni aðgerðir stjórnvalda fara að bíta en það muni taka tíma. „Það tekur kannski eitt, eitt og hálft ár að komast niður úr þessum tíu prósentum í tvö til þrjú prósent en það mun líka kalla á óþægindi í formi aðhalds og hækkandi vaxta, sem að getur aftur kallað á viðbrögð kjósenda. Þannig það er ekki gott að segja hvernig þetta ástand þróast áfram,“ segir Þórólfur. Verðlag Seðlabankinn Íslenskir bankar Íslenska krónan Fjármál heimilisins Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Vonast til að koma dánarbúinu í góðar hendur Neytendur Skelltu líka í lás á Exit og í Nýju vínbúðinni Viðskipti innlent Forstjóri, snúsari, mótorhjólatöffari, veiðimaður og framúrskarandi á ryksugunni Atvinnulíf Fjármálastjóri Play segir upp Viðskipti innlent Endurgjöf: Það sem þú átt ekki að gera Atvinnulíf Eitruð vinnustaðamenning algeng og margfaldar líkur á kulnun Atvinnulíf Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Viðskipti innlent Sækjast eftir fangelsisdómi yfir rafmyntakóngi Viðskipti erlent Mikill samdráttur á hagnaði Tesla Viðskipti erlent Nú er hægt að elta góða veðrið um landið með kortavef Já.is Samstarf Fleiri fréttir Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Skelltu líka í lás á Exit og í Nýju vínbúðinni Innsigla B5 að kröfu Skattsins Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Minnsta verðbólga í rúm tvö ár Tekjuhæsti fyrsti ársfjórðungur í sögu Icelandair Hefja viðræður um kaup á 47 þúsund fermetrum af atvinnuhúsnæði Reynslunni ríkari og opnar Wilson‘s Pizza á ný Stefna að opnun Fiskbúðarinnar við Sundlaugaveg í maí Anna Kristín nýr framkvæmdastjóri hjá atNorth Oculis komið á markað Viðskipti með bréf í Oculis hefjast á morgun Hættir sem fjármálastýra Ljósleiðarans Tekur við stöðu framkvæmdastjóra Grænna skáta Fækkuðu tímum í skriffinnsku um tugi klukkustunda á mánuði Breytinga þörf eigi Landsbankinn ekki að keppa á markaði Jón nýr formaður bankaráðs Landsbankans Sýn hættir við að selja vefmiðla og útvarp Sólin sest fyrir fullt og allt á Sælunni Opna verslun á Keflavíkurflugvelli þar sem Arion var áður Bein útsending: Hraunflæðihermar og hönnun hraunvarna Hafa náð nýjum sölusamningi í Bandaríkjunum Framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu til Visku Sjá meira
Verðbólgan mældist 9,9 prósent í júlí samkvæmt mælingum Hagstofunnar og hefur hún ekki verið hærri frá því í september 2019. Verðbólgan er nokkuð meiri en spár viðskiptabankanna gerðu ráð fyrir, en þau höfðu spáð um 9,3 prósent verðbólgu. Una Jónsdóttir, forstöðumaður hagfræðideildar Landsbankans, segir mikla hækkun flugfargjalda á síðustu mánuðum helstu skýringuna. „Að einhverju leiti þá skýrist þetta af því að það var villa í mælingum Hagstofunnar í júnímánuði, flugfargjöld höfðu hækkað meira en mælingar gáfu til kynna í þeim mánuði, og þar af leiðandi kemur svo mikil hækkun núna, um nánast hátt í 40 prósent milli mánaða,“ segir Una. Auk þess sem flugfargjöld hafa hækkað umtalsvert er mikið um uppsafnaða eftirspurn í hagkerfinu á sama tíma og miklar hækkanir hafa verið á hrávöruverði. Þá er húsnæðisliðurinn áfram mikill drifkraftur verðbólgunnar. Ferðavilji Íslendinga og erlendra ferðamanna hefur aukist til muna eftir sóttvarnatakmörkunum var víða aflétt. VÍSIR/VILHELM „Þessi [verðbólga] og sömuleiðis hækkunin á húsnæðisverði sem við fengum fyrr í vikunni, benda til þess að það sé enn þá talsverður undirliggjandi verðbólguþrýstingur og við förum að sjá tölur yfir tíu prósent áður en langt um líður,“ segir Una. Fyrr í mánuðinum spáði Landsbankinn því að verðbólgan næði hámarki í ágúst og yrði þá 9,5 prósent en spá því nú að verðbólgan verði 10,3 prósent í ágúst og fari síðan hjaðnandi. „Við byggjum það að miklu leiti á því að inngrip Seðlabankans fari að virka, Seðlabankinn er búinn að hækka stýrivexti núna nokkrum sinnum og við gerum ráð fyrir að það verði framhald á þeirri þróun,“ segir Una. „Þessi mæling ýtir undir það að Seðlabankinn þurfi að halda áfram að hækka vexti,“ segir hún enn fremur. Stríðið spili stórt hlutverk Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði, segir mikla óvissu fram undan en núverandi verðbólga sé fjórum sinnum meiri en viðmið Seðlabankans kveða á um. Covid áhrifin og stríðið í Úkraínu spili stórt hlutverk. „Stjórnvöld eru í gegnum Seðlabankann og ýmsar aðrar aðgerðir að reyna að bregðast við þessu en hafa náttúrulega ekki möguleika á því að gera miklu meira heldur en er verið að gera,“ segir Þórólfur en hann telur líkt og Una líklegt að Seðlabankinn muni aftur hækka stýrivexti. Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði. „Raunstýrivextirnir eru neikvæðir eins og þeir eru núna þannig að þeir sem geta fengið lán á hagstæðustu kjörum eru í rauninni að fá gefins peninga. Á meðan ástandið er þannig þá kallar það á viðbrögð af hálfu stjórnvalda, annað hvort með takmörkunum á aðgengi að lánsfé eða með vaxtahækkunum,“ segir hann. Þó verðbólgan sé verulega há bendir hann á að dregið hafi úr hækkunartaktinum sem gæti gefið jákvæðar vísbendingar um framhaldið. Líklega muni aðgerðir stjórnvalda fara að bíta en það muni taka tíma. „Það tekur kannski eitt, eitt og hálft ár að komast niður úr þessum tíu prósentum í tvö til þrjú prósent en það mun líka kalla á óþægindi í formi aðhalds og hækkandi vaxta, sem að getur aftur kallað á viðbrögð kjósenda. Þannig það er ekki gott að segja hvernig þetta ástand þróast áfram,“ segir Þórólfur.
Verðlag Seðlabankinn Íslenskir bankar Íslenska krónan Fjármál heimilisins Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Vonast til að koma dánarbúinu í góðar hendur Neytendur Skelltu líka í lás á Exit og í Nýju vínbúðinni Viðskipti innlent Forstjóri, snúsari, mótorhjólatöffari, veiðimaður og framúrskarandi á ryksugunni Atvinnulíf Fjármálastjóri Play segir upp Viðskipti innlent Endurgjöf: Það sem þú átt ekki að gera Atvinnulíf Eitruð vinnustaðamenning algeng og margfaldar líkur á kulnun Atvinnulíf Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Viðskipti innlent Sækjast eftir fangelsisdómi yfir rafmyntakóngi Viðskipti erlent Mikill samdráttur á hagnaði Tesla Viðskipti erlent Nú er hægt að elta góða veðrið um landið með kortavef Já.is Samstarf Fleiri fréttir Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Skelltu líka í lás á Exit og í Nýju vínbúðinni Innsigla B5 að kröfu Skattsins Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Minnsta verðbólga í rúm tvö ár Tekjuhæsti fyrsti ársfjórðungur í sögu Icelandair Hefja viðræður um kaup á 47 þúsund fermetrum af atvinnuhúsnæði Reynslunni ríkari og opnar Wilson‘s Pizza á ný Stefna að opnun Fiskbúðarinnar við Sundlaugaveg í maí Anna Kristín nýr framkvæmdastjóri hjá atNorth Oculis komið á markað Viðskipti með bréf í Oculis hefjast á morgun Hættir sem fjármálastýra Ljósleiðarans Tekur við stöðu framkvæmdastjóra Grænna skáta Fækkuðu tímum í skriffinnsku um tugi klukkustunda á mánuði Breytinga þörf eigi Landsbankinn ekki að keppa á markaði Jón nýr formaður bankaráðs Landsbankans Sýn hættir við að selja vefmiðla og útvarp Sólin sest fyrir fullt og allt á Sælunni Opna verslun á Keflavíkurflugvelli þar sem Arion var áður Bein útsending: Hraunflæðihermar og hönnun hraunvarna Hafa náð nýjum sölusamningi í Bandaríkjunum Framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu til Visku Sjá meira