Óréttlætið við leikskólann Hörður Svavarsson skrifar 9. maí 2022 21:01 Á vorin hefst skipulag við innritun barna í leikskólana fyrir haustið. Á haustin hætta elstu leikskólabörnin í skólanum sínum og fara í grunnskóla. Þá verður til rými fyrir yngri börn og vorskipulag innritunarfulltrúa sveitarfélaganna snýst um að úthluta þessu plássum til þeirra barna sem elst eru á biðlistanum. Víðast hvar er börnum raðað inn eftir aldri, það þykir réttlát aðferð. Leikskólapláss eru takmörkuð auðlind eins og þekkt er. Færri komast að en vilja. Það má deila um það hversu gott yngstu börnin hafa af því að fara í leikskóla og vera þar afar langan skóladag. En það er augljóst, að það er slæmt að vera á vergangi með barnið sitt eftir fæðingarorlof, af því að dagforeldrum fer fækkandi og leikskólar eru ekki nógu margir, stórir og öflugir. Ríkið setur ekki krónu til sveitarfélaganna til reksturs leikskóla og sveitarfélögin hafa tekið við þessu verkefni án þess að það sé skylduverkefni þeirra. Þau hafa í raun brugðist ótrúlega vel við og unnið kraftaverk miðað við þær aðstæður, þó kerfið sé samt allt í lamasessi. Á þessum árstíma þegar úthlutun plássa í leikskólana hefst fara að berast símtöl til leikskólastjóranna frá örvæntingarfullum foreldrum sem eru að uppgötva að barnið þeirra kemst líklega ekki í leikskóla í haust. Það er nefnilega aldrei hægt að ganga út frá neinu vísu með það. Í fyrra gát sum sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu úthlutað leikskólaplássum til barna sem voru fædd fram í maí árið á undan. Árið 2020 gátu sömu sveitarfélög úthlutað plássum til barna sem voru fædd fram í júlí árið á undan. Íbúum hefur fjölgað og árgangar stækkað, en leikskólarnir stækka ekki neitt. Núna í ár eru árgangar ennþá stærri og líkur eru til að sum sveitarfélög geti ekki innritað börn sem eru fædd eftir mars 2021. Auðvitað reyna allir að gera sitt besta og leita logandi ljósi að öllum lausnum. Í gegnum tíðina hafa svokallaðar færanlegar kennslustofur verið fljótlegasta lausnin. En í barnsfæðingabylgjunni eftir hið svokallaða fjármálahrun var sú lausn notuð og þær stofur eru flestar fullskipaðar ennþá. Það verður væntanlega gripið til þessara ráða aftur, þar sem pláss er, en þá á eftir að manna þessar viðbótarstofur með hæfu og góður starfsfólki. Þetta starfsfólk er aldrei til þegar það er uppsveifla á vinnumarkaði eins og nú virðist vera að fara í gang. Það mun því fara svo að í öllum sveitarfélögunum verður dregin einhver lína við einhverja tiltekna dagsetningu. Þeir sem fæðast fyrir línuna komast að í leikskóla í haust. Þau sem fæddust eftir línuna komast ekki í leikskóla fyrr en ári seinna. Óréttlætið við leikskólann er að þau sem fæðast í apríl fá ári skemmri skólagöngu en þau sem fæddust í mars. Margar rannsóknir hafa bent til þess að þeir sem fæðast snemma í árinu standi sig betur á prófum í grunn- og framhaldsskóla en þeir sem fæðast seinna. Það er skiljanlegt að einhverju leyti, sú sem fæðist í janúar er 10 mánuðum eldri en sá sem fæddist í október, þegar þau bæði hefja grunnskólagöngu. En nú höfum við bætt á þetta misvægi, sú sem fæddist í janúar hefur ári lengri skólagöngu að baki þegar grunnskólaganga hefst. Þetta er hægt að leysa ef fólk setur sér áætlun um það. Grundvallaratriðið er að ákveða til að byrja með, að gera það vel sem verið er að gera, áður en farið er í að opna eina og eina ungbarnadeild samkvæmt tilviljunarkenndu prógrammi. Í Stokkhólmi hefur fyrirkomulagið verið þannig í áratugi að þegar barnið þitt er 18 mánaða getur þú gengið út frá því að fá pláss fyrir það í leikskóla. Ef við færum þannig að hér, myndi vera innritað í hverjum mánuði ársins. Það væri opnuð deild fyrir börn sem fædd voru átján mánuðum áður og næsta haust færu börnin af þeirri deild hvert í sinn draumaskóla. Foreldrar fengju ekki endilega pláss í skólanum í næstu götu fyrsta árið, en þeir hefðu að einhverju vísu og öruggu kerfi að ganga. Þegar svona fyrirkomulag væri farið að virka gætu pólitíkusar og aðrir sem ákveða hversu leikskólinn á að vera fyrir ung börn útvíkkað það smátt og smátt. Tekið við öllum sautján mánaða börnum, sextán mánaða, sjö mánaða eða við hvern þann aldur sem mikilvægt þykir að fæðingarorlofi ljúki og skólaganga hefjist. Aðalatriðið er, að fyrir börn er svona skipulag á innritun í leikskóla réttlátara. Höfundur er leikskólastjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Skóla - og menntamál Börn og uppeldi Mest lesið Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason Skoðun Fórnir verið færðar fyrir okkur Björn Ólafsson Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson Skoðun Berum virðingu fyrir börnunum okkar Þorvaldur Davíð Kristjánsson Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason skrifar Skoðun Fórnir verið færðar fyrir okkur Björn Ólafsson skrifar Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger skrifar Skoðun Áfram veginn í Reykjavík Gísli Garðarsson,Steinunn Rögnvaldsdóttir skrifar Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason skrifar Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson skrifar Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir skrifar Skoðun Víðerni verndar og virkjana Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Blóðpeningar vestrænna yfirvalda Bergljót T. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Eigindlegar rannsóknir og umræðan um jafnrétti Stefan C. Hardonk skrifar Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í fangelsi við landamærin Inger Erla Thomsen skrifar Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Með góðri menntun eru börn líklegri til að ná árangri Sigurður Sigurjónsson skrifar Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. skrifar Skoðun Komum í veg fyrir að áföll erfist á milli kynslóða Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Listin að vera ósammála Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun „Refsipólitísk áhrif“ Alma Mjöll Ólafsdóttir skrifar Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar Skoðun Ný og góð veröld í Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Krónupíning foreldra er engin lausn Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Köld kveðja á kvennaári Stefanía Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Á vorin hefst skipulag við innritun barna í leikskólana fyrir haustið. Á haustin hætta elstu leikskólabörnin í skólanum sínum og fara í grunnskóla. Þá verður til rými fyrir yngri börn og vorskipulag innritunarfulltrúa sveitarfélaganna snýst um að úthluta þessu plássum til þeirra barna sem elst eru á biðlistanum. Víðast hvar er börnum raðað inn eftir aldri, það þykir réttlát aðferð. Leikskólapláss eru takmörkuð auðlind eins og þekkt er. Færri komast að en vilja. Það má deila um það hversu gott yngstu börnin hafa af því að fara í leikskóla og vera þar afar langan skóladag. En það er augljóst, að það er slæmt að vera á vergangi með barnið sitt eftir fæðingarorlof, af því að dagforeldrum fer fækkandi og leikskólar eru ekki nógu margir, stórir og öflugir. Ríkið setur ekki krónu til sveitarfélaganna til reksturs leikskóla og sveitarfélögin hafa tekið við þessu verkefni án þess að það sé skylduverkefni þeirra. Þau hafa í raun brugðist ótrúlega vel við og unnið kraftaverk miðað við þær aðstæður, þó kerfið sé samt allt í lamasessi. Á þessum árstíma þegar úthlutun plássa í leikskólana hefst fara að berast símtöl til leikskólastjóranna frá örvæntingarfullum foreldrum sem eru að uppgötva að barnið þeirra kemst líklega ekki í leikskóla í haust. Það er nefnilega aldrei hægt að ganga út frá neinu vísu með það. Í fyrra gát sum sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu úthlutað leikskólaplássum til barna sem voru fædd fram í maí árið á undan. Árið 2020 gátu sömu sveitarfélög úthlutað plássum til barna sem voru fædd fram í júlí árið á undan. Íbúum hefur fjölgað og árgangar stækkað, en leikskólarnir stækka ekki neitt. Núna í ár eru árgangar ennþá stærri og líkur eru til að sum sveitarfélög geti ekki innritað börn sem eru fædd eftir mars 2021. Auðvitað reyna allir að gera sitt besta og leita logandi ljósi að öllum lausnum. Í gegnum tíðina hafa svokallaðar færanlegar kennslustofur verið fljótlegasta lausnin. En í barnsfæðingabylgjunni eftir hið svokallaða fjármálahrun var sú lausn notuð og þær stofur eru flestar fullskipaðar ennþá. Það verður væntanlega gripið til þessara ráða aftur, þar sem pláss er, en þá á eftir að manna þessar viðbótarstofur með hæfu og góður starfsfólki. Þetta starfsfólk er aldrei til þegar það er uppsveifla á vinnumarkaði eins og nú virðist vera að fara í gang. Það mun því fara svo að í öllum sveitarfélögunum verður dregin einhver lína við einhverja tiltekna dagsetningu. Þeir sem fæðast fyrir línuna komast að í leikskóla í haust. Þau sem fæddust eftir línuna komast ekki í leikskóla fyrr en ári seinna. Óréttlætið við leikskólann er að þau sem fæðast í apríl fá ári skemmri skólagöngu en þau sem fæddust í mars. Margar rannsóknir hafa bent til þess að þeir sem fæðast snemma í árinu standi sig betur á prófum í grunn- og framhaldsskóla en þeir sem fæðast seinna. Það er skiljanlegt að einhverju leyti, sú sem fæðist í janúar er 10 mánuðum eldri en sá sem fæddist í október, þegar þau bæði hefja grunnskólagöngu. En nú höfum við bætt á þetta misvægi, sú sem fæddist í janúar hefur ári lengri skólagöngu að baki þegar grunnskólaganga hefst. Þetta er hægt að leysa ef fólk setur sér áætlun um það. Grundvallaratriðið er að ákveða til að byrja með, að gera það vel sem verið er að gera, áður en farið er í að opna eina og eina ungbarnadeild samkvæmt tilviljunarkenndu prógrammi. Í Stokkhólmi hefur fyrirkomulagið verið þannig í áratugi að þegar barnið þitt er 18 mánaða getur þú gengið út frá því að fá pláss fyrir það í leikskóla. Ef við færum þannig að hér, myndi vera innritað í hverjum mánuði ársins. Það væri opnuð deild fyrir börn sem fædd voru átján mánuðum áður og næsta haust færu börnin af þeirri deild hvert í sinn draumaskóla. Foreldrar fengju ekki endilega pláss í skólanum í næstu götu fyrsta árið, en þeir hefðu að einhverju vísu og öruggu kerfi að ganga. Þegar svona fyrirkomulag væri farið að virka gætu pólitíkusar og aðrir sem ákveða hversu leikskólinn á að vera fyrir ung börn útvíkkað það smátt og smátt. Tekið við öllum sautján mánaða börnum, sextán mánaða, sjö mánaða eða við hvern þann aldur sem mikilvægt þykir að fæðingarorlofi ljúki og skólaganga hefjist. Aðalatriðið er, að fyrir börn er svona skipulag á innritun í leikskóla réttlátara. Höfundur er leikskólastjóri.
Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar
Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar