Vakandi fólk, virkt lýðræði Arnar Þór Jónsson skrifar 1. febrúar 2022 09:00 Að ytri ásýnd stendur lýðræðið óhaggað: Við erum með löggjafarþing, ríkisstjórn og dómstóla, stjórnarskrárfestu, lög sem verja eignarrétt, mannréttindasáttmála, fjölmiðla sem státa sig af mikilvægu lýðræðislegu hlutverki og sennilega eitt hæsta hlutfall lögfræðinga miðað við höfðatölu. Þessar stoðir hafa þó ekki reynst jafn traustar og vonast var til. Á tveimur árum hefur orðið ískyggileg umbreyting á stjórnarfarinu og þrengt hefur verið að ferðafrelsi, fundafrelsi, tjáningarfrelsi, yfirráðum yfir eigin líkama o.fl. Eins og hendi væri veifað hafa völd og áhrif verið afhent sérfræðingum, sem tala máli „vísindanna“ og virðast gegna einhvers konar presthlutverki gagnvart þeim sem segjast „trúa á vísindin“. Kennivaldið er slíkt að kjörnir fulltrúar telja sér vænlegast að hlýða og fylgja fyrirmælum sérfræðinganna. Góð ráðgjöf? Eftir því sem liðið hefur á tímabil þessara nýju stjórnarhátta hefur komið æ betur í ljós að hinir nýju og ólýðræðislega útvöldu „leiðtogar“ okkar hafa ekki haft eins skýra sýn út úr þokunni og þeir vildu vera láta. Bóluefnin dugðu ekki til að stöðva útbreiðslu kórónaveirunnar (C19). Bólusettir smitast af C19 og smita aðra. Bólusettir eru lagðir inn á sjúkrahús og í minnihluta tilvika deyja bólusettir. Bóluefni þessi tryggja m.ö.o. ekki ónæmi og virðast hafa aukaverkanir langt umfram þekkt, eldri bóluefni. Í útvarpsþættinum Sprengisandi 19. desember sl. vék Tómas Guðbjartsson læknir sér undan því að svara spurningu minni um hvort bóluefnin gegn C19 væru örugg og árangursrík. Ef einhver læknir treystir sér til að lýsa því opinberlega yfir er hér með kallað eftir því. Ráðgjöf sóttvarnalæknis virðist í veigamiklum atriðum hafa vikið frá grunnviðmiði læknisfræðinnar um einstaklingsmiðaða meðferð. Bólusetning barna er t.d. ekki ráðlögð í Svíþjóð. Ein sprauta reyndist ekki duga eins og ætlað var. Nú undirbúa menn víða fjórðu sprautuna. Þegar tví- og þríbólusett fólk sem sannanlega hefur smitast af tví- og þrísprautuðum krefst þess að óbólusettir verði sviptir borgaralegum réttindum, þá er tímabært að skerpa á rökhugsun. Eru slíkar réttindaskerðingar réttlætanlegar þegar um er að ræða efni sem gera ekki annað en að draga úr einkennum? Svar mitt er nei. Slík viðbrögð eru langt umfram meðalhóf. Þrátt fyrir upplýsingar um háan meðalaldur látinna og lágt dánarhlutfall þeirra sem hafa greinst með C19 hérlendis (minna en 0,1%) hafa fjölmiðlar haldið uppi linnulausum hræðsluáróðri. Samkvæmt frétt Daily Telegraph 29. janúar sl. mun fjöldi andláta í Bretlandi vegna truflunar á læknismeðferð hafa fjórfaldast í fyrstu umferð lokana (e. lockdown) þar í landi. Þótt enn skorti gögn um slíkt hérlendis liggur fyrir ofbeldi gegn börnum hefur aukist sl. 2 ár, sem og geðraskanir, vímuefnaneysla o.fl. Ráðgjöf sérfræðinganna hefur samkvæmt framansögðu reynst alvarlega gölluð og hefur mögulega valdið tjóni umfram þann ávinning sem henni var ætlað að skila. Frammi fyrir þessu er brýnt að staldra við og viðurkenna að þetta stjórnarfar er í grunninn ólýðræðislegt, brýtur gegn stjórnskipun Íslands og yfirstígur mörk alls meðalhófs. Kjósendur hafa ekki samþykkt stjórnarhætti sem grundvallast á reglum sem settar eru án lýðræðislegrar umræðu og framkalla ábyrgðarlausa og vélræna stjórn landsmála. Ein alvarlegasta hliðarverkunin er þessi: Þegar stjórnað er með tilskipunum en ekki almennum lögum er auðveldara að mismuna fólki. Embættismönnum er þá falið að úthluta undanþágum og leyfum. Þar opinberast fljótt greinarmunur á valdhöfum sjálfum og vinum þeirra annars vegar og almenningi hins vegar. Varhugaverð þróun Í framkvæmd hefur Alþingi verið gert áhrifalaust. Nýtt stjórnarfar hefur í reynd verið innleitt þegjandi og hljóðalaust, án þess að fjölmiðlar, fræðimenn, lögfræðingar eða aðrir hafi veitt viðeigandi viðnám. Í stað þingræðis búum við nú við sérfræðingaræði. Í stað laga er stjórnað með fyrirmælum. Eldri viðmið um temprað ríkisvald hafa vikið fyrir kennivaldi sem ekkert virðist mega tempra. Sóttvarnalög hafa verið notuð til yfirtrompa stjórnarskrá. Rörsýn á eitt svið hefur leyst heildarsýn af hólmi. Stjórnmálin hafa verið aftengd jafnvægisstillingar-hlutverki sínu. Áherslan hefur færst frá almennum réttindum yfir á sérréttindi. Stjórnskipunarhefðum hefur verið ýtt til hliðar með vísan til neyðarástands sem nú er ekki sjáanlegt. Ný valdastétt er að stíga fram, sem virðist líta svo á að hlutverk þeirra sé að drottna yfir almenningi, en ekki að þjóna almenningi. Ískyggilegast af öllu er þó kannski þetta: Sama mynstur má greina um víða veröld. Lýðræðisleg stjórnskipun veikist með hverjum deginum. Fjölmiðlar hafa ekki staðið undir væntingum. Dómstólar hafa varpað frá sér aðhaldshlutverki sínu með því ýmist að játa valdhöfum „svigrúm“ eða vakta ekki eigin tölvukerfi og láta tímafresti renna út án þess að leysa út brýnum álitaefnum, sbr. Lrd. í máli 805/2021. Vítahringur er orðinn til: Valdhafar ala á ótta - óttinn kallar á aðgerðir - aðgerðir skapa vinsældir sem hvetja valdhafa til að viðhalda óttanum. Þaggað er niður í mótmælum með því að úthluta styrkjum (gulrót) og hóta frelsisskerðingum (svipa). Ekki er gott að spá fyrir um afleiðingarnar í bráð og lengd. Helsta vonin er þó sú að fólk taki ábyrgð á lýðræðinu, kalli valdhafa til ábyrgðar, krefjist þess að fá að stjórna sér sjálft og standi gegn því að stjórnvöld seilist of langt í valdbeitingu. Alþingi, sem skipað er þjóðkjörnum fulltrúum, verður að stíga hér inn og gæta hagsmuna borgaranna með öllu því valdi og öllum þeim leiðum sem Alþingi eru færar. Þingmönnum ber skylda til að vera rödd borgaranna og nota þá rödd til að verja réttindi þeirra og frelsi. Áskorun Engin brýn nauðsyn krefst nú opinberra sóttvarnaráðstafana. Áframhaldandi og nýjar frelsisskerðandi aðgerðir stjórnvalda jafngilda nú lögleysu. Sjálfstæðisflokknum ber að rjúfa þetta ástand nú þegar. Að öðrum kosti er höggvið á lýðræðislegar rætur flokksins og trúverðugleika fórnað. Í ljósi alls framanritaðs og til að draga úr líkum á síðari endurtekningum hef ég lagt til að Sjálfstæðismenn standi fyrir kynningar-, funda- og fræðsluherferð um grundvallaratriði lýðræðislegs stjórnarfar og kalli almenning til virkari þátttöku í borgaralegu samfélagi. Geti ég orðið að liði í því sambandi skal ég með gleði ferðast hvert á land sem er. Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arnar Þór Jónsson Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Skoðun Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Að ytri ásýnd stendur lýðræðið óhaggað: Við erum með löggjafarþing, ríkisstjórn og dómstóla, stjórnarskrárfestu, lög sem verja eignarrétt, mannréttindasáttmála, fjölmiðla sem státa sig af mikilvægu lýðræðislegu hlutverki og sennilega eitt hæsta hlutfall lögfræðinga miðað við höfðatölu. Þessar stoðir hafa þó ekki reynst jafn traustar og vonast var til. Á tveimur árum hefur orðið ískyggileg umbreyting á stjórnarfarinu og þrengt hefur verið að ferðafrelsi, fundafrelsi, tjáningarfrelsi, yfirráðum yfir eigin líkama o.fl. Eins og hendi væri veifað hafa völd og áhrif verið afhent sérfræðingum, sem tala máli „vísindanna“ og virðast gegna einhvers konar presthlutverki gagnvart þeim sem segjast „trúa á vísindin“. Kennivaldið er slíkt að kjörnir fulltrúar telja sér vænlegast að hlýða og fylgja fyrirmælum sérfræðinganna. Góð ráðgjöf? Eftir því sem liðið hefur á tímabil þessara nýju stjórnarhátta hefur komið æ betur í ljós að hinir nýju og ólýðræðislega útvöldu „leiðtogar“ okkar hafa ekki haft eins skýra sýn út úr þokunni og þeir vildu vera láta. Bóluefnin dugðu ekki til að stöðva útbreiðslu kórónaveirunnar (C19). Bólusettir smitast af C19 og smita aðra. Bólusettir eru lagðir inn á sjúkrahús og í minnihluta tilvika deyja bólusettir. Bóluefni þessi tryggja m.ö.o. ekki ónæmi og virðast hafa aukaverkanir langt umfram þekkt, eldri bóluefni. Í útvarpsþættinum Sprengisandi 19. desember sl. vék Tómas Guðbjartsson læknir sér undan því að svara spurningu minni um hvort bóluefnin gegn C19 væru örugg og árangursrík. Ef einhver læknir treystir sér til að lýsa því opinberlega yfir er hér með kallað eftir því. Ráðgjöf sóttvarnalæknis virðist í veigamiklum atriðum hafa vikið frá grunnviðmiði læknisfræðinnar um einstaklingsmiðaða meðferð. Bólusetning barna er t.d. ekki ráðlögð í Svíþjóð. Ein sprauta reyndist ekki duga eins og ætlað var. Nú undirbúa menn víða fjórðu sprautuna. Þegar tví- og þríbólusett fólk sem sannanlega hefur smitast af tví- og þrísprautuðum krefst þess að óbólusettir verði sviptir borgaralegum réttindum, þá er tímabært að skerpa á rökhugsun. Eru slíkar réttindaskerðingar réttlætanlegar þegar um er að ræða efni sem gera ekki annað en að draga úr einkennum? Svar mitt er nei. Slík viðbrögð eru langt umfram meðalhóf. Þrátt fyrir upplýsingar um háan meðalaldur látinna og lágt dánarhlutfall þeirra sem hafa greinst með C19 hérlendis (minna en 0,1%) hafa fjölmiðlar haldið uppi linnulausum hræðsluáróðri. Samkvæmt frétt Daily Telegraph 29. janúar sl. mun fjöldi andláta í Bretlandi vegna truflunar á læknismeðferð hafa fjórfaldast í fyrstu umferð lokana (e. lockdown) þar í landi. Þótt enn skorti gögn um slíkt hérlendis liggur fyrir ofbeldi gegn börnum hefur aukist sl. 2 ár, sem og geðraskanir, vímuefnaneysla o.fl. Ráðgjöf sérfræðinganna hefur samkvæmt framansögðu reynst alvarlega gölluð og hefur mögulega valdið tjóni umfram þann ávinning sem henni var ætlað að skila. Frammi fyrir þessu er brýnt að staldra við og viðurkenna að þetta stjórnarfar er í grunninn ólýðræðislegt, brýtur gegn stjórnskipun Íslands og yfirstígur mörk alls meðalhófs. Kjósendur hafa ekki samþykkt stjórnarhætti sem grundvallast á reglum sem settar eru án lýðræðislegrar umræðu og framkalla ábyrgðarlausa og vélræna stjórn landsmála. Ein alvarlegasta hliðarverkunin er þessi: Þegar stjórnað er með tilskipunum en ekki almennum lögum er auðveldara að mismuna fólki. Embættismönnum er þá falið að úthluta undanþágum og leyfum. Þar opinberast fljótt greinarmunur á valdhöfum sjálfum og vinum þeirra annars vegar og almenningi hins vegar. Varhugaverð þróun Í framkvæmd hefur Alþingi verið gert áhrifalaust. Nýtt stjórnarfar hefur í reynd verið innleitt þegjandi og hljóðalaust, án þess að fjölmiðlar, fræðimenn, lögfræðingar eða aðrir hafi veitt viðeigandi viðnám. Í stað þingræðis búum við nú við sérfræðingaræði. Í stað laga er stjórnað með fyrirmælum. Eldri viðmið um temprað ríkisvald hafa vikið fyrir kennivaldi sem ekkert virðist mega tempra. Sóttvarnalög hafa verið notuð til yfirtrompa stjórnarskrá. Rörsýn á eitt svið hefur leyst heildarsýn af hólmi. Stjórnmálin hafa verið aftengd jafnvægisstillingar-hlutverki sínu. Áherslan hefur færst frá almennum réttindum yfir á sérréttindi. Stjórnskipunarhefðum hefur verið ýtt til hliðar með vísan til neyðarástands sem nú er ekki sjáanlegt. Ný valdastétt er að stíga fram, sem virðist líta svo á að hlutverk þeirra sé að drottna yfir almenningi, en ekki að þjóna almenningi. Ískyggilegast af öllu er þó kannski þetta: Sama mynstur má greina um víða veröld. Lýðræðisleg stjórnskipun veikist með hverjum deginum. Fjölmiðlar hafa ekki staðið undir væntingum. Dómstólar hafa varpað frá sér aðhaldshlutverki sínu með því ýmist að játa valdhöfum „svigrúm“ eða vakta ekki eigin tölvukerfi og láta tímafresti renna út án þess að leysa út brýnum álitaefnum, sbr. Lrd. í máli 805/2021. Vítahringur er orðinn til: Valdhafar ala á ótta - óttinn kallar á aðgerðir - aðgerðir skapa vinsældir sem hvetja valdhafa til að viðhalda óttanum. Þaggað er niður í mótmælum með því að úthluta styrkjum (gulrót) og hóta frelsisskerðingum (svipa). Ekki er gott að spá fyrir um afleiðingarnar í bráð og lengd. Helsta vonin er þó sú að fólk taki ábyrgð á lýðræðinu, kalli valdhafa til ábyrgðar, krefjist þess að fá að stjórna sér sjálft og standi gegn því að stjórnvöld seilist of langt í valdbeitingu. Alþingi, sem skipað er þjóðkjörnum fulltrúum, verður að stíga hér inn og gæta hagsmuna borgaranna með öllu því valdi og öllum þeim leiðum sem Alþingi eru færar. Þingmönnum ber skylda til að vera rödd borgaranna og nota þá rödd til að verja réttindi þeirra og frelsi. Áskorun Engin brýn nauðsyn krefst nú opinberra sóttvarnaráðstafana. Áframhaldandi og nýjar frelsisskerðandi aðgerðir stjórnvalda jafngilda nú lögleysu. Sjálfstæðisflokknum ber að rjúfa þetta ástand nú þegar. Að öðrum kosti er höggvið á lýðræðislegar rætur flokksins og trúverðugleika fórnað. Í ljósi alls framanritaðs og til að draga úr líkum á síðari endurtekningum hef ég lagt til að Sjálfstæðismenn standi fyrir kynningar-, funda- og fræðsluherferð um grundvallaratriði lýðræðislegs stjórnarfar og kalli almenning til virkari þátttöku í borgaralegu samfélagi. Geti ég orðið að liði í því sambandi skal ég með gleði ferðast hvert á land sem er. Höfundur er lögmaður.
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun