Útrýmum fátækt strax á næsta ári Gunnar Smári Egilsson skrifar 13. júlí 2021 11:39 Á sameiginlegum fundi framkvæmda- og málefnastjórna Sósíalistaflokksins í gær var samþykkt nýtt tilboð til kjósenda vegna kosninganna í haust. Að þessu sinni snýst tilboðið um að útrýma fátækt á Íslandi strax á næsta ári. Rökin fyrir því að þetta sé hægt eru skýr, markmiðið er gjöfugt og aðgerðirnar fáar og skýrar. Ég myndi gjarnan vilja að kjósendur myndu íhuga þetta tilboð. Er þetta gerlegt? Besta leiðin til að bæta samfélagið er bæta stöðu þeirra sem harðast hafa orðið úti vegna óréttlætis, ójöfnuðar og valdaleysis. Þetta er ekki flókið, í raun sama lögmál og gildir og þegar þú vilt gera við bilaða klukku. Þú lagar þá hluti sem virka ekki. Það er því ljóst hvaða hópar það eru sem hinu opinbera ber fyrst að styðja, styrkja og reisa upp. Það eru hin fátækustu, fólkið sem sárast líður fyrir óréttlæti samfélagsins. Ísland er ríkt land af auðlindum og þar sem hér býr fátt fólk erum við af þeim sökum auðug þjóð. Þetta tvennt, auður og fámenni, gera það að verkum að okkur mun reynast auðvelt að útrýma fátækt úr samfélaginu. Okkur er ekkert að vanbúnaði. Annað en hugarfarið. Undanfarna áratugi hefur öll áhersla verið lögð á að bæta kjör hinna best settu, lækka skatta á hin ríku, styrkja fjármagns- og fyrirtækjaeigendur og láta undan kröfum þeirra. Ef við snúum þessu við og sinnum kröfum hinna fátæku, léttum af þeim álögum og byrðum sligandi lífsbaráttu mun okkur ekki aðeins takast að útrýma fátækt heldur mun okkur takast við styrkja samfélagið allt og efla. Er þetta æskilegt? Rannsóknir hafa sýnt að jöfnuður bætir ekki aðeins kjör hinna verst settu heldur eykur hann traust og öryggi í samfélaginu, fækkar glæpum og ýtir undir virkni borgaranna og lengir líf og almenna heilsu. Og jöfnuður styrkir líka atvinnu- og efnahagslíf, byggir upp seiglu fyrirtækja og samfélags og gerir efnahagskerfið hæfara til að mæta áföllum. Það er jafn ljóst að samfélagið hefur nægan þrótt til að útrýma fátækt. Það er nóg til. Ríkissjóður hefur bolmagn til að fjármagna aðgerðir gegn fátækt og það eru engar aðgerðir jafn brýnar og engar sem munu skila okkur eins miklum ávinningi. Í sumum tilfellum snýst þetta um að flytja til skattbyrði, af hinum fátæku og á hin ríku, en í öðrum eru þetta aðgerðir sem skila svo miklum arði að sjálfsagt er að ríkið prenti peninga til að standa undir þeim eða taki lán hjá Seðlabankanum. Útrýming fátæktar ætti því ekki aðeins að vera markmið hinna fátæku heldur allra í samfélaginu. Þau sem ekki glíma við fátækt frá degi til dags munu uppskera mun betra samfélag án alls þess sársauka sem fylgir fátækt, bjargarleysi, kvíða og skömm sem þröngvað er upp á hin fátæku. Sjö lyklar að útrýmingu fátæktar Sósíalistaflokkurinn leggur því til nokkrar skýrar og einfaldar aðgerðir til að útrýma fátækt úr íslensku samfélagi, aðgerðir sem munu hafa áhrif strax og meirihluti myndast á Alþingi til að knýja þær í gegn. I. Hættum að skattleggja fátæktÞað er bæði heimskt og ósiðlegt að innheimta skatta af fólki sem er með svo lágar tekjur að það getur ekki framfleytt sér. Kanna ber hver lágmarksframfærsla einstaklinga og fjölskyldna er og leggja bann við skattlagningu tekna sem falla þar undir. Ef taka þarf tillit til húsnæðiskostnaðar hvers skattgreiðanda ber að gera það. II. Enginn með minna en lágmarkslaun Eftirlaunafólk, öryrkjar, atvinnulausir, námsfólk og þau sem eru á framfærslu hjá sveitarfélögum hafa ekki verkfallsvopn til að berjast fyrir kjörum sínum. Tekjur þessara hópa skulu því miðast að lágmarki við lægstu umsömdu launakjör á vinnumarkaði. III. Börn hafa engar tekjur og geta því ekki borið nein útgjöld Vernda þarf börn sérstaklega fyrir fátækt. Börn hafa engar tekjur og því er fráleitt að lögð séu á þau gjöld vegna heilbrigðisþjónustu, menntunar, tómstunda, samgangna eða annars sem flokka má undir þjónustu sem öll börn eigi rétt á. Börn eiga að njóta persónuafsláttar hjá skattinum eins og fullorðnir þannig að persónuafsláttur fjölskyldu sé í réttu hlutfalli við fjölda fjölskyldumeðlima. IV. Gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta Heilsuleysi, slys eða áföll eiga ekki að grafa undan efnahag fólks. Það er nóg að fólk glími við sjúkdómana sjálfa, afleiðingar slysa og áfalla og tekjutap sem því fylgir þótt heilsu- og sjúkrastofnanir bæti ekki við áföllin og rukki hin veiku. Við eigum að borga fyrir heilbrigðisþjónustu þegar við erum hraust og á vinnumarkaði, ekki þegar við erum orðin veik og lasburða. V. Húsnæðisbyltingin: 30 þúsund íbúðir á tíu árum Ódýrt og öruggt húsnæði er forsenda allra velferðar- og heilbrigðisþjónustu. Fjárhagslegur stuðningur við þau sem búa við leiguokur brennur upp á húsnæðismarkaði. Persónulegur stuðningur og valdefling þess sem býr við linnulausan afkomukvíða virkar ekki. Grunnforsenda þess að hér verði byggt upp öflugt velferðarkerfi, sem er aftur forsenda þess að fátækt verði upprætt, er stórátak í uppbyggingu félagsleg húsnæðis. Sósíalistar leggja til húsnæðisbyltingu þar sem 30 þúsund félagslegar íbúðir verði byggðar um allt land á næstu tíu árum. VI. Verndum leigjendur fyrir bröskurum Lágtekjufólk á leigumarkaði er flest klemmt á milli lágra tekna og okurleigu. Til að vernda þetta fólk þar til uppbygging félagslegs húsnæðis hefur lækkað leiguverð varanlega, þarf að setja á leiguþak til að stöðva okrið, hækka húsnæðisbætur svo enginn borgi meira en fjórðung tekna sinna í húsnæðiskostnað og setja lög um húsleigu sem tryggja leigjendum öryggi og vernd. Þau lög kveði t.d. á um að samtök leigjenda séu samningsaðili um leiguverð. VII. Byggjum upp almannasamtök Besta leiðin til að tryggja réttlæti og jöfnuð í samfélaginu er að almenningur skipuleggi hagsmunabaráttu sína í verkalýðsfélögum og öðrum almannasamtökum. Ríkisvaldið á að ýta undir slík samtök og styrkja. Til að verja hin fátæku fyrir gagnsókn auðvaldsins þarf öflug leigjendasamtök, samtök eftirlaunafólks, námsfólks og atvinnulausra, samtök innflytjenda og barna, samtök fólks á framfærslu sveitarfélaga, sjúklinga, skuldara og neytenda. Öflug slík samtök eru forsenda þess að hér byggist upp réttlátt samfélag. Baráttusamtök almennings eiga að verða helsti samstarfsaðili ríkisvaldsins og taka þar sess hagsmunasamtaka hinna ríku og valdamiklu. Hvers vegna ekki? Allt eru þetta sjálfsagðar og eðlilegar kröfur sem mikill meirihluti landsmanna ætti að geta tekið undir. Það er hagur allra að fátækt verði útrýmt. Hún er hvergi sæmandi og allra síst í auðugustu samfélögum jarðar. Það er skylda okkar Íslendinga að útrýma fátækt úr okkar samfélagi og aðstoða önnur samfélög til að gera slíkt hið sama. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Smári Egilsson Alþingiskosningar 2021 Skoðun: Kosningar 2021 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson Skoðun Þú getur leyft þér það Rannveig Borg Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason Skoðun Halldór 13.05.2024 Halldór Hvað þarf til að forseti beiti málskotsrétti? Salvör Nordal Skoðun Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson Skoðun Fyrir ykkur, Blessing, Mary og Esther Guðrún Árnadóttir,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Með réttlætið að leiðarljósi Bergdís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Sterk, rökföst og réttsýn rödd skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir - Minn forseti Valdimar Óskarsson skrifar Skoðun Styðjum Katrínu Jakobsdóttur Gerður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hvaðan kemur þessi ótti við tilfinningar? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Lyf og dáleiðsla Hannes Björnsson skrifar Skoðun Hvað þarf til að forseti beiti málskotsrétti? Salvör Nordal skrifar Skoðun Kosningar nálgast Halldóra Æsa Aradóttir skrifar Skoðun Auðlindirnar okkar Hólmfríður Sigþórsdóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson skrifar Skoðun Fagleg uppbygging myndlistar í forgrunni Tinna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson skrifar Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Greind eða dómgreindarskortur Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Stafrænt samstarf sveitarfélaga þarf aukið vægi Sigurjón Ólafsson skrifar Skoðun Fyrir ykkur, Blessing, Mary og Esther Guðrún Árnadóttir,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir skrifar Skoðun Hver á að setja málið á dagskrá? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Góður málsvari íslenskrar menningar Kristín Huld Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er hægt að fá bólusetningu gegn "Besserwisserum"? Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Söfn í þágu fræðslu og rannsókna Sigurjón Baldur Hafsteinsson skrifar Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Meðmælabréf með forsetaefni Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn? Vilborg Ása Guðjónsdóttir skrifar Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon skrifar Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Sjá meira
Á sameiginlegum fundi framkvæmda- og málefnastjórna Sósíalistaflokksins í gær var samþykkt nýtt tilboð til kjósenda vegna kosninganna í haust. Að þessu sinni snýst tilboðið um að útrýma fátækt á Íslandi strax á næsta ári. Rökin fyrir því að þetta sé hægt eru skýr, markmiðið er gjöfugt og aðgerðirnar fáar og skýrar. Ég myndi gjarnan vilja að kjósendur myndu íhuga þetta tilboð. Er þetta gerlegt? Besta leiðin til að bæta samfélagið er bæta stöðu þeirra sem harðast hafa orðið úti vegna óréttlætis, ójöfnuðar og valdaleysis. Þetta er ekki flókið, í raun sama lögmál og gildir og þegar þú vilt gera við bilaða klukku. Þú lagar þá hluti sem virka ekki. Það er því ljóst hvaða hópar það eru sem hinu opinbera ber fyrst að styðja, styrkja og reisa upp. Það eru hin fátækustu, fólkið sem sárast líður fyrir óréttlæti samfélagsins. Ísland er ríkt land af auðlindum og þar sem hér býr fátt fólk erum við af þeim sökum auðug þjóð. Þetta tvennt, auður og fámenni, gera það að verkum að okkur mun reynast auðvelt að útrýma fátækt úr samfélaginu. Okkur er ekkert að vanbúnaði. Annað en hugarfarið. Undanfarna áratugi hefur öll áhersla verið lögð á að bæta kjör hinna best settu, lækka skatta á hin ríku, styrkja fjármagns- og fyrirtækjaeigendur og láta undan kröfum þeirra. Ef við snúum þessu við og sinnum kröfum hinna fátæku, léttum af þeim álögum og byrðum sligandi lífsbaráttu mun okkur ekki aðeins takast að útrýma fátækt heldur mun okkur takast við styrkja samfélagið allt og efla. Er þetta æskilegt? Rannsóknir hafa sýnt að jöfnuður bætir ekki aðeins kjör hinna verst settu heldur eykur hann traust og öryggi í samfélaginu, fækkar glæpum og ýtir undir virkni borgaranna og lengir líf og almenna heilsu. Og jöfnuður styrkir líka atvinnu- og efnahagslíf, byggir upp seiglu fyrirtækja og samfélags og gerir efnahagskerfið hæfara til að mæta áföllum. Það er jafn ljóst að samfélagið hefur nægan þrótt til að útrýma fátækt. Það er nóg til. Ríkissjóður hefur bolmagn til að fjármagna aðgerðir gegn fátækt og það eru engar aðgerðir jafn brýnar og engar sem munu skila okkur eins miklum ávinningi. Í sumum tilfellum snýst þetta um að flytja til skattbyrði, af hinum fátæku og á hin ríku, en í öðrum eru þetta aðgerðir sem skila svo miklum arði að sjálfsagt er að ríkið prenti peninga til að standa undir þeim eða taki lán hjá Seðlabankanum. Útrýming fátæktar ætti því ekki aðeins að vera markmið hinna fátæku heldur allra í samfélaginu. Þau sem ekki glíma við fátækt frá degi til dags munu uppskera mun betra samfélag án alls þess sársauka sem fylgir fátækt, bjargarleysi, kvíða og skömm sem þröngvað er upp á hin fátæku. Sjö lyklar að útrýmingu fátæktar Sósíalistaflokkurinn leggur því til nokkrar skýrar og einfaldar aðgerðir til að útrýma fátækt úr íslensku samfélagi, aðgerðir sem munu hafa áhrif strax og meirihluti myndast á Alþingi til að knýja þær í gegn. I. Hættum að skattleggja fátæktÞað er bæði heimskt og ósiðlegt að innheimta skatta af fólki sem er með svo lágar tekjur að það getur ekki framfleytt sér. Kanna ber hver lágmarksframfærsla einstaklinga og fjölskyldna er og leggja bann við skattlagningu tekna sem falla þar undir. Ef taka þarf tillit til húsnæðiskostnaðar hvers skattgreiðanda ber að gera það. II. Enginn með minna en lágmarkslaun Eftirlaunafólk, öryrkjar, atvinnulausir, námsfólk og þau sem eru á framfærslu hjá sveitarfélögum hafa ekki verkfallsvopn til að berjast fyrir kjörum sínum. Tekjur þessara hópa skulu því miðast að lágmarki við lægstu umsömdu launakjör á vinnumarkaði. III. Börn hafa engar tekjur og geta því ekki borið nein útgjöld Vernda þarf börn sérstaklega fyrir fátækt. Börn hafa engar tekjur og því er fráleitt að lögð séu á þau gjöld vegna heilbrigðisþjónustu, menntunar, tómstunda, samgangna eða annars sem flokka má undir þjónustu sem öll börn eigi rétt á. Börn eiga að njóta persónuafsláttar hjá skattinum eins og fullorðnir þannig að persónuafsláttur fjölskyldu sé í réttu hlutfalli við fjölda fjölskyldumeðlima. IV. Gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta Heilsuleysi, slys eða áföll eiga ekki að grafa undan efnahag fólks. Það er nóg að fólk glími við sjúkdómana sjálfa, afleiðingar slysa og áfalla og tekjutap sem því fylgir þótt heilsu- og sjúkrastofnanir bæti ekki við áföllin og rukki hin veiku. Við eigum að borga fyrir heilbrigðisþjónustu þegar við erum hraust og á vinnumarkaði, ekki þegar við erum orðin veik og lasburða. V. Húsnæðisbyltingin: 30 þúsund íbúðir á tíu árum Ódýrt og öruggt húsnæði er forsenda allra velferðar- og heilbrigðisþjónustu. Fjárhagslegur stuðningur við þau sem búa við leiguokur brennur upp á húsnæðismarkaði. Persónulegur stuðningur og valdefling þess sem býr við linnulausan afkomukvíða virkar ekki. Grunnforsenda þess að hér verði byggt upp öflugt velferðarkerfi, sem er aftur forsenda þess að fátækt verði upprætt, er stórátak í uppbyggingu félagsleg húsnæðis. Sósíalistar leggja til húsnæðisbyltingu þar sem 30 þúsund félagslegar íbúðir verði byggðar um allt land á næstu tíu árum. VI. Verndum leigjendur fyrir bröskurum Lágtekjufólk á leigumarkaði er flest klemmt á milli lágra tekna og okurleigu. Til að vernda þetta fólk þar til uppbygging félagslegs húsnæðis hefur lækkað leiguverð varanlega, þarf að setja á leiguþak til að stöðva okrið, hækka húsnæðisbætur svo enginn borgi meira en fjórðung tekna sinna í húsnæðiskostnað og setja lög um húsleigu sem tryggja leigjendum öryggi og vernd. Þau lög kveði t.d. á um að samtök leigjenda séu samningsaðili um leiguverð. VII. Byggjum upp almannasamtök Besta leiðin til að tryggja réttlæti og jöfnuð í samfélaginu er að almenningur skipuleggi hagsmunabaráttu sína í verkalýðsfélögum og öðrum almannasamtökum. Ríkisvaldið á að ýta undir slík samtök og styrkja. Til að verja hin fátæku fyrir gagnsókn auðvaldsins þarf öflug leigjendasamtök, samtök eftirlaunafólks, námsfólks og atvinnulausra, samtök innflytjenda og barna, samtök fólks á framfærslu sveitarfélaga, sjúklinga, skuldara og neytenda. Öflug slík samtök eru forsenda þess að hér byggist upp réttlátt samfélag. Baráttusamtök almennings eiga að verða helsti samstarfsaðili ríkisvaldsins og taka þar sess hagsmunasamtaka hinna ríku og valdamiklu. Hvers vegna ekki? Allt eru þetta sjálfsagðar og eðlilegar kröfur sem mikill meirihluti landsmanna ætti að geta tekið undir. Það er hagur allra að fátækt verði útrýmt. Hún er hvergi sæmandi og allra síst í auðugustu samfélögum jarðar. Það er skylda okkar Íslendinga að útrýma fátækt úr okkar samfélagi og aðstoða önnur samfélög til að gera slíkt hið sama. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands.
Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar