Mesti styrkur koltvísýrings í meira en fjórar milljónir ára Kjartan Kjartansson skrifar 8. júní 2021 13:12 Mauna Loa-veðurathuganastöð NOAA á tindi hæsta fjalls Havaí. Þar hefur styrkur koltvísýrings verið mældur frá því á 6. áratug síðustu aldar. Hann hefur aldrei mælst hærri en nú. AP/Susan Cobb/NOAA Meðalstyrkur koltvísýrings í lofthjúpi jarðar í maí var helmingi hærri en áður en menn byrjuðu að losa gróðurhúsalofttegundir í stórum stíl. Hann hefur ekki verið meiri í meira en fjórar milljónir ára, löngu fyrir tilvist mannkynsins. Mælingar í veðurstöð Haf- og loftslagsstofnunar Bandaríkjanna (NOAA) á Mauna Loa-fjalli á Havaí sýndu að meðalstyrkur koltvísýrings var 419 hlutar af milljón (ppm) í maí. Það er hæsti styrkur sem hefur mælst þar frá því nákvæmar beinar athuganir hófust árið 1958. Um tímamót var að ræða því maí var fyrsti mánuðurinn þar sem styrkur koltvísýrings mælist helmingi hærri en hann var áður en iðnbyltingin hófst á 18. öld. Styrkurinn nær árstíðarbundnu hámarki sínu í maí áður en gróður á norðurhveli tekur við sér og bindur hluta kolefnisins í loftinu. Vísindamenn telja að næsta ár verði það fyrsta þar sem meðalstyrkurinn yfir allt árið mælist helmingi hærri en á árunum 1750 til 1800 þegar hann var um 280 ppm. NOAA segir að styrkur koltvísýrings nú sé sambærilegur við það sem gerðist á hlýskeiði plíósentímabilsins fyrir 4,1 til 4,5 milljónum árum. Á þeim tíma hafi sjávarstaða verið meira en 23 metrum hærri að meðaltali en nú, meðalhitinn um 3,8°C hærri en fyrir iðnbyltingu og freðmýrar á norðurslóðum eru taldar hafa verið stórir skógar. Grafið synir vaxandi styrk koltvísýrings í lofthjúpi jarðar samkvæmt mælingum á Mauna Loa.NOAA Global Monitoring Laboratory Sá ekki högg á vatni þrátt fyrir samdrátt í faraldrinum Mannkynið dælir nú um 40 milljörðum tonna af koltvísýringi út í andrúmsloft jarðar á hverju ári, fyrst og fremst með bruna á kolum, olíu og gasi. Þar magnar hann upp gróðurhúsaáhrif og veldur hnattrænni hlýnun. Styrkurinn í maí jókst um 1,82 ppm á milli ára sem er lítillega minna en aukning undanfarinna ára. Ralph Keeling, jarðefnafræðingur við Scripps-haffræðistofnunina, segir AP-fréttastofunni að það tengist La niña-aðstæðum í Kyrrahafi sem lauk nýlega. Keeling er sonur Charles David Keeling sem hóf mælingarnar á styrk koltvísýring á sínum tíma en graf sem sýnir árstíðarbundna sveiflu í honum er kennd við Keeling eldri. Þá dró úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna samgangna og iðnaðar um 7% í kórónuveiruhamsfaraldrinum í fyrra. NOAA segir þann samdrátt þó ekki hafa merkjanleg áhrif á styrk koltvísýrings í lofti. Koltvísýringur getur lifað í hundruð ára í lofthjúpnum og því hefur tímabundinn samdráttur í losun í eitt ár ekki teljandi áhrif á uppsafnað styrk hans. Jafnmikil aukning síðustu 42 árin og á sex þúsund árum eftir ísöld Síðasta áratuginn hefur styrkurinn aukist um 2,4 ppm á milli ára að meðaltali og hefur hraði aukningarinnar aldrei mælst meiri. Pieter Tans, loftslagsvísindamaður hjá NOAA, segir hraðann í aukningu koltvísýrings í lofthjúpnum undanfarna áratuga ákaflega óvenjulegan. Þannig hafi það tekið styrk koltvísýrings um 6.000 ár að hækka um 80 hluta af milljón eftir að síðustu ísöld lauk. Styrkurinn jókst jafnmikið á 42 árum á milli 1979 og 2021. „Bruni á jarðefnaeldsneyti er raunverulega kjarninn í þessu. Ef við tökum ekki á bruna á jarðefnaeldsneyti hverfur vandamálið ekki,“ segir Ralph Keeling við Washington Post. Til þess að halda hnattrænni hlýnun innan þolanlegra marka þurfi mannkynið að skera niður losun sína mun meira en gerðist í kórónuveirufaraldrinum. Markmið Parísarsamkomulagsins er að menn dragi nægilega úr losun til þess að halda hlýnun innan við 1,5-2°C á þessari öld miðað við tímabilið fyrir iðnbyltingu. Hlýnun nemur nú þegar um það bil einni gráðu. Miðað við núverandi losun er talið að hlýnunin gæti náð allt frá þremur til fimm gráðum á þessari öld. Auk hlýnandi loftslags hefði aukin hnattræn hlýnun í för með sér auknar veðuröfgar, gróðurelda, flóð, þurrkar og hækkandi yfirborð sjávar. Saman eru breytingarnar taldar ógna bæði samfélögum manna og lífríki jarðar. „Ef við viljum forðast verstu afleiðingar loftslagsbreytinga verðum við að leggja mun harðar að okkur við að draga úr losun koltvísýrings og það strax,“ segir Natalie Mahowald, loftslagsvísindamaður við Cornell-háskóla í Bandaríkjunum, við AP. Loftslagsmál Vísindi Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Tengdar fréttir Alþjóðaorkumálastofnunin: Hætta þarf fjárfestingum í jarðefnaeldsneyti strax Hægt er að feta þröngt einstigi til að ná metnaðarfyllra markmiði Parísarsamkomulagsins um hnattræna hlýnun en til þess verður að hætta strax fjárfestingum í nýjum kolanámum og olíu- og gaslindum í heiminum. Umbylta þarf orkukerfi heimsins og skipta jarðefnaeldsneyti út fyrir endurnýjanlega orkugjafa. 18. maí 2021 13:34 Minni losun en enn vantar talsvert upp í Parísarmarkmið Losun á gróðurhúsalofttegundum sem eru á beinni ábyrgð íslenskra stjórnvalda dróst saman um tvö prósent árið 2019 miðað við árið áður og hefur samdrátturinn ekki verið meiri á milli ára frá 2012. Dregið hefur úr losuninni um átta prósent frá 2005 en markmið Íslands gagnvart Parísarsamkomulaginu er að hún dragist saman um að minnsta kosti 29 prósent á þessum áratug. 26. apríl 2021 12:53 Mest lesið Alvarlegt rútuslys í Öxnadal Innlent Eldur logar í þaki Kringlunnar Innlent Harma banaslysið og hafa uppfært verkferla Innlent Náði ekki að loka búðinni áður en henni var sagt að koma sér út Innlent Tónlistarmaðurinn Róbert Örn er fallinn frá Innlent Losuðu stúlku úr „prísund“ við Háskólabíó Innlent Flókið verkefni og mikið tjón í Kringlunni Innlent Tveimur haldið sofandi vegna slyssins Innlent Leiðinlegt fyrir útskriftarnema sem er hent út áður en þeir taka sopa Innlent Vill losna við lífverði Bjarna úr þinghúsinu Innlent Fleiri fréttir Katrín kemur fram í fyrsta sinn frá krabbameinsgreiningu Festust á hvolfi í hálftíma Krefst landsvæðis og að Úkraína dragi NATO-umsóknina til baka Vara við TikTok-æði eftir handtöku tveggja unglinga Samþykktu fimmtíu milljarða dala aðstoð til Úkraínu Lést eftir að hafa fengið rafstraum í heitum potti Óeirðaástand í Buenos Aires vegna aðgerðarpakka Milei Lokuðu ferðamannastöðum og skólum vegna mikils hita Gamall handritsbútur reyndist úr guðspjalli um æsku Krists Aðeins fjórðungur Breta vill vera utan ESB Reyna að mynda bandalög fyrir skyndikosningar í Frakklandi Óvíst með afdrif vopnahléstillögunnar Frederiksen enn ekki með sjálfri sér eftir árásina Íhuga að virða tímamótadóm að vettugi Biden virðir sakadóminn yfir syni sínum Óhollar vörur drepa fjórðung Evrópubúa Stilla upp harðlínumönnum til að fylla skarð Raisi Flugfélagið býður hinum slösuðu minnst 1,4 milljónir í bætur Bananarisi ábyrgur fyrir morðum kólumbískrar dauðasveitar Umdeildur dómari vill trúræknari Bandaríki Varaforseti Malaví á meðal tíu látinna Hamas samþykkir vopnahléstillöguna Merki um stríðsglæpi beggja fylkinga þegar gíslar voru frelsaðir Skutu viðvörunarskotum að norðurkóreskum hermönnum Hægri öfl gætu eignast sinn fyrsta forsætisráðherra Tólf ára drengir sekir um morð á nítján ára gömlum manni Öryggisráðið styður friðartillögu Biden Flugvél varaforseta Malaví týnd Biden ber ekki vitni í eigin sakamáli Ekkja leiðtoga ISIS leysir frá skjóðunni Sjá meira
Mælingar í veðurstöð Haf- og loftslagsstofnunar Bandaríkjanna (NOAA) á Mauna Loa-fjalli á Havaí sýndu að meðalstyrkur koltvísýrings var 419 hlutar af milljón (ppm) í maí. Það er hæsti styrkur sem hefur mælst þar frá því nákvæmar beinar athuganir hófust árið 1958. Um tímamót var að ræða því maí var fyrsti mánuðurinn þar sem styrkur koltvísýrings mælist helmingi hærri en hann var áður en iðnbyltingin hófst á 18. öld. Styrkurinn nær árstíðarbundnu hámarki sínu í maí áður en gróður á norðurhveli tekur við sér og bindur hluta kolefnisins í loftinu. Vísindamenn telja að næsta ár verði það fyrsta þar sem meðalstyrkurinn yfir allt árið mælist helmingi hærri en á árunum 1750 til 1800 þegar hann var um 280 ppm. NOAA segir að styrkur koltvísýrings nú sé sambærilegur við það sem gerðist á hlýskeiði plíósentímabilsins fyrir 4,1 til 4,5 milljónum árum. Á þeim tíma hafi sjávarstaða verið meira en 23 metrum hærri að meðaltali en nú, meðalhitinn um 3,8°C hærri en fyrir iðnbyltingu og freðmýrar á norðurslóðum eru taldar hafa verið stórir skógar. Grafið synir vaxandi styrk koltvísýrings í lofthjúpi jarðar samkvæmt mælingum á Mauna Loa.NOAA Global Monitoring Laboratory Sá ekki högg á vatni þrátt fyrir samdrátt í faraldrinum Mannkynið dælir nú um 40 milljörðum tonna af koltvísýringi út í andrúmsloft jarðar á hverju ári, fyrst og fremst með bruna á kolum, olíu og gasi. Þar magnar hann upp gróðurhúsaáhrif og veldur hnattrænni hlýnun. Styrkurinn í maí jókst um 1,82 ppm á milli ára sem er lítillega minna en aukning undanfarinna ára. Ralph Keeling, jarðefnafræðingur við Scripps-haffræðistofnunina, segir AP-fréttastofunni að það tengist La niña-aðstæðum í Kyrrahafi sem lauk nýlega. Keeling er sonur Charles David Keeling sem hóf mælingarnar á styrk koltvísýring á sínum tíma en graf sem sýnir árstíðarbundna sveiflu í honum er kennd við Keeling eldri. Þá dró úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna samgangna og iðnaðar um 7% í kórónuveiruhamsfaraldrinum í fyrra. NOAA segir þann samdrátt þó ekki hafa merkjanleg áhrif á styrk koltvísýrings í lofti. Koltvísýringur getur lifað í hundruð ára í lofthjúpnum og því hefur tímabundinn samdráttur í losun í eitt ár ekki teljandi áhrif á uppsafnað styrk hans. Jafnmikil aukning síðustu 42 árin og á sex þúsund árum eftir ísöld Síðasta áratuginn hefur styrkurinn aukist um 2,4 ppm á milli ára að meðaltali og hefur hraði aukningarinnar aldrei mælst meiri. Pieter Tans, loftslagsvísindamaður hjá NOAA, segir hraðann í aukningu koltvísýrings í lofthjúpnum undanfarna áratuga ákaflega óvenjulegan. Þannig hafi það tekið styrk koltvísýrings um 6.000 ár að hækka um 80 hluta af milljón eftir að síðustu ísöld lauk. Styrkurinn jókst jafnmikið á 42 árum á milli 1979 og 2021. „Bruni á jarðefnaeldsneyti er raunverulega kjarninn í þessu. Ef við tökum ekki á bruna á jarðefnaeldsneyti hverfur vandamálið ekki,“ segir Ralph Keeling við Washington Post. Til þess að halda hnattrænni hlýnun innan þolanlegra marka þurfi mannkynið að skera niður losun sína mun meira en gerðist í kórónuveirufaraldrinum. Markmið Parísarsamkomulagsins er að menn dragi nægilega úr losun til þess að halda hlýnun innan við 1,5-2°C á þessari öld miðað við tímabilið fyrir iðnbyltingu. Hlýnun nemur nú þegar um það bil einni gráðu. Miðað við núverandi losun er talið að hlýnunin gæti náð allt frá þremur til fimm gráðum á þessari öld. Auk hlýnandi loftslags hefði aukin hnattræn hlýnun í för með sér auknar veðuröfgar, gróðurelda, flóð, þurrkar og hækkandi yfirborð sjávar. Saman eru breytingarnar taldar ógna bæði samfélögum manna og lífríki jarðar. „Ef við viljum forðast verstu afleiðingar loftslagsbreytinga verðum við að leggja mun harðar að okkur við að draga úr losun koltvísýrings og það strax,“ segir Natalie Mahowald, loftslagsvísindamaður við Cornell-háskóla í Bandaríkjunum, við AP.
Loftslagsmál Vísindi Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Tengdar fréttir Alþjóðaorkumálastofnunin: Hætta þarf fjárfestingum í jarðefnaeldsneyti strax Hægt er að feta þröngt einstigi til að ná metnaðarfyllra markmiði Parísarsamkomulagsins um hnattræna hlýnun en til þess verður að hætta strax fjárfestingum í nýjum kolanámum og olíu- og gaslindum í heiminum. Umbylta þarf orkukerfi heimsins og skipta jarðefnaeldsneyti út fyrir endurnýjanlega orkugjafa. 18. maí 2021 13:34 Minni losun en enn vantar talsvert upp í Parísarmarkmið Losun á gróðurhúsalofttegundum sem eru á beinni ábyrgð íslenskra stjórnvalda dróst saman um tvö prósent árið 2019 miðað við árið áður og hefur samdrátturinn ekki verið meiri á milli ára frá 2012. Dregið hefur úr losuninni um átta prósent frá 2005 en markmið Íslands gagnvart Parísarsamkomulaginu er að hún dragist saman um að minnsta kosti 29 prósent á þessum áratug. 26. apríl 2021 12:53 Mest lesið Alvarlegt rútuslys í Öxnadal Innlent Eldur logar í þaki Kringlunnar Innlent Harma banaslysið og hafa uppfært verkferla Innlent Náði ekki að loka búðinni áður en henni var sagt að koma sér út Innlent Tónlistarmaðurinn Róbert Örn er fallinn frá Innlent Losuðu stúlku úr „prísund“ við Háskólabíó Innlent Flókið verkefni og mikið tjón í Kringlunni Innlent Tveimur haldið sofandi vegna slyssins Innlent Leiðinlegt fyrir útskriftarnema sem er hent út áður en þeir taka sopa Innlent Vill losna við lífverði Bjarna úr þinghúsinu Innlent Fleiri fréttir Katrín kemur fram í fyrsta sinn frá krabbameinsgreiningu Festust á hvolfi í hálftíma Krefst landsvæðis og að Úkraína dragi NATO-umsóknina til baka Vara við TikTok-æði eftir handtöku tveggja unglinga Samþykktu fimmtíu milljarða dala aðstoð til Úkraínu Lést eftir að hafa fengið rafstraum í heitum potti Óeirðaástand í Buenos Aires vegna aðgerðarpakka Milei Lokuðu ferðamannastöðum og skólum vegna mikils hita Gamall handritsbútur reyndist úr guðspjalli um æsku Krists Aðeins fjórðungur Breta vill vera utan ESB Reyna að mynda bandalög fyrir skyndikosningar í Frakklandi Óvíst með afdrif vopnahléstillögunnar Frederiksen enn ekki með sjálfri sér eftir árásina Íhuga að virða tímamótadóm að vettugi Biden virðir sakadóminn yfir syni sínum Óhollar vörur drepa fjórðung Evrópubúa Stilla upp harðlínumönnum til að fylla skarð Raisi Flugfélagið býður hinum slösuðu minnst 1,4 milljónir í bætur Bananarisi ábyrgur fyrir morðum kólumbískrar dauðasveitar Umdeildur dómari vill trúræknari Bandaríki Varaforseti Malaví á meðal tíu látinna Hamas samþykkir vopnahléstillöguna Merki um stríðsglæpi beggja fylkinga þegar gíslar voru frelsaðir Skutu viðvörunarskotum að norðurkóreskum hermönnum Hægri öfl gætu eignast sinn fyrsta forsætisráðherra Tólf ára drengir sekir um morð á nítján ára gömlum manni Öryggisráðið styður friðartillögu Biden Flugvél varaforseta Malaví týnd Biden ber ekki vitni í eigin sakamáli Ekkja leiðtoga ISIS leysir frá skjóðunni Sjá meira
Alþjóðaorkumálastofnunin: Hætta þarf fjárfestingum í jarðefnaeldsneyti strax Hægt er að feta þröngt einstigi til að ná metnaðarfyllra markmiði Parísarsamkomulagsins um hnattræna hlýnun en til þess verður að hætta strax fjárfestingum í nýjum kolanámum og olíu- og gaslindum í heiminum. Umbylta þarf orkukerfi heimsins og skipta jarðefnaeldsneyti út fyrir endurnýjanlega orkugjafa. 18. maí 2021 13:34
Minni losun en enn vantar talsvert upp í Parísarmarkmið Losun á gróðurhúsalofttegundum sem eru á beinni ábyrgð íslenskra stjórnvalda dróst saman um tvö prósent árið 2019 miðað við árið áður og hefur samdrátturinn ekki verið meiri á milli ára frá 2012. Dregið hefur úr losuninni um átta prósent frá 2005 en markmið Íslands gagnvart Parísarsamkomulaginu er að hún dragist saman um að minnsta kosti 29 prósent á þessum áratug. 26. apríl 2021 12:53