Samgöngustofa veitti röng og misvísandi svör þegar WOW air var í basli Sunna Sæmundsdóttir skrifar 14. apríl 2021 15:08 Skúli Mogensen, fyrrverandi forstjóri WOW air. Í nýrri skýrslu ríkisendurskoðunar segir að Samgöngustofa hafi sýnt flugfélaginu mikla biðlund í aðdraganda gjaldþrotsins. Það geti skapað vafasamt fordæmi. vísir/Vilhelm Samgöngustofa er gagnrýnd harðlega í nýrri úttekt Ríkisendurskoðunar á falli WOW air. Viðskiptalegir hagsmunir flugfélagsins virðist í einhverjum tilvikum hafa verið hafðir að leiðarljósi. WOW air var úrskurðað gjaldþrota 28. mars 2019 eftir að hafa að hafa róið lífróður um nokkra hríð. Fall félagsins varð meðal annars til þess að Hagstofa Íslands flýtti gerð þjóðhagsspár auk þess sem forsendubrestur varð á fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Sumarið 2019 óskaði umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis eftir því að ríkisendurskoðun myndi vinna úttekt á aðkomu Samgöngustofu og Isavia að starfsemi WOW air í aðdraganda gjaldþrotsins. Fréttastofa hefur skýrsluna undir höndum sem fjallað verður um í nefndinni á næstunni. Skýrslan var unnin að beiðni umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis. Skýrslan er ítarleg en í henni eru gerðar verulegar athugasemdir við verklag Samgöngustofu. Þá segir að stofnunin hafi veitt samgöngu- og sveitastjórnarráðuneytinu misvísandi upplýsingar um eftirlit með flugfélaginu. „Eftir að ljóst var að Wow air hf. var komið í fjárhagsvandræði í maí 2018 aflaði samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti upplýsinga um framkvæmd eftirlits Samgöngustofu. Að mati ráðuneytisins var eftirlitinu ábótavant og nauðsynlegar breytingar á því höfðu ekki náð fram að ganga í ágúst 2018,“ segir í skýrslunni. Ráðuneytið hafi því sent frá sér leiðbeiningar og að lokum fyrirmæli um sérstakt eftirlit í byrjun september sama ár. Í skýrslunni segir að Samgöngustofa hafi svarað því til að vinna að slíku mati væri þegar hafin. Það hafi hins vegar ekki reynst rétt. „Það var ekki fyrr en 21. september, tveimur vikum eftir að samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti hafði gefið stofnuninni fyrirmæli um að gera ítarlegt mat á fjárhagsstöðu Wow air hf., að Samgöngustofa tilkynnti flugfélaginu að eftirlit væri hafið með bréfi þess efnis. Ótækt er að stofnun veiti ráðuneyti sínu svo misvísandi upplýsingar, ekki síst þegar ástandið var jafn viðkvæmt og raun bar vitni,“ segir í skýrslunni. Forstjóraskipti hafa orðið hjá Samgöngustofu frá þessu. Í febrúar 2019 var staða forstjóra Samgöngustofu auglýst til umsóknar en Þórólfur Árnason hafði þá gengt starfinu í fimm ár. Hann sóttist eftir því að gegna starfinu áfram en í júní 2019 var Jón Gunnar Jónsson skipaður forstjóri Samgöngustofu til fimm ára. Þórólfur sagðist undrandi á niðurstöðunni og ætla að leggjast yfir niðurstöðu hæfnisnefndar. Samgöngustofa er talin hafa gefið samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu misvísandi upplýsingar um eftirlit með WOW air árið 2018. Ber að fella leyfi tímabundið úr gildi Að mati Ríkisendurskoðunar var ástæða fyrir Samgöngustofu að herða eftirlitið strax í maí 2018 þegar stofnunin fékk upplýsingar um erfiða stöðu Wow air hf. og að félagið gæti ekki staðið undir rekstri vetrarins kæmi ekki til nýtt fjármagn. Í skýrslunni er bent á að Samgöngustofu beri að fella flugrekstrarleyfi tímabundið úr gildi, eða afturkalla það geti flugfélag ekki staðið við raunverulegar skuldbindingar og aðrar skuldbindingar sem kann að vera stofnað til á tólf mánaða tímabili. Jafnframt er kveðið á um heimild til útgáfu tímabundins flugrekstrarleyfis á meðan fjárhagsleg endurskipulagning fer fram. „Samgöngustofa beitti hvorugu þessara úrræða þó stofnuninni mætti vera ljóst að félagið uppfyllti tæplega þær fjárhagskröfur sem gerðar eru í löggjöf. Helstu rök Samgöngustofu fyrir því að grípa ekki til framangreindra úrræða voru þau að áætlanir um fjárhagslega endurskipulagningu voru taldar raunhæfar og að veiting tímabundins leyfis gæti haft skaðleg áhrif á möguleika félagsins til að fjármagna sig,“ segir í skýrslunni. Vísir/Vilhelm Þá segir að Samgöngustofa virðist í einhverjum tilfellum hafa haft viðskiptalega hagsmuni félagsins að leiðarljósi í ákvörðunartöku fram yfir þau viðmið og sjónarmið sem gilda um eftirlit og aðhald. „Til marks um það má benda á að Samgöngustofa tilkynnti Wow air hf. um að fjárhagsmat ætti að fara fram þremur dögum eftir að skuldabréfaútboði félagsins lauk þann 18. september 2018, þó Samgöngustofa hafi fengið fyrirmæli um að framkvæma ítarlegt fjárhagsmat frá ráðuneyti sínu tveimur vikum fyrr,“ segir í skýrslunni. Hefði verið hægt að gæta hagsmuna neytenda betur Ríkisendurskoðun telur vafamál hvort raunhæfar viðræður um fjármögnun hafi staðið yfir síðustu fjóra daga í starfsemi félagsins í lok mars 2019. Í skýrslunni segir að Samgöngustofa hafi ekki haft fyrir því önnur gögn en staðfestingu lögmanns skuldabréfaeigenda um að unnið væri að lausn sem fólst í að skuldum félagsins yrði breytt í hlutafé og að nýtt fjármagn yrði fengið gegn 51% hlut í félaginu. „Enginn fjárfestir með nýtt fé var þó nafngreindur og engin gögn lögð fram um að raunverulegar viðræður væru í gangi. Á sama tíma var félagið komið að fótum fram og ljóst að það gæti aðeins staðið undir hluta skuldbindinga sinna í örfáa daga.“ Ríkisendurskoðun telur að gæta hefði mátt hagsmuna neytenda betur. Ríkisendurskoðun telur að betur hefði verið hægt að gæta hagsmuna neytenda hefði Samgöngustofa afturkallað flugrekstrarleyfið á tímabilinu 24. til 28. mars 2019. „Hugsanlega hefði mátt stýra því betur að færri farþegar sem áttu pantað flug til og frá landinu yrðu strandaglópar og þannig reyna að lágmarka þau skakkaföll sem urðu af gjaldþroti félagsins. Einnig hefði sala farmiða stöðvast fyrr,“ segir í skýrslu ríkisendurskoðunar. „Að mati Ríkisendurskoðunar sýndi Samgöngustofa flugfélaginu mikla biðlund og bendir á að slíkt geti skapað varasamt fordæmi út frá jafnræðisreglu stjórnsýslulaga.“ WOW Air Alþingi Samgöngur Fréttir af flugi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Sýn fær fjármálastjóra frá Kviku Viðskipti innlent Bein útsending: Má þetta bara? Viðskipti innlent Múrarinn sem fékk símtal og varð bruggari Viðskipti innlent Fimm nýir stjórnendur í framkvæmdastjórn Daga Viðskipti innlent KEA eignast Ferro Zink hf. að fullu Viðskipti innlent Náðu markmiðinu og seldu rúmar 100 þúsund bækur Viðskipti innlent Bankastjóri segir Landsbankann ekki vera ríkisfyrirtæki Viðskipti innlent Ekki í stjórnarsáttmála að ríkisvæða tryggingafélög Viðskipti innlent „What do you mean by shit-mix, are you mixing the shit?“ Atvinnulíf Bremsutrix Polestar 2 sannaði sig þegar elgir stukku út á veginn Samstarf Fleiri fréttir Ekki í stjórnarsáttmála að ríkisvæða tryggingafélög Sýn fær fjármálastjóra frá Kviku Múrarinn sem fékk símtal og varð bruggari Fimm nýir stjórnendur í framkvæmdastjórn Daga KEA eignast Ferro Zink hf. að fullu Náðu markmiðinu og seldu rúmar 100 þúsund bækur Bein útsending: Má þetta bara? Pizza King til sölu á þrettán milljónir Engin löndun í bili í Grindavík Þrír nýir stjórnendur hjá Styrkási Bankastjóri segir Landsbankann ekki vera ríkisfyrirtæki Tæplega þriggja milljarða króna viðsnúningur 27 vilja stýra fasteignafélaginu Þórkötlu Kvika tók kipp Kaupin á Lyfju krefjast að óbreyttu íhlutunar Samkeppniseftirlitsins „Þessi viðskipti verða ekki að veruleika með mínu samþykki“ Samþykkja tilboð Landsbankans í TM Forstjóraskipti hjá Play Slóð viðskipta sakbornings tengist World Class-veldinu Ríkiskaup lögð niður og verkefnin flutt til Fjársýslunnar Ráðinn nýr hagfræðingur ÖBÍ Ríflega helmingur vill ekki skipta við Rapyd Múlakaffi opnar dyrnar í Sjálandi Spá því að verðbólga hjaðni rólega næstu mánuði Í skýjunum með 111 milljarða króna útboðið Fékk greiddar um tíu milljónir í viðbótarlaun Miðaldra reka lestina í framtalsskilum Gjaldþrot N4 nam 89 milljónum króna Sigríður Lovísa hlaut flest atkvæði í stjórnarkjöri VR Hlutfallslega flestar leiguíbúðir á Suðurnesjum Sjá meira
WOW air var úrskurðað gjaldþrota 28. mars 2019 eftir að hafa að hafa róið lífróður um nokkra hríð. Fall félagsins varð meðal annars til þess að Hagstofa Íslands flýtti gerð þjóðhagsspár auk þess sem forsendubrestur varð á fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Sumarið 2019 óskaði umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis eftir því að ríkisendurskoðun myndi vinna úttekt á aðkomu Samgöngustofu og Isavia að starfsemi WOW air í aðdraganda gjaldþrotsins. Fréttastofa hefur skýrsluna undir höndum sem fjallað verður um í nefndinni á næstunni. Skýrslan var unnin að beiðni umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis. Skýrslan er ítarleg en í henni eru gerðar verulegar athugasemdir við verklag Samgöngustofu. Þá segir að stofnunin hafi veitt samgöngu- og sveitastjórnarráðuneytinu misvísandi upplýsingar um eftirlit með flugfélaginu. „Eftir að ljóst var að Wow air hf. var komið í fjárhagsvandræði í maí 2018 aflaði samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti upplýsinga um framkvæmd eftirlits Samgöngustofu. Að mati ráðuneytisins var eftirlitinu ábótavant og nauðsynlegar breytingar á því höfðu ekki náð fram að ganga í ágúst 2018,“ segir í skýrslunni. Ráðuneytið hafi því sent frá sér leiðbeiningar og að lokum fyrirmæli um sérstakt eftirlit í byrjun september sama ár. Í skýrslunni segir að Samgöngustofa hafi svarað því til að vinna að slíku mati væri þegar hafin. Það hafi hins vegar ekki reynst rétt. „Það var ekki fyrr en 21. september, tveimur vikum eftir að samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti hafði gefið stofnuninni fyrirmæli um að gera ítarlegt mat á fjárhagsstöðu Wow air hf., að Samgöngustofa tilkynnti flugfélaginu að eftirlit væri hafið með bréfi þess efnis. Ótækt er að stofnun veiti ráðuneyti sínu svo misvísandi upplýsingar, ekki síst þegar ástandið var jafn viðkvæmt og raun bar vitni,“ segir í skýrslunni. Forstjóraskipti hafa orðið hjá Samgöngustofu frá þessu. Í febrúar 2019 var staða forstjóra Samgöngustofu auglýst til umsóknar en Þórólfur Árnason hafði þá gengt starfinu í fimm ár. Hann sóttist eftir því að gegna starfinu áfram en í júní 2019 var Jón Gunnar Jónsson skipaður forstjóri Samgöngustofu til fimm ára. Þórólfur sagðist undrandi á niðurstöðunni og ætla að leggjast yfir niðurstöðu hæfnisnefndar. Samgöngustofa er talin hafa gefið samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu misvísandi upplýsingar um eftirlit með WOW air árið 2018. Ber að fella leyfi tímabundið úr gildi Að mati Ríkisendurskoðunar var ástæða fyrir Samgöngustofu að herða eftirlitið strax í maí 2018 þegar stofnunin fékk upplýsingar um erfiða stöðu Wow air hf. og að félagið gæti ekki staðið undir rekstri vetrarins kæmi ekki til nýtt fjármagn. Í skýrslunni er bent á að Samgöngustofu beri að fella flugrekstrarleyfi tímabundið úr gildi, eða afturkalla það geti flugfélag ekki staðið við raunverulegar skuldbindingar og aðrar skuldbindingar sem kann að vera stofnað til á tólf mánaða tímabili. Jafnframt er kveðið á um heimild til útgáfu tímabundins flugrekstrarleyfis á meðan fjárhagsleg endurskipulagning fer fram. „Samgöngustofa beitti hvorugu þessara úrræða þó stofnuninni mætti vera ljóst að félagið uppfyllti tæplega þær fjárhagskröfur sem gerðar eru í löggjöf. Helstu rök Samgöngustofu fyrir því að grípa ekki til framangreindra úrræða voru þau að áætlanir um fjárhagslega endurskipulagningu voru taldar raunhæfar og að veiting tímabundins leyfis gæti haft skaðleg áhrif á möguleika félagsins til að fjármagna sig,“ segir í skýrslunni. Vísir/Vilhelm Þá segir að Samgöngustofa virðist í einhverjum tilfellum hafa haft viðskiptalega hagsmuni félagsins að leiðarljósi í ákvörðunartöku fram yfir þau viðmið og sjónarmið sem gilda um eftirlit og aðhald. „Til marks um það má benda á að Samgöngustofa tilkynnti Wow air hf. um að fjárhagsmat ætti að fara fram þremur dögum eftir að skuldabréfaútboði félagsins lauk þann 18. september 2018, þó Samgöngustofa hafi fengið fyrirmæli um að framkvæma ítarlegt fjárhagsmat frá ráðuneyti sínu tveimur vikum fyrr,“ segir í skýrslunni. Hefði verið hægt að gæta hagsmuna neytenda betur Ríkisendurskoðun telur vafamál hvort raunhæfar viðræður um fjármögnun hafi staðið yfir síðustu fjóra daga í starfsemi félagsins í lok mars 2019. Í skýrslunni segir að Samgöngustofa hafi ekki haft fyrir því önnur gögn en staðfestingu lögmanns skuldabréfaeigenda um að unnið væri að lausn sem fólst í að skuldum félagsins yrði breytt í hlutafé og að nýtt fjármagn yrði fengið gegn 51% hlut í félaginu. „Enginn fjárfestir með nýtt fé var þó nafngreindur og engin gögn lögð fram um að raunverulegar viðræður væru í gangi. Á sama tíma var félagið komið að fótum fram og ljóst að það gæti aðeins staðið undir hluta skuldbindinga sinna í örfáa daga.“ Ríkisendurskoðun telur að gæta hefði mátt hagsmuna neytenda betur. Ríkisendurskoðun telur að betur hefði verið hægt að gæta hagsmuna neytenda hefði Samgöngustofa afturkallað flugrekstrarleyfið á tímabilinu 24. til 28. mars 2019. „Hugsanlega hefði mátt stýra því betur að færri farþegar sem áttu pantað flug til og frá landinu yrðu strandaglópar og þannig reyna að lágmarka þau skakkaföll sem urðu af gjaldþroti félagsins. Einnig hefði sala farmiða stöðvast fyrr,“ segir í skýrslu ríkisendurskoðunar. „Að mati Ríkisendurskoðunar sýndi Samgöngustofa flugfélaginu mikla biðlund og bendir á að slíkt geti skapað varasamt fordæmi út frá jafnræðisreglu stjórnsýslulaga.“
WOW Air Alþingi Samgöngur Fréttir af flugi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Sýn fær fjármálastjóra frá Kviku Viðskipti innlent Bein útsending: Má þetta bara? Viðskipti innlent Múrarinn sem fékk símtal og varð bruggari Viðskipti innlent Fimm nýir stjórnendur í framkvæmdastjórn Daga Viðskipti innlent KEA eignast Ferro Zink hf. að fullu Viðskipti innlent Náðu markmiðinu og seldu rúmar 100 þúsund bækur Viðskipti innlent Bankastjóri segir Landsbankann ekki vera ríkisfyrirtæki Viðskipti innlent Ekki í stjórnarsáttmála að ríkisvæða tryggingafélög Viðskipti innlent „What do you mean by shit-mix, are you mixing the shit?“ Atvinnulíf Bremsutrix Polestar 2 sannaði sig þegar elgir stukku út á veginn Samstarf Fleiri fréttir Ekki í stjórnarsáttmála að ríkisvæða tryggingafélög Sýn fær fjármálastjóra frá Kviku Múrarinn sem fékk símtal og varð bruggari Fimm nýir stjórnendur í framkvæmdastjórn Daga KEA eignast Ferro Zink hf. að fullu Náðu markmiðinu og seldu rúmar 100 þúsund bækur Bein útsending: Má þetta bara? Pizza King til sölu á þrettán milljónir Engin löndun í bili í Grindavík Þrír nýir stjórnendur hjá Styrkási Bankastjóri segir Landsbankann ekki vera ríkisfyrirtæki Tæplega þriggja milljarða króna viðsnúningur 27 vilja stýra fasteignafélaginu Þórkötlu Kvika tók kipp Kaupin á Lyfju krefjast að óbreyttu íhlutunar Samkeppniseftirlitsins „Þessi viðskipti verða ekki að veruleika með mínu samþykki“ Samþykkja tilboð Landsbankans í TM Forstjóraskipti hjá Play Slóð viðskipta sakbornings tengist World Class-veldinu Ríkiskaup lögð niður og verkefnin flutt til Fjársýslunnar Ráðinn nýr hagfræðingur ÖBÍ Ríflega helmingur vill ekki skipta við Rapyd Múlakaffi opnar dyrnar í Sjálandi Spá því að verðbólga hjaðni rólega næstu mánuði Í skýjunum með 111 milljarða króna útboðið Fékk greiddar um tíu milljónir í viðbótarlaun Miðaldra reka lestina í framtalsskilum Gjaldþrot N4 nam 89 milljónum króna Sigríður Lovísa hlaut flest atkvæði í stjórnarkjöri VR Hlutfallslega flestar leiguíbúðir á Suðurnesjum Sjá meira