Á ríkið að eiga banka eða selja banka ? Bryndís Haraldsdóttir skrifar 27. janúar 2021 14:00 Ríkið á að fullu tvo af þremur viðskiptabönkunum, Íslandsbanka og Landsbanka. Ríkið ætlaði í raun aldrei að eiga þessa banka heldur komu þeir í hendur ríkisins í kjölfar bankahrunsins og uppgjör þess. Þar af leiðandi var það aldrei stefna ríkisins að vera ráðandi aðili á fjármálamarkaði. Það hefur því staðið til í raun allt frá því að bankarnir enduðu í fangi ríkisins að losa um það eignarhald, um það hafa flestir flokkar verið sammála þó sumir telji rétt að ríkið eigi að fullu eða hluta í einum banka. Þá hafa fáir talað fyrir því að ríkið eigi til allrar framtíðar að eiga þessa tvo banka. En núna í umræðunni um bankasöluna, þar sem lagt er til að ríkið selji um það bil 25% í Íslandsbanka, láta sumir eins og þetta sé alveg ný hugmynd, hún hafi lítið verið rædd og að hraðinn sé mikill. Það er fjarri sanni og í raun hefur verið talað fyrir því í allmörg ár hvernig og hvenær rétt sé að losa um þetta eignarhald. Skrifuð hefur verið Hvítbók um framtíðarsýn fjármálakerfisins sem fékk umfjöllun á þingi, þar er lagt til að Íslandsbanki verði seldur. Þrátt fyrir þetta mætti af sumum stjórnmálamönnum skilja að það sé þeirra vilji að eiga báða bankana til langrar framtíðar. Slík ítök ríkisins á fjármálamarkaði eru algjört einsdæmi, þekkist í ríkjum eins og Norður-Kóreu og Kína en engum vestrænum ríkjum sem við gjarnan berum okkur saman við. Umræðan nú ætti því að snúast um hvort nú sé rétti tíminn til að selja banka og með hvaða aðferð væri eðlilegt að fara í þá vegferð. Margir hafa fært rök fyrir því að það sé einmitt góður tími nú til að selja banka. Vöxtur á hlutabréfamörkuðum hefur verið mikill, skortur virðist vera á fjárfestingarkostum hér á landi, útboð Icelandair gekk vel og þar náðist mikil þátttaka almennings. Vextir hafa aldrei verið lægri og sparnaður fólks leitar því eftir betri ávöxtun, staða bankans er sterk og fleira mæti tína til. En einhverjir hafa líka bent á að þetta sé ekki rétti tímin og er þá fyrst og fremst bent á þá óvissu sem við stöndum frammi fyrir vegna Covid. Við búum vissulega á óvissutímum en til baka má spyrja hvenær búum við á vissutímum. Fyrir rúmu ári síðan var enginn að spá því að veira myndi leggja heiminn á hliðina. Við erum aftur á móti að rísa upp úr kófinu, bólusetning innan seilingar og margt sem bendir til bjartari tíma. En það getur enginn sagt nákvæmlega hvað morgundagurinn ber í skauti sér, og einmitt þess vegna er niðurstaðan nú ekki að selja bankann í heild sinni heldur losa aðeins um u.þ.b. 25% af eignarhaldinu í bankanum og sjá hvort og hver áhuginn er fyrir bankanum. Þetta á að gera með gegnsæju ferli sem fellst í skráningu á markað og útboði á hlutunum. Lengi hefur verið talað fyrir því að leita ætti að „góðum“ erlendum langtímafjárfestum, aðilum sem kynnu að reka banka. Ég skil þá umræðu en spurningin er hversu raunhæf er sú hugmynd? Það var jú það sem reynt var við einkavæðingu bankanna á sínum tíma og svo fór sem fór. Fjölmörg dómsmál og rannsóknaskýrslur hafa tekið á erlendum aðilum sem verið var að lokka eða nýta til að komast yfir hlut í banka. Er sú leið fullreynd? Er raunhæft að ætla að við getum ráðið hverjir eigi banka, frekar en önnur fyrirtæki? Er kannski eðlilegra að horfa til þess að löggjafinn tryggi að lagaumhverfið sé með þeim hætti að öryggi innistæðueigenda sé tryggt, að tryggt sé að eigendur geti ekki tæmt bankanna innan frá, tekið óhóflega mikla áhættu og bara almennt hagað sér almennilega. Á síðustu árum hafa verið gerðar grundvallarbreytingar á laga- og eftirlitsumhverfi banka. Hátt í þrjátíu lagafrumvörp hafa verið samþykkt og fengið umfjöllun á þingi frá árinu 2010. Þessar umbætur lúta að kröfum um eigið fé, laust fé, stöðugri fjármögnun, takmarkanir á lánveitingum, til stendur að takmarka fjárfestingarbankastarfsemi viðskiptabanka. Ýmsar breytingar snúa að stjórnarháttum og eftirlit með reglum um mat á hæfi eigenda og stjórnenda, reglur um áhættustýringu og kaupauka. Eftirlitið hefur verið eflt með sameiningu Fjármálaeftirlits og Seðlabanka og áherslur á fjármálastöðuleika með tækjum og tólum Seðlabanka. Staðan nú er því sú að íslenskir bankar búa við allar þær kröfur sem gerðar eru til baka á Evrópska efnahagssvæðinu og meira til. Í ljósi reynslunnar hefur verið ákveðið að ganga lengra í t.d kröfum um eigið fé bankanna, takmörkunum á kaupaukum o.s.frv. Nú er lagt til að hefja það ferli að losa um eignarhald ríkisins í Íslandsbanka. Ég tel það ekki eingöngu skynsamlegt heldur líka nauðsynlegt. Við megum ekki vera of hrædd við fortíðina að við þorum ekki að stíga skrefin inn í framtíðina. Bankar búa við miklar breytingar á sviði tækni og fleiri og fleiri aðilar sækja inn á markað sem áður bankarnir sinntu og veita greiðslumiðlun, lán og aðra þjónustu í gegnum tækni. Ólíklegt má því telja að bankar framtíðarinnar verði eitthvað í líkingu við það sem við þekkjum frá síðustu áratugum. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokks. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Haraldsdóttir Skoðun: Kosningar 2021 Salan á Íslandsbanka Íslenskir bankar Mest lesið Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Skoðun Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Villa um fyrir bæjarbúum Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Olíufyrirtækin vissu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Ríkið á að fullu tvo af þremur viðskiptabönkunum, Íslandsbanka og Landsbanka. Ríkið ætlaði í raun aldrei að eiga þessa banka heldur komu þeir í hendur ríkisins í kjölfar bankahrunsins og uppgjör þess. Þar af leiðandi var það aldrei stefna ríkisins að vera ráðandi aðili á fjármálamarkaði. Það hefur því staðið til í raun allt frá því að bankarnir enduðu í fangi ríkisins að losa um það eignarhald, um það hafa flestir flokkar verið sammála þó sumir telji rétt að ríkið eigi að fullu eða hluta í einum banka. Þá hafa fáir talað fyrir því að ríkið eigi til allrar framtíðar að eiga þessa tvo banka. En núna í umræðunni um bankasöluna, þar sem lagt er til að ríkið selji um það bil 25% í Íslandsbanka, láta sumir eins og þetta sé alveg ný hugmynd, hún hafi lítið verið rædd og að hraðinn sé mikill. Það er fjarri sanni og í raun hefur verið talað fyrir því í allmörg ár hvernig og hvenær rétt sé að losa um þetta eignarhald. Skrifuð hefur verið Hvítbók um framtíðarsýn fjármálakerfisins sem fékk umfjöllun á þingi, þar er lagt til að Íslandsbanki verði seldur. Þrátt fyrir þetta mætti af sumum stjórnmálamönnum skilja að það sé þeirra vilji að eiga báða bankana til langrar framtíðar. Slík ítök ríkisins á fjármálamarkaði eru algjört einsdæmi, þekkist í ríkjum eins og Norður-Kóreu og Kína en engum vestrænum ríkjum sem við gjarnan berum okkur saman við. Umræðan nú ætti því að snúast um hvort nú sé rétti tíminn til að selja banka og með hvaða aðferð væri eðlilegt að fara í þá vegferð. Margir hafa fært rök fyrir því að það sé einmitt góður tími nú til að selja banka. Vöxtur á hlutabréfamörkuðum hefur verið mikill, skortur virðist vera á fjárfestingarkostum hér á landi, útboð Icelandair gekk vel og þar náðist mikil þátttaka almennings. Vextir hafa aldrei verið lægri og sparnaður fólks leitar því eftir betri ávöxtun, staða bankans er sterk og fleira mæti tína til. En einhverjir hafa líka bent á að þetta sé ekki rétti tímin og er þá fyrst og fremst bent á þá óvissu sem við stöndum frammi fyrir vegna Covid. Við búum vissulega á óvissutímum en til baka má spyrja hvenær búum við á vissutímum. Fyrir rúmu ári síðan var enginn að spá því að veira myndi leggja heiminn á hliðina. Við erum aftur á móti að rísa upp úr kófinu, bólusetning innan seilingar og margt sem bendir til bjartari tíma. En það getur enginn sagt nákvæmlega hvað morgundagurinn ber í skauti sér, og einmitt þess vegna er niðurstaðan nú ekki að selja bankann í heild sinni heldur losa aðeins um u.þ.b. 25% af eignarhaldinu í bankanum og sjá hvort og hver áhuginn er fyrir bankanum. Þetta á að gera með gegnsæju ferli sem fellst í skráningu á markað og útboði á hlutunum. Lengi hefur verið talað fyrir því að leita ætti að „góðum“ erlendum langtímafjárfestum, aðilum sem kynnu að reka banka. Ég skil þá umræðu en spurningin er hversu raunhæf er sú hugmynd? Það var jú það sem reynt var við einkavæðingu bankanna á sínum tíma og svo fór sem fór. Fjölmörg dómsmál og rannsóknaskýrslur hafa tekið á erlendum aðilum sem verið var að lokka eða nýta til að komast yfir hlut í banka. Er sú leið fullreynd? Er raunhæft að ætla að við getum ráðið hverjir eigi banka, frekar en önnur fyrirtæki? Er kannski eðlilegra að horfa til þess að löggjafinn tryggi að lagaumhverfið sé með þeim hætti að öryggi innistæðueigenda sé tryggt, að tryggt sé að eigendur geti ekki tæmt bankanna innan frá, tekið óhóflega mikla áhættu og bara almennt hagað sér almennilega. Á síðustu árum hafa verið gerðar grundvallarbreytingar á laga- og eftirlitsumhverfi banka. Hátt í þrjátíu lagafrumvörp hafa verið samþykkt og fengið umfjöllun á þingi frá árinu 2010. Þessar umbætur lúta að kröfum um eigið fé, laust fé, stöðugri fjármögnun, takmarkanir á lánveitingum, til stendur að takmarka fjárfestingarbankastarfsemi viðskiptabanka. Ýmsar breytingar snúa að stjórnarháttum og eftirlit með reglum um mat á hæfi eigenda og stjórnenda, reglur um áhættustýringu og kaupauka. Eftirlitið hefur verið eflt með sameiningu Fjármálaeftirlits og Seðlabanka og áherslur á fjármálastöðuleika með tækjum og tólum Seðlabanka. Staðan nú er því sú að íslenskir bankar búa við allar þær kröfur sem gerðar eru til baka á Evrópska efnahagssvæðinu og meira til. Í ljósi reynslunnar hefur verið ákveðið að ganga lengra í t.d kröfum um eigið fé bankanna, takmörkunum á kaupaukum o.s.frv. Nú er lagt til að hefja það ferli að losa um eignarhald ríkisins í Íslandsbanka. Ég tel það ekki eingöngu skynsamlegt heldur líka nauðsynlegt. Við megum ekki vera of hrædd við fortíðina að við þorum ekki að stíga skrefin inn í framtíðina. Bankar búa við miklar breytingar á sviði tækni og fleiri og fleiri aðilar sækja inn á markað sem áður bankarnir sinntu og veita greiðslumiðlun, lán og aðra þjónustu í gegnum tækni. Ólíklegt má því telja að bankar framtíðarinnar verði eitthvað í líkingu við það sem við þekkjum frá síðustu áratugum. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokks.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun