Þétting byggðar – lýðheilsuvandi framtíðar Una María Óskarsdóttir skrifar 16. desember 2020 11:30 Þegar fólk velur sér framtíðarhúsnæði er að mörgu að hyggja. Stærð, staðsetning, umhverfið og náttúran í kring skiptir þar máli. Mikil þétting byggðar virðist vera leiðarstef fjölmargra sveitarfélaga. Reykjavíkurborg, Kópavogsbær, Mosfellsbær, Garðabær, Hafnarfjörður og Seltjarnarnes hafa yfirlýst markmið um þéttingu byggðar. Áberandi er hve nýjar byggingar í þessum bæjarfélögum standa þétt. Íbúðir margra þessara nýju bygginga eru að öllum líkindum án nægilegrar dagsbirtu. Ábendingar sérfræðinga Hinn 31. október sl. skrifuðu þau Dr. Ásta Logadóttir verkfræðingur, Dr. Lárus S. Guðmundsson dósent við HÍ og Ólafur Hjálmarsson verkfræðingur grein í Kjarnann með yfirskriftinni: Þétting byggðar, lýðheilsa og lífsgæði. Þar fjalla þau í máli og myndum m.a. um mikilvægi birtu, hljóðgæða og umhverfis íbúðarhúsnæðis í nýbyggingum í Reykjavík. Í tillögum að breytingum á aðalskipulagi Reykjavíkurborgar segi orðrétt: „Við skipulagningu og hönnun íbúðarbyggðar verði gæði húsnæðisins og nærumhverfis þess í fyrirrúmi. Í því samhengi þarf m.a. að horfa til stærða íbúða fyrir mismunandi fjölskyldugerðir og sambýlisform, birtuskilyrða, hljóðgæða og loftgæða í íbúðum, sem og inngörðum og nærumhverfi húsnæðisins, hæð bygginga og fjarlægða milli þeirra, dýpt húsbygginga og hlutfall útisvæða til leiks og dvalar þar sem sólar nýtur bróðurpart dags.“ Ákvæði í aðalskipulagi Allt frá árinu 1966 hefur verið tiltekið í aðalskipulagi Reykjavíkurborgar að við byggingu íbúðarhúsa beri að taka tillit til hnattstöðu landsins og umhverfisaðstæðna. Þrátt fyrir það má auðveldlega sjá að mun þéttar er byggt nú en áður og því ekki farið eftir gildandi samþykktum. Eitt er að þétta byggð og annað að gera það þannig að stuðlað verði að bættri lýðheilsu þeirra íbúa sem þar munu búa og sumir um aldur og æfi. Margir þættir geta haft áhrif á bætta lýðheilsu fólks. Flestir þekkja áhrif hreyfingar, heilsusamlegar fæðu og góðra samskipta á líðan. Nýrri rannsóknir á umhverfi fólks sýna að áhrif birtu og hljóðs skipta einnig miklu máli fyrir svefn og líðan. Umhverfisaðstæður fólks skipta sem sé líka höfuðmáli og skipulagsyfirvöld um allt land ættu að vera meðvituð um staðsetningu íbúðarhúsa, með tilliti til sólarljóss, hávaða og umferðarmannvirkja. Hverjir hagnast á þéttingu? Hvað ræður þéttingu byggðar? Hver tekur ákvörðun um að byggja þétt? Þar sem þétt er byggt nýtur oft ekki nægrar dagsbirtu og hljóðvist er slæm. Er þétting byggðar svo brýn að horft er framhjá mælingum á hljóði og skuggavarpi? Er staðan ennþá svo að sérfræðingar um fyrirkomulag og not bygginga eru ekki fengnir að borðinu? Hér áður bar á því að sérfræðingar íþróttamála voru ekki fengnir til aðstoðar við byggingu íþróttamannvirkja með þeim afleiðingum að aðstaða gat orðið verri en ella. Hvers vegna eru lýðheilsusérfræðingar og sérfróðir menn um hljóðvist, birtu og umhverfi ekki í ríkari mæli fengnir að undirbúningi, skipulagi og hönnun íbúðarbyggða? Eru það fjárhagslegir hagsmunir byggingaaðila eða grandvaraleysi skipulagsyfirvalda sem ráða för? Gott væri að fá svar við þessum spurningum. Fátt um svör Í grein þeirra félaga í Kjarnanum nefna þeir að nýr forstjóri Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar hafi ekki svarað erindi þeirra þar sem tillögur til úrbóta um bætt regluverk í þágu bættar lýðheilsu almennings eru settar fram. Ekki einu sinni að erindið hafi verið móttekið, þrátt fyrir óskir þar um. Það eru ekki góðir stjórnsýsluhættir. Ég vil taka heilshugar undir nauðsyn bætts regluverks í þágu bættrar lýðheilsu fyrir almenning. Ég vil einnig hvetja almenning og fjölmiðla til þess að skerast í leikinn og fjalla í auknum mæli um betra lýðheilsuskipulag. Þétting byggðar má ekki leiða til þess að lýðheilsa almennings skerðist vegna skipulagsklúðurs. Höfundur er uppeldis- menntunar- og lýðheilsufræðingur og varaþingmaður Miðflokksins í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skipulag Heilsa Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Skoðun Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Þegar fólk velur sér framtíðarhúsnæði er að mörgu að hyggja. Stærð, staðsetning, umhverfið og náttúran í kring skiptir þar máli. Mikil þétting byggðar virðist vera leiðarstef fjölmargra sveitarfélaga. Reykjavíkurborg, Kópavogsbær, Mosfellsbær, Garðabær, Hafnarfjörður og Seltjarnarnes hafa yfirlýst markmið um þéttingu byggðar. Áberandi er hve nýjar byggingar í þessum bæjarfélögum standa þétt. Íbúðir margra þessara nýju bygginga eru að öllum líkindum án nægilegrar dagsbirtu. Ábendingar sérfræðinga Hinn 31. október sl. skrifuðu þau Dr. Ásta Logadóttir verkfræðingur, Dr. Lárus S. Guðmundsson dósent við HÍ og Ólafur Hjálmarsson verkfræðingur grein í Kjarnann með yfirskriftinni: Þétting byggðar, lýðheilsa og lífsgæði. Þar fjalla þau í máli og myndum m.a. um mikilvægi birtu, hljóðgæða og umhverfis íbúðarhúsnæðis í nýbyggingum í Reykjavík. Í tillögum að breytingum á aðalskipulagi Reykjavíkurborgar segi orðrétt: „Við skipulagningu og hönnun íbúðarbyggðar verði gæði húsnæðisins og nærumhverfis þess í fyrirrúmi. Í því samhengi þarf m.a. að horfa til stærða íbúða fyrir mismunandi fjölskyldugerðir og sambýlisform, birtuskilyrða, hljóðgæða og loftgæða í íbúðum, sem og inngörðum og nærumhverfi húsnæðisins, hæð bygginga og fjarlægða milli þeirra, dýpt húsbygginga og hlutfall útisvæða til leiks og dvalar þar sem sólar nýtur bróðurpart dags.“ Ákvæði í aðalskipulagi Allt frá árinu 1966 hefur verið tiltekið í aðalskipulagi Reykjavíkurborgar að við byggingu íbúðarhúsa beri að taka tillit til hnattstöðu landsins og umhverfisaðstæðna. Þrátt fyrir það má auðveldlega sjá að mun þéttar er byggt nú en áður og því ekki farið eftir gildandi samþykktum. Eitt er að þétta byggð og annað að gera það þannig að stuðlað verði að bættri lýðheilsu þeirra íbúa sem þar munu búa og sumir um aldur og æfi. Margir þættir geta haft áhrif á bætta lýðheilsu fólks. Flestir þekkja áhrif hreyfingar, heilsusamlegar fæðu og góðra samskipta á líðan. Nýrri rannsóknir á umhverfi fólks sýna að áhrif birtu og hljóðs skipta einnig miklu máli fyrir svefn og líðan. Umhverfisaðstæður fólks skipta sem sé líka höfuðmáli og skipulagsyfirvöld um allt land ættu að vera meðvituð um staðsetningu íbúðarhúsa, með tilliti til sólarljóss, hávaða og umferðarmannvirkja. Hverjir hagnast á þéttingu? Hvað ræður þéttingu byggðar? Hver tekur ákvörðun um að byggja þétt? Þar sem þétt er byggt nýtur oft ekki nægrar dagsbirtu og hljóðvist er slæm. Er þétting byggðar svo brýn að horft er framhjá mælingum á hljóði og skuggavarpi? Er staðan ennþá svo að sérfræðingar um fyrirkomulag og not bygginga eru ekki fengnir að borðinu? Hér áður bar á því að sérfræðingar íþróttamála voru ekki fengnir til aðstoðar við byggingu íþróttamannvirkja með þeim afleiðingum að aðstaða gat orðið verri en ella. Hvers vegna eru lýðheilsusérfræðingar og sérfróðir menn um hljóðvist, birtu og umhverfi ekki í ríkari mæli fengnir að undirbúningi, skipulagi og hönnun íbúðarbyggða? Eru það fjárhagslegir hagsmunir byggingaaðila eða grandvaraleysi skipulagsyfirvalda sem ráða för? Gott væri að fá svar við þessum spurningum. Fátt um svör Í grein þeirra félaga í Kjarnanum nefna þeir að nýr forstjóri Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar hafi ekki svarað erindi þeirra þar sem tillögur til úrbóta um bætt regluverk í þágu bættar lýðheilsu almennings eru settar fram. Ekki einu sinni að erindið hafi verið móttekið, þrátt fyrir óskir þar um. Það eru ekki góðir stjórnsýsluhættir. Ég vil taka heilshugar undir nauðsyn bætts regluverks í þágu bættrar lýðheilsu fyrir almenning. Ég vil einnig hvetja almenning og fjölmiðla til þess að skerast í leikinn og fjalla í auknum mæli um betra lýðheilsuskipulag. Þétting byggðar má ekki leiða til þess að lýðheilsa almennings skerðist vegna skipulagsklúðurs. Höfundur er uppeldis- menntunar- og lýðheilsufræðingur og varaþingmaður Miðflokksins í Suðvesturkjördæmi.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar