Niðurskurðarkrafan og fólkið í framlínu Sandra B. Franks skrifar 8. desember 2020 13:01 Það eru kaldar kveðjur sem fólkið í framlínu heilbrigðiskerfisins fær þegar hillir loks undir lok þriðju bylgju veirufaraldursins. Eftir langvarandi álag og ótrúlegar fórnir þakka stjórnvöld starfsmönnum fyrir vel unnin störf með því að setja enn einu sinni fram kröfur um aðhald og niðurskurð í heilbrigðiskerfinu. Í þetta sinn er aðhaldskrafa á Landspítala um fjórir milljarðar. Þetta er sömu stjórnvöld og skrifuðu fyrr á árinu undir kjarasamninga um heimild til sérstakra álagsgreiðslna m.a. fyrir þá sem glíma við Covid-19. Þetta eru mikil vonbrigði. Framlínufólkið okkar hafði vænst umbunar fyrir óhóflegt álag en ekki kröfu um enn meiri niðurskurð. Starfslegt og félagslegt álag Framlínufólkið hefur staðið vaktina í þremur bylgjum veirufaraldursins. Það hefur lagt á sig ómældar fórnir. Þær felast ekki bara í krefjandi vinnuálagi sem nú hefur staðið misserum saman heldur líka í vaxandi félagslegu álagi. Þau sem starfa í framlínu, til dæmis á Covid-deildunum, sjá með eigin augum hversu grátt sóttkveikjan getur leikið sjúklinga. Þau hafa hjúkrað mörgum til lífs, en þau hafa líka misst fólk, og upplifað sorgina sem fylgir lífslokum. Þetta fólk öðru fremur hagar því lífi sínu utan vakta þannig að sem allra minnstar líkur verði á að þau sýkist sjálf, og beri sóttkveikjuna óafvitandi inn á stofnanir. Utan vinnutíma má því segja að framlínufólkið okkar hafi í tæpt ár verið meira og minna í sjálfskipaðri sóttkví. Það hefur neitað sér um að hitta vini og vandamenn. Milli vakta hafa flestir lifað í eins konar félagslegri einangrun, til að draga úr líkum á að smit berist inn á sjúkradeildir. Félagslega álagið sem fylgir þessu hefur ekki aðeins áhrif á starfsmenn, heldur ekki síður á fjölskyldur þeirra. Þetta fólk á einfaldlega skilið að því verði umbunað með sanngjörnum hætti í samræmi við þær væntingar sem kjarasamningarnir vöktu. Þau eru fólkið sem héldu heilbrigðiskerfinu gangandi andspænis versta faraldri í heila öld. Fólkið okkar í framlínunni upplifir því kröfuna um niðurskurð eins og blauta tusku í andlitið. Kúfurinn framundan Bóluefni á næsta leiti og fækkun smita í þriðju bylgjunni benda vonandi til að við séum endanlega að ná tökum á faraldrinum. Í þeim efnum er þó alls ekki á vísan að róa. Ennþá vitum við ekki hvernig tekst til um framkvæmd bólusetninga eða hversu hátt hlutfall mun taka þátt í henni. Við skulum vona hið besta. Því miður mun álagið á heilbrigðiskerfinu þó ekki hverfa þó Covid-19 hjaðni. Ástæðan er sú, að fjölda aðgerða, stórra og smárra, auk meðferða, hefur verið slegið á frest til að skapa rými til að ráða niðurlögum veirunnar. Um leið og hún er frá verður kerfið að hefjast handa við að vinna niður kúfinn sem bíður innan kerfisins. Sú vinna mun mæða á sömu stéttum og voru í framlínu nær allt síðasta ár. Fyrir þau er lotan ekki búin. Vinnuálagið heldur áfram en með öðrum hætti. Inni á heilbrigðisstofnunum er staðan einfaldlega þannig að þreyta er komin í framlínufólkið okkar. Það hefur gengið mjög nærri sér og lagt á sig miklar persónulegar fórnir til að bægja mikilli vá frá samfélaginu. Ég þekki þetta af eigin raun, eftir að hafa starfað sem bakvörður á Covid-deild í haust. Ég gat ekki annað en fyllst auðmýkt og þakklæti í garð félaga minna á deildinni, sem höfðu tekist á við lotu á eftir lotu nánast allt árið. Þeim verður aldrei þakkað nógsamlega. Þreyta og kulnun Í starfi mínu sem bakvörður í Covid upplifði ég álagið og þreytuna sem setti ótvírætt mark á fólkið okkar í framlínunni. Það er læknisfræðileg staðreynd, að þegar fólk er langtímum saman undir miklu starfslegu og andlegu álagi er alltaf hætta á kulnun í starfi. Henni fylgir oft raunverulegur heilsubrestur. Ég tek því heils hugar undir orð Guðbjargar Pálsdóttur, formanns Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, sem sagði í viðtali í vikunni að nú væri brýnt að fylgjast með líðan starfsmanna og veita þeim stuðning til að koma í veg fyrir kulnun í starfi. Það á samfélagið meðal annars að gera með því að umbuna þeim starfsmönnum sem hafa staðið í eldlínunni misserum saman með sanngjörnum álagsgreiðslum. Um það samdi ríkið við sjúkraliða fyrr á árinu. Við þessar aðstæður er krafa um niðurskurð á allar heilbrigðisstofnanir beinlínis fráleit. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sandra B. Franks Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson skrifar Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Sjá meira
Það eru kaldar kveðjur sem fólkið í framlínu heilbrigðiskerfisins fær þegar hillir loks undir lok þriðju bylgju veirufaraldursins. Eftir langvarandi álag og ótrúlegar fórnir þakka stjórnvöld starfsmönnum fyrir vel unnin störf með því að setja enn einu sinni fram kröfur um aðhald og niðurskurð í heilbrigðiskerfinu. Í þetta sinn er aðhaldskrafa á Landspítala um fjórir milljarðar. Þetta er sömu stjórnvöld og skrifuðu fyrr á árinu undir kjarasamninga um heimild til sérstakra álagsgreiðslna m.a. fyrir þá sem glíma við Covid-19. Þetta eru mikil vonbrigði. Framlínufólkið okkar hafði vænst umbunar fyrir óhóflegt álag en ekki kröfu um enn meiri niðurskurð. Starfslegt og félagslegt álag Framlínufólkið hefur staðið vaktina í þremur bylgjum veirufaraldursins. Það hefur lagt á sig ómældar fórnir. Þær felast ekki bara í krefjandi vinnuálagi sem nú hefur staðið misserum saman heldur líka í vaxandi félagslegu álagi. Þau sem starfa í framlínu, til dæmis á Covid-deildunum, sjá með eigin augum hversu grátt sóttkveikjan getur leikið sjúklinga. Þau hafa hjúkrað mörgum til lífs, en þau hafa líka misst fólk, og upplifað sorgina sem fylgir lífslokum. Þetta fólk öðru fremur hagar því lífi sínu utan vakta þannig að sem allra minnstar líkur verði á að þau sýkist sjálf, og beri sóttkveikjuna óafvitandi inn á stofnanir. Utan vinnutíma má því segja að framlínufólkið okkar hafi í tæpt ár verið meira og minna í sjálfskipaðri sóttkví. Það hefur neitað sér um að hitta vini og vandamenn. Milli vakta hafa flestir lifað í eins konar félagslegri einangrun, til að draga úr líkum á að smit berist inn á sjúkradeildir. Félagslega álagið sem fylgir þessu hefur ekki aðeins áhrif á starfsmenn, heldur ekki síður á fjölskyldur þeirra. Þetta fólk á einfaldlega skilið að því verði umbunað með sanngjörnum hætti í samræmi við þær væntingar sem kjarasamningarnir vöktu. Þau eru fólkið sem héldu heilbrigðiskerfinu gangandi andspænis versta faraldri í heila öld. Fólkið okkar í framlínunni upplifir því kröfuna um niðurskurð eins og blauta tusku í andlitið. Kúfurinn framundan Bóluefni á næsta leiti og fækkun smita í þriðju bylgjunni benda vonandi til að við séum endanlega að ná tökum á faraldrinum. Í þeim efnum er þó alls ekki á vísan að róa. Ennþá vitum við ekki hvernig tekst til um framkvæmd bólusetninga eða hversu hátt hlutfall mun taka þátt í henni. Við skulum vona hið besta. Því miður mun álagið á heilbrigðiskerfinu þó ekki hverfa þó Covid-19 hjaðni. Ástæðan er sú, að fjölda aðgerða, stórra og smárra, auk meðferða, hefur verið slegið á frest til að skapa rými til að ráða niðurlögum veirunnar. Um leið og hún er frá verður kerfið að hefjast handa við að vinna niður kúfinn sem bíður innan kerfisins. Sú vinna mun mæða á sömu stéttum og voru í framlínu nær allt síðasta ár. Fyrir þau er lotan ekki búin. Vinnuálagið heldur áfram en með öðrum hætti. Inni á heilbrigðisstofnunum er staðan einfaldlega þannig að þreyta er komin í framlínufólkið okkar. Það hefur gengið mjög nærri sér og lagt á sig miklar persónulegar fórnir til að bægja mikilli vá frá samfélaginu. Ég þekki þetta af eigin raun, eftir að hafa starfað sem bakvörður á Covid-deild í haust. Ég gat ekki annað en fyllst auðmýkt og þakklæti í garð félaga minna á deildinni, sem höfðu tekist á við lotu á eftir lotu nánast allt árið. Þeim verður aldrei þakkað nógsamlega. Þreyta og kulnun Í starfi mínu sem bakvörður í Covid upplifði ég álagið og þreytuna sem setti ótvírætt mark á fólkið okkar í framlínunni. Það er læknisfræðileg staðreynd, að þegar fólk er langtímum saman undir miklu starfslegu og andlegu álagi er alltaf hætta á kulnun í starfi. Henni fylgir oft raunverulegur heilsubrestur. Ég tek því heils hugar undir orð Guðbjargar Pálsdóttur, formanns Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, sem sagði í viðtali í vikunni að nú væri brýnt að fylgjast með líðan starfsmanna og veita þeim stuðning til að koma í veg fyrir kulnun í starfi. Það á samfélagið meðal annars að gera með því að umbuna þeim starfsmönnum sem hafa staðið í eldlínunni misserum saman með sanngjörnum álagsgreiðslum. Um það samdi ríkið við sjúkraliða fyrr á árinu. Við þessar aðstæður er krafa um niðurskurð á allar heilbrigðisstofnanir beinlínis fráleit. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands.
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar