Innlent

Hræði­legar lýsingar á því sem fram fór á vist­heimilinu Arnar­holti

Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifar
Frá Arnarholti á Kjalarnesi.
Frá Arnarholti á Kjalarnesi. Vísir/Vilhelm

Fárveikt fólk sem dvaldi á vistheimilinu Arnarholti á Kjalarnesi til ársins 1971 var sett í einangrun í litlum fangaklefa, jafnvel vikum saman, í refsingarskyni, að því er fram kemur í vitnaleiðslum yfir starfsfólki heimilisins sem fjallað var ítarlega um í fréttum RÚV í gærkvöldi.

Ekki verður annað sagt en að lýsingar starfsfólks á því sem fram fór á vistheimilinu og fjallað var um í frétt RÚV séu hræðilegar. Í vitnaleiðslunum lýsti starfsfólk meðal annars vanrækslu sem leiddi til andláts og órannsökuðum andlátum heimilismanna.

Frá Arnarholti á Kjalarnesi.

Arnarholt var opnað árið 1945 og var rekið af Reykjavíkurborg. Í greinargerð borgarlæknis frá árinu 1971 kom fram að í Arnarholti byggju Reykvíkingar sem ekki gætu séð um sig sjálfir og ættu almennt ekki samleið með borgarbúum af ýmsum ástæðum.

Vistmenn væru með margvísleg vanheilindi, oftast af geðrænum toga. Arnarholt var á þessum tíma ekki viðurkennd sjúkrastofnun heldur var vistun á heimilinu í höndum félagsmálastofnunar Reykjavíkur.

Sögðu engar sannanir fyrir ásökunum

Í október 1970 samþykkti borgarstjórn Reykjavíkur að rannsókn skyldi fara fram á starfsemi Arnarholts.

Var það að frumkvæði Steinunnar Finnbogadóttur, ljósmóður og borgarfulltrúa Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna, en systir hennar, Guðrún Finnbogadóttir, hafði þá unnið á heimilinu frá því árinu áður.

Borgarstjórn fól heilbrigðisráði Reykjavíkur að láta fara fram nákvæma athugun á starfsemi Arnarholts. Í febrúar 1971 skipaði ráðið nefnd þriggja lækna sem falið var að rannsaka málið. Nefndin ræddi við 24 þáverandi og fyrrverandi starfsmenn Arnarholts og skilaði niðurstöðum sínum í apríl 1971.

Að mati nefndarinnar höfðu engar sannanir fundist fyrir ásökunum sem komið höfðu fram varðandi framkomu við heimilismenn, aðbúnað þeirra og meðferð. Taldi nefndin því ekki ástæðu til frekari aðgerða.

Átti ekki orð til að lýsa hugarstríði pilts sem sætti einangrun svo vikum skipti

Borgarstjórn ákvað engu að síður að grípa til aðgerða vegna Arnarholts, þvert á niðurstöðu læknanefndarinnar.

Að því er segir í frétt RÚV var það vegna þeirra lýsinga sem fram komu í vitnaleiðslunum yfir starfsmönnunum 24 en RÚV hefur vitnaleiðslurnar undir höndum.

Í vitnaleiðslunum er því meðal annars lýst hvernig heimilismönnum var refsað með því að neita þeim um mat. Þá virðast þeir einnig hafa verið læstir úti í hvaða veðri sem er, einnig undir formerkjum refsingar.

Algengasta refsingin var hins vegar að heimilismenn voru látnir í einangrun í litlum klefa sem var með einum litlum glugga sem búið var að setja járnrimla fyrir.

Að því er fram kemur í frétt RÚV varðaði einhver skelfilegasta lýsingin á klefanum tvítugan heimilismann sem starfsmaður sagði vera með þroska á við átta til níu ára barn. Pilturinn átti það til að strjúka og fara þá til móður sinnar í Reykjavík.

Lýsti starfsmaðurinn því í vitnaleiðslum hvernig pilturinn var eitt sinn settur í klefann fyrir að strjúka til mömmu. Var hann lokaður inni í klefanum vikum saman og sagðist starfsmaðurinn ekki eiga orð til þess að lýsa hugarstríði og líðan drengsins.

Fannst látin í flæðarmálinu

Þá virðast andlát heimilismanna í Arnarholti hafa verið nokkuð tíð á þessum tíma og er þeim lýst í vitnaleiðslunum í nokkrum tilvikum.

Þannig sögðu starfsmenn frá því þegar það uppgötvaðist dag einn að kona sem bjó á heimilinu væri týnd. Leit að henni hófst þó ekki strax og fannst hún stuttu síðar, látin í flæðarmálinu.

Í kjölfar umfjöllunar borgarstjórnar um málefni Arnarholts sumarið 1971 var ákveðið að heimilið skyldi fært undir geðdeild Borgarspítalans og tók sú breyting gildi þann 1. september sama ár.

Í febrúar 1972 viðurkenndi heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið Arnarholt sem hjúkrunarheimili í fyrsta sinn. Var Arnarholt starfrækt sem sjúkrastofnun til ársins 2005.

Eins og áður segir var Arnarholt vistheimili á vegum Reykjavíkurborgar. Rætt var við Dag B. Eggertsson, borgarstjóra, á mbl í gærkvöldi þar sem hann var inntur eftir viðbrögðum.

Sagði hann fréttirnar nísta í hjartað og að málið yrði án efa rætt í borgarstjórn.

„Þetta er auðvitað ný­komið fram núna en við mun­um fara yfir þetta þó að það sé ekki komið á hreint hvernig það verður. Það er ótrú­lega sárt að lesa þetta, þó að nokkuð sé um liðið.“

Þá verður málið tekið til skoðunar hjá velferðarráði Reykjavíkurborgar strax í dag að því er fram kom í viðtali mbl við Heiðu Björgu Hilmisdóttur, formann ráðsins, í gær.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×