Stjórnvöld ekki þurft að nýta neyðarákvæði til að fyrirskipa aukna framleiðslu Eiður Þór Árnason skrifar 3. apríl 2020 14:56 Víða má finna handspritt nú um stundir. Vísir/vésteinn Engin ástæða er fyrir almenning að hafa áhyggjur af hugsanlegum skorti á handspritti eða öðrum sótthreinsivörum á næstunni. Þetta er meginniðurstaða athugunar Umhverfisstofnunar á framboði og framleiðslugetu á sótthreinsivörum hér á landi. Ekki hefur þurft að grípa til úrræðis í almannavarnalögum sem gerir stjórnvöldum kleift að fyrirskipa fyrirtækjum að framleiða meira af slíkum vörum. Gríðarleg aukning hefur verið í eftirspurn eftir handspritti undanfarnar vikur í kjölfar þess að kórónuveiran gerði vart við sig í íslensku samfélagi. Í ljósi þessa vildi Umhverfisstofnun kanna hvort hægt væri að anna þeirri eftirspurn á meðan faraldurinn stæði yfir. Staðan góð sem stendur Niðurstaða stofnunarinnar er sú að birgðastaða tilbúinna sótthreinsiefna og hráefna til framleiðslu innanlands sé góð sem stendur og eitthvað fram í tímann. Athugunin byggði á upplýsingum frá stærstu framleiðendum handspritts. „Okkur sýnist að þetta séu fimm fyrirtæki sem hafi einhverja burði til þess að framleiða sótthreinsiefni og þar af eru tvö langstærst sem eru helst að sinna heilbrigðiskerfinu,“ segir Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun, í samtali við Vísi. Einnig eru aðrir aðilar á markaðnum sem flytja inn tilbúið handspritt en stofnunin beindi sjónum sínum sérstaklega að þeim sem gætu framleitt slíkt hér innanlands. Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun.Aðsend Verð á hráefni hækkað Öll framleiðslufyrirtækin vinna spritt úr innfluttum aðföngum á borð við etanól, ísóprópanól og própanól en til stendur að hefja eimingu etanóls hér á næstunni að sögn Björns. Birgðastaða þessara efna er sögð vera góð og hafa fyrirtækin ekki enn lent í erfiðleikum með að nálgast birgðir erlendis þrátt fyrir mikla eftirspurn um allan heim. Verðið á þessum aðföngum hafi þó hækkað. Fyrir utan skort á handpumpum segir Björn að staðan hafi verið góð hjá öllum þeim fyrirtækjum sem voru til skoðunar. Markaðurinn fljótur að bregðast við Björn segir að framleiðendurnir hafi verið fljótir að bregðast við stóraukinni eftirspurn eftir handspritti. Til að mynda hafi aðilar hætt að framleiða aðrar vörur til að einbeita sér að spritti, þar á meðal framleiðandi sem hafði aldrei búið til slíkt áður. „Etanól er notað talsvert mikið til þess að búa til rúðuvökva og fyrirtækin sem eru í því að framleiða rúðuvökva hættu því bara algjörlega og einbeittu sér að því að nota etanólið í framleiðslu á sótthreinsiefnum.“ Einnig hafi áfengisframleiðandinn Volcanic Drinks hætt að framleiða áfengi tímabundið og ákveðið að nýta framleiðslutækin í að búa til handspritt. Ekki þurft að beita neyðarákvæði Björn segir að fyrirtækjunum sé skylt að veita Umhverfisstofnun upplýsingar um birgðastöðu ýmissa efna á grundvelli gildandi efnalöggjafar. Þó geti stofnunin ekki fyrirskipað þeim að framleiða ákveðnar vörur. Stjórnvöld geti hins vegar beitt slíkum úrræðum. „Það er ákveðin grein í almannavarnalögum sem heimilar ríkisstjórninni að fara fram á það að fyrirtæki sem geti framleitt sótthreinsiefni geri það og geri ekkert annað. Þannig að þar kæmu þessar takmarkanir í veg fyrir það einhver hráefni væru notuð í eitthvað annað sem væri ekki eins brýnt að framleiða.“ Engin þörf hafi þó verið fyrir að beita því ákvæði í ljósi þess að öll fyrirtækin hafi sjálf brugðist við. Að sögn Björns er ríkisstjórnin vel upplýst um stöðu mála þar sem niðurstöður Umhverfisstofnunar hafi verið grundvöllur minnisblaðs sem lagt var fram á ríkisstjórnarfundi á dögunum. Gagnaöflun fyrir athugunina var framkvæmd fyrir nokkrum vikum og er stefnt að því að endurtaka hana síðar í mánuðinum. Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Segir ótækt að fámennur hópur geti lokað landinu Viðskipti innlent Smáríki græða á tá og fingri á þjóðarlénum í lénaleikjum Viðskipti erlent Biður vini og vandamenn um að taka sérstaklega eftir gólflistunum Atvinnulíf Persónuleg reynsla varð að atvinnurekstri Samstarf Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Viðskipti innlent Kalla inn kjúklingalæri vegna gruns um salmonellu Neytendur Erlent flugfélag eitt þriggja sem vill niðurgreiðslu á losun frá íslenska ríkinu Viðskipti innlent Hefur áhyggjur af stöðu Sýnar og boðar fjölmiðla til samráðs Viðskipti innlent Strava stefnir Garmin Viðskipti erlent Segjast taka ábendingum alvarlega og hafa verðlagningu til skoðunar Neytendur Fleiri fréttir Segir ótækt að fámennur hópur geti lokað landinu Hefur áhyggjur af stöðu Sýnar og boðar fjölmiðla til samráðs Nokkrum sagt upp eftir afkomuviðvörun Sýnar Origo kaupir Kappa Fyrrverandi fréttastjóri til Gímaldsins Gengi Sýnar í frjálsu falli Erlent flugfélag eitt þriggja sem vill niðurgreiðslu á losun frá íslenska ríkinu Íslenskt hugvit verndar fólk fyrir djúpfölsun Sýn gefur út afkomuviðvörun Hagar högnuðust um 3,7 milljarða króna Brjóti mögulega samkeppnislög með því að tjá sig um dóminn Icelandair hleypur í skarðið fyrir Play ASÍ ítrekar ákall til stjórnvalda um að bregðast við lokun PCC á Bakka Gengi Icelandair hrapar Hærri kostnaður en áætlanir gerðu ráð fyrir Landsbankinn setur lánaumsóknir á ís vegna dómsins Sveitarfélagið og útgerðarmenn byggja nýjan miðbæ á Höfn Skilmálar Arion frábrugðnir en áhrifin væru óveruleg Gera ráð fyrir að fjárhagsleg áhrif muni nema innan við milljarði króna Ballið búið hjá Bankanum bistró Ómögulegt að meta áhrifin á bankana Vextirnir hækkuðu minna en stýrivextir þrátt fyrir ólögmæta skilmála Niðurstaðan sigur fyrir neytendur og lántakendur Skilmálarnir umdeildu ógiltir Vaktin: Dómur kveðinn upp í Vaxtamálinu Kristín Hrefna tekur við sem framkvæmdastjóri Hopp Ríkisstjórnin búin undir báðar niðurstöður Stórir skellir geri ekki boð á undan sér Hlutu risastyrk til að stofna miðstöð um gervigreind Dómur kveðinn upp í Vaxtamálinu á morgun Sjá meira
Engin ástæða er fyrir almenning að hafa áhyggjur af hugsanlegum skorti á handspritti eða öðrum sótthreinsivörum á næstunni. Þetta er meginniðurstaða athugunar Umhverfisstofnunar á framboði og framleiðslugetu á sótthreinsivörum hér á landi. Ekki hefur þurft að grípa til úrræðis í almannavarnalögum sem gerir stjórnvöldum kleift að fyrirskipa fyrirtækjum að framleiða meira af slíkum vörum. Gríðarleg aukning hefur verið í eftirspurn eftir handspritti undanfarnar vikur í kjölfar þess að kórónuveiran gerði vart við sig í íslensku samfélagi. Í ljósi þessa vildi Umhverfisstofnun kanna hvort hægt væri að anna þeirri eftirspurn á meðan faraldurinn stæði yfir. Staðan góð sem stendur Niðurstaða stofnunarinnar er sú að birgðastaða tilbúinna sótthreinsiefna og hráefna til framleiðslu innanlands sé góð sem stendur og eitthvað fram í tímann. Athugunin byggði á upplýsingum frá stærstu framleiðendum handspritts. „Okkur sýnist að þetta séu fimm fyrirtæki sem hafi einhverja burði til þess að framleiða sótthreinsiefni og þar af eru tvö langstærst sem eru helst að sinna heilbrigðiskerfinu,“ segir Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun, í samtali við Vísi. Einnig eru aðrir aðilar á markaðnum sem flytja inn tilbúið handspritt en stofnunin beindi sjónum sínum sérstaklega að þeim sem gætu framleitt slíkt hér innanlands. Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun.Aðsend Verð á hráefni hækkað Öll framleiðslufyrirtækin vinna spritt úr innfluttum aðföngum á borð við etanól, ísóprópanól og própanól en til stendur að hefja eimingu etanóls hér á næstunni að sögn Björns. Birgðastaða þessara efna er sögð vera góð og hafa fyrirtækin ekki enn lent í erfiðleikum með að nálgast birgðir erlendis þrátt fyrir mikla eftirspurn um allan heim. Verðið á þessum aðföngum hafi þó hækkað. Fyrir utan skort á handpumpum segir Björn að staðan hafi verið góð hjá öllum þeim fyrirtækjum sem voru til skoðunar. Markaðurinn fljótur að bregðast við Björn segir að framleiðendurnir hafi verið fljótir að bregðast við stóraukinni eftirspurn eftir handspritti. Til að mynda hafi aðilar hætt að framleiða aðrar vörur til að einbeita sér að spritti, þar á meðal framleiðandi sem hafði aldrei búið til slíkt áður. „Etanól er notað talsvert mikið til þess að búa til rúðuvökva og fyrirtækin sem eru í því að framleiða rúðuvökva hættu því bara algjörlega og einbeittu sér að því að nota etanólið í framleiðslu á sótthreinsiefnum.“ Einnig hafi áfengisframleiðandinn Volcanic Drinks hætt að framleiða áfengi tímabundið og ákveðið að nýta framleiðslutækin í að búa til handspritt. Ekki þurft að beita neyðarákvæði Björn segir að fyrirtækjunum sé skylt að veita Umhverfisstofnun upplýsingar um birgðastöðu ýmissa efna á grundvelli gildandi efnalöggjafar. Þó geti stofnunin ekki fyrirskipað þeim að framleiða ákveðnar vörur. Stjórnvöld geti hins vegar beitt slíkum úrræðum. „Það er ákveðin grein í almannavarnalögum sem heimilar ríkisstjórninni að fara fram á það að fyrirtæki sem geti framleitt sótthreinsiefni geri það og geri ekkert annað. Þannig að þar kæmu þessar takmarkanir í veg fyrir það einhver hráefni væru notuð í eitthvað annað sem væri ekki eins brýnt að framleiða.“ Engin þörf hafi þó verið fyrir að beita því ákvæði í ljósi þess að öll fyrirtækin hafi sjálf brugðist við. Að sögn Björns er ríkisstjórnin vel upplýst um stöðu mála þar sem niðurstöður Umhverfisstofnunar hafi verið grundvöllur minnisblaðs sem lagt var fram á ríkisstjórnarfundi á dögunum. Gagnaöflun fyrir athugunina var framkvæmd fyrir nokkrum vikum og er stefnt að því að endurtaka hana síðar í mánuðinum.
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Segir ótækt að fámennur hópur geti lokað landinu Viðskipti innlent Smáríki græða á tá og fingri á þjóðarlénum í lénaleikjum Viðskipti erlent Biður vini og vandamenn um að taka sérstaklega eftir gólflistunum Atvinnulíf Persónuleg reynsla varð að atvinnurekstri Samstarf Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Viðskipti innlent Kalla inn kjúklingalæri vegna gruns um salmonellu Neytendur Erlent flugfélag eitt þriggja sem vill niðurgreiðslu á losun frá íslenska ríkinu Viðskipti innlent Hefur áhyggjur af stöðu Sýnar og boðar fjölmiðla til samráðs Viðskipti innlent Strava stefnir Garmin Viðskipti erlent Segjast taka ábendingum alvarlega og hafa verðlagningu til skoðunar Neytendur Fleiri fréttir Segir ótækt að fámennur hópur geti lokað landinu Hefur áhyggjur af stöðu Sýnar og boðar fjölmiðla til samráðs Nokkrum sagt upp eftir afkomuviðvörun Sýnar Origo kaupir Kappa Fyrrverandi fréttastjóri til Gímaldsins Gengi Sýnar í frjálsu falli Erlent flugfélag eitt þriggja sem vill niðurgreiðslu á losun frá íslenska ríkinu Íslenskt hugvit verndar fólk fyrir djúpfölsun Sýn gefur út afkomuviðvörun Hagar högnuðust um 3,7 milljarða króna Brjóti mögulega samkeppnislög með því að tjá sig um dóminn Icelandair hleypur í skarðið fyrir Play ASÍ ítrekar ákall til stjórnvalda um að bregðast við lokun PCC á Bakka Gengi Icelandair hrapar Hærri kostnaður en áætlanir gerðu ráð fyrir Landsbankinn setur lánaumsóknir á ís vegna dómsins Sveitarfélagið og útgerðarmenn byggja nýjan miðbæ á Höfn Skilmálar Arion frábrugðnir en áhrifin væru óveruleg Gera ráð fyrir að fjárhagsleg áhrif muni nema innan við milljarði króna Ballið búið hjá Bankanum bistró Ómögulegt að meta áhrifin á bankana Vextirnir hækkuðu minna en stýrivextir þrátt fyrir ólögmæta skilmála Niðurstaðan sigur fyrir neytendur og lántakendur Skilmálarnir umdeildu ógiltir Vaktin: Dómur kveðinn upp í Vaxtamálinu Kristín Hrefna tekur við sem framkvæmdastjóri Hopp Ríkisstjórnin búin undir báðar niðurstöður Stórir skellir geri ekki boð á undan sér Hlutu risastyrk til að stofna miðstöð um gervigreind Dómur kveðinn upp í Vaxtamálinu á morgun Sjá meira
Erlent flugfélag eitt þriggja sem vill niðurgreiðslu á losun frá íslenska ríkinu Viðskipti innlent
Erlent flugfélag eitt þriggja sem vill niðurgreiðslu á losun frá íslenska ríkinu Viðskipti innlent