Stjórnvöld ekki þurft að nýta neyðarákvæði til að fyrirskipa aukna framleiðslu Eiður Þór Árnason skrifar 3. apríl 2020 14:56 Víða má finna handspritt nú um stundir. Vísir/vésteinn Engin ástæða er fyrir almenning að hafa áhyggjur af hugsanlegum skorti á handspritti eða öðrum sótthreinsivörum á næstunni. Þetta er meginniðurstaða athugunar Umhverfisstofnunar á framboði og framleiðslugetu á sótthreinsivörum hér á landi. Ekki hefur þurft að grípa til úrræðis í almannavarnalögum sem gerir stjórnvöldum kleift að fyrirskipa fyrirtækjum að framleiða meira af slíkum vörum. Gríðarleg aukning hefur verið í eftirspurn eftir handspritti undanfarnar vikur í kjölfar þess að kórónuveiran gerði vart við sig í íslensku samfélagi. Í ljósi þessa vildi Umhverfisstofnun kanna hvort hægt væri að anna þeirri eftirspurn á meðan faraldurinn stæði yfir. Staðan góð sem stendur Niðurstaða stofnunarinnar er sú að birgðastaða tilbúinna sótthreinsiefna og hráefna til framleiðslu innanlands sé góð sem stendur og eitthvað fram í tímann. Athugunin byggði á upplýsingum frá stærstu framleiðendum handspritts. „Okkur sýnist að þetta séu fimm fyrirtæki sem hafi einhverja burði til þess að framleiða sótthreinsiefni og þar af eru tvö langstærst sem eru helst að sinna heilbrigðiskerfinu,“ segir Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun, í samtali við Vísi. Einnig eru aðrir aðilar á markaðnum sem flytja inn tilbúið handspritt en stofnunin beindi sjónum sínum sérstaklega að þeim sem gætu framleitt slíkt hér innanlands. Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun.Aðsend Verð á hráefni hækkað Öll framleiðslufyrirtækin vinna spritt úr innfluttum aðföngum á borð við etanól, ísóprópanól og própanól en til stendur að hefja eimingu etanóls hér á næstunni að sögn Björns. Birgðastaða þessara efna er sögð vera góð og hafa fyrirtækin ekki enn lent í erfiðleikum með að nálgast birgðir erlendis þrátt fyrir mikla eftirspurn um allan heim. Verðið á þessum aðföngum hafi þó hækkað. Fyrir utan skort á handpumpum segir Björn að staðan hafi verið góð hjá öllum þeim fyrirtækjum sem voru til skoðunar. Markaðurinn fljótur að bregðast við Björn segir að framleiðendurnir hafi verið fljótir að bregðast við stóraukinni eftirspurn eftir handspritti. Til að mynda hafi aðilar hætt að framleiða aðrar vörur til að einbeita sér að spritti, þar á meðal framleiðandi sem hafði aldrei búið til slíkt áður. „Etanól er notað talsvert mikið til þess að búa til rúðuvökva og fyrirtækin sem eru í því að framleiða rúðuvökva hættu því bara algjörlega og einbeittu sér að því að nota etanólið í framleiðslu á sótthreinsiefnum.“ Einnig hafi áfengisframleiðandinn Volcanic Drinks hætt að framleiða áfengi tímabundið og ákveðið að nýta framleiðslutækin í að búa til handspritt. Ekki þurft að beita neyðarákvæði Björn segir að fyrirtækjunum sé skylt að veita Umhverfisstofnun upplýsingar um birgðastöðu ýmissa efna á grundvelli gildandi efnalöggjafar. Þó geti stofnunin ekki fyrirskipað þeim að framleiða ákveðnar vörur. Stjórnvöld geti hins vegar beitt slíkum úrræðum. „Það er ákveðin grein í almannavarnalögum sem heimilar ríkisstjórninni að fara fram á það að fyrirtæki sem geti framleitt sótthreinsiefni geri það og geri ekkert annað. Þannig að þar kæmu þessar takmarkanir í veg fyrir það einhver hráefni væru notuð í eitthvað annað sem væri ekki eins brýnt að framleiða.“ Engin þörf hafi þó verið fyrir að beita því ákvæði í ljósi þess að öll fyrirtækin hafi sjálf brugðist við. Að sögn Björns er ríkisstjórnin vel upplýst um stöðu mála þar sem niðurstöður Umhverfisstofnunar hafi verið grundvöllur minnisblaðs sem lagt var fram á ríkisstjórnarfundi á dögunum. Gagnaöflun fyrir athugunina var framkvæmd fyrir nokkrum vikum og er stefnt að því að endurtaka hana síðar í mánuðinum. Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Sjá rukkun og „sirka tilboð“ gjörólíku ljósi Neytendur Rafmyntir hrynja í verði eftir tollahótanir Viðskipti erlent Getur verið vandræðalegt að byrja allt í einu að syngja í Krónunni Atvinnulíf Mjög leiðinlegt mál en tilboðið hafi aldrei verið samþykkt Neytendur Ekkja í Hafnarfirði missti af íbúð þrátt fyrir samþykki Neytendur Ferðamaður sem sá Þingvelli í myrkri fær endurgreitt að hluta Neytendur Vill að nýtt flugfélag taki á loft næsta sumar Viðskipti innlent Ekkert fékkst upp í 100 milljóna gjaldþrot Bankastrætis club Viðskipti innlent Ekki ósanngjarnt af flugfélagi að láta viðskiptavin greiða eigin mistök Neytendur Eignaumsjón kaupir Rekstrarumsjón Viðskipti innlent Fleiri fréttir Eignaumsjón kaupir Rekstrarumsjón Skattur á streymisveitur geti skilað 150 milljónum Vill að nýtt flugfélag taki á loft næsta sumar Ekkert fékkst upp í 100 milljóna gjaldþrot Bankastrætis club Loðnuráðgjöf góðar fréttir en bíður með flugeldasýninguna Boðar skatt á innlendar og erlendar streymisveitur Aukin gjöld geti leitt til taps frekar en boðaðs stórgróða Frá Reitum til Atlas verktaka Segir lægri álagningu á húsnæði en í öðrum greinum Umhverfis- og orkustofnun sektar þrotabú Play um 2,3 milljarða Undirbýr kveðjustund í Straumsvík Höggið á ríkissjóð allt að fimm milljarðar Ballið bráðum búið á Brewdog Allt bendir til kólnunar og nefndin mun mildari Færa Jarðböðin í nýtt hús og nýjan búning Kaupmáttur jókst í fyrra Bein útsending: Rökstyðja vaxtaákvörðunina Eðalfiskur í Borgarnesi skiptir um nafn Heldur stýrivöxtunum óbreyttum Ísland undanþegið stórauknum verndartollum ESB Vill laga „hringekju verðtryggingar og hárra vaxta“ Gamalt ráðuneyti verður hótel Á ég að hætta í núverandi sparnaði? Óljóst hvort veðhafar fái nokkuð Risagjalddagi vegna losunarheimilda daginn eftir gjaldþrot Einar hættir af persónulegum ástæðum „Væntanlega farnir að hefja næturvaktir hjá Samkeppniseftirlitinu“ Birna Ósk nýr forstjóri Húsasmiðjunnar Jón Skafti nýr forstöðumaður hjá Póstinum Gengi Skaga rýkur upp Sjá meira
Engin ástæða er fyrir almenning að hafa áhyggjur af hugsanlegum skorti á handspritti eða öðrum sótthreinsivörum á næstunni. Þetta er meginniðurstaða athugunar Umhverfisstofnunar á framboði og framleiðslugetu á sótthreinsivörum hér á landi. Ekki hefur þurft að grípa til úrræðis í almannavarnalögum sem gerir stjórnvöldum kleift að fyrirskipa fyrirtækjum að framleiða meira af slíkum vörum. Gríðarleg aukning hefur verið í eftirspurn eftir handspritti undanfarnar vikur í kjölfar þess að kórónuveiran gerði vart við sig í íslensku samfélagi. Í ljósi þessa vildi Umhverfisstofnun kanna hvort hægt væri að anna þeirri eftirspurn á meðan faraldurinn stæði yfir. Staðan góð sem stendur Niðurstaða stofnunarinnar er sú að birgðastaða tilbúinna sótthreinsiefna og hráefna til framleiðslu innanlands sé góð sem stendur og eitthvað fram í tímann. Athugunin byggði á upplýsingum frá stærstu framleiðendum handspritts. „Okkur sýnist að þetta séu fimm fyrirtæki sem hafi einhverja burði til þess að framleiða sótthreinsiefni og þar af eru tvö langstærst sem eru helst að sinna heilbrigðiskerfinu,“ segir Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun, í samtali við Vísi. Einnig eru aðrir aðilar á markaðnum sem flytja inn tilbúið handspritt en stofnunin beindi sjónum sínum sérstaklega að þeim sem gætu framleitt slíkt hér innanlands. Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun.Aðsend Verð á hráefni hækkað Öll framleiðslufyrirtækin vinna spritt úr innfluttum aðföngum á borð við etanól, ísóprópanól og própanól en til stendur að hefja eimingu etanóls hér á næstunni að sögn Björns. Birgðastaða þessara efna er sögð vera góð og hafa fyrirtækin ekki enn lent í erfiðleikum með að nálgast birgðir erlendis þrátt fyrir mikla eftirspurn um allan heim. Verðið á þessum aðföngum hafi þó hækkað. Fyrir utan skort á handpumpum segir Björn að staðan hafi verið góð hjá öllum þeim fyrirtækjum sem voru til skoðunar. Markaðurinn fljótur að bregðast við Björn segir að framleiðendurnir hafi verið fljótir að bregðast við stóraukinni eftirspurn eftir handspritti. Til að mynda hafi aðilar hætt að framleiða aðrar vörur til að einbeita sér að spritti, þar á meðal framleiðandi sem hafði aldrei búið til slíkt áður. „Etanól er notað talsvert mikið til þess að búa til rúðuvökva og fyrirtækin sem eru í því að framleiða rúðuvökva hættu því bara algjörlega og einbeittu sér að því að nota etanólið í framleiðslu á sótthreinsiefnum.“ Einnig hafi áfengisframleiðandinn Volcanic Drinks hætt að framleiða áfengi tímabundið og ákveðið að nýta framleiðslutækin í að búa til handspritt. Ekki þurft að beita neyðarákvæði Björn segir að fyrirtækjunum sé skylt að veita Umhverfisstofnun upplýsingar um birgðastöðu ýmissa efna á grundvelli gildandi efnalöggjafar. Þó geti stofnunin ekki fyrirskipað þeim að framleiða ákveðnar vörur. Stjórnvöld geti hins vegar beitt slíkum úrræðum. „Það er ákveðin grein í almannavarnalögum sem heimilar ríkisstjórninni að fara fram á það að fyrirtæki sem geti framleitt sótthreinsiefni geri það og geri ekkert annað. Þannig að þar kæmu þessar takmarkanir í veg fyrir það einhver hráefni væru notuð í eitthvað annað sem væri ekki eins brýnt að framleiða.“ Engin þörf hafi þó verið fyrir að beita því ákvæði í ljósi þess að öll fyrirtækin hafi sjálf brugðist við. Að sögn Björns er ríkisstjórnin vel upplýst um stöðu mála þar sem niðurstöður Umhverfisstofnunar hafi verið grundvöllur minnisblaðs sem lagt var fram á ríkisstjórnarfundi á dögunum. Gagnaöflun fyrir athugunina var framkvæmd fyrir nokkrum vikum og er stefnt að því að endurtaka hana síðar í mánuðinum.
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Sjá rukkun og „sirka tilboð“ gjörólíku ljósi Neytendur Rafmyntir hrynja í verði eftir tollahótanir Viðskipti erlent Getur verið vandræðalegt að byrja allt í einu að syngja í Krónunni Atvinnulíf Mjög leiðinlegt mál en tilboðið hafi aldrei verið samþykkt Neytendur Ekkja í Hafnarfirði missti af íbúð þrátt fyrir samþykki Neytendur Ferðamaður sem sá Þingvelli í myrkri fær endurgreitt að hluta Neytendur Vill að nýtt flugfélag taki á loft næsta sumar Viðskipti innlent Ekkert fékkst upp í 100 milljóna gjaldþrot Bankastrætis club Viðskipti innlent Ekki ósanngjarnt af flugfélagi að láta viðskiptavin greiða eigin mistök Neytendur Eignaumsjón kaupir Rekstrarumsjón Viðskipti innlent Fleiri fréttir Eignaumsjón kaupir Rekstrarumsjón Skattur á streymisveitur geti skilað 150 milljónum Vill að nýtt flugfélag taki á loft næsta sumar Ekkert fékkst upp í 100 milljóna gjaldþrot Bankastrætis club Loðnuráðgjöf góðar fréttir en bíður með flugeldasýninguna Boðar skatt á innlendar og erlendar streymisveitur Aukin gjöld geti leitt til taps frekar en boðaðs stórgróða Frá Reitum til Atlas verktaka Segir lægri álagningu á húsnæði en í öðrum greinum Umhverfis- og orkustofnun sektar þrotabú Play um 2,3 milljarða Undirbýr kveðjustund í Straumsvík Höggið á ríkissjóð allt að fimm milljarðar Ballið bráðum búið á Brewdog Allt bendir til kólnunar og nefndin mun mildari Færa Jarðböðin í nýtt hús og nýjan búning Kaupmáttur jókst í fyrra Bein útsending: Rökstyðja vaxtaákvörðunina Eðalfiskur í Borgarnesi skiptir um nafn Heldur stýrivöxtunum óbreyttum Ísland undanþegið stórauknum verndartollum ESB Vill laga „hringekju verðtryggingar og hárra vaxta“ Gamalt ráðuneyti verður hótel Á ég að hætta í núverandi sparnaði? Óljóst hvort veðhafar fái nokkuð Risagjalddagi vegna losunarheimilda daginn eftir gjaldþrot Einar hættir af persónulegum ástæðum „Væntanlega farnir að hefja næturvaktir hjá Samkeppniseftirlitinu“ Birna Ósk nýr forstjóri Húsasmiðjunnar Jón Skafti nýr forstöðumaður hjá Póstinum Gengi Skaga rýkur upp Sjá meira