Bábiljan um íslenzka hestinn Ole Anton Bieltvedt skrifar 23. desember 2019 13:00 Það eru mörg dæmi um það, að meðferð útigangshrossa hefur verið misjöfn, eftir bændum, og oft aðfinnsluverð. Ekki veit ég, hversu oft ég hef heyrt og lesið um vanrækslu, vanhald og illa meðferð á þarfasta þjóninum í gegnum áratugina. Það er því ekki eins og að þetta vandamál sé að koma upp fyrst nú, í hamförunum á dögunum, þó að sumir reyni að rugla umræðuna og réttlæta langvarandi vanrækslu og vanhald útigangshrossa með því fárviðri, sem nú varð, og illviðráðanlegum afleiðingum þess; um 100 dýr, líka folöld og trippi, fórust með kvalafullum hætti. Þó að ill meðferð sumra bænda á útigangshrossum sínum, síðustu ár og áratugi, sé það mál, sem mér liggur helzt á hjarta, breytir það ekki því, að ýmsir bændur hefðu sennilega geta varið og verndað sína hrossahjörð betur, en þeir gerðu, nú í fárviðrinu. Haustið 2014 undirritaði landbúnaðarráðherra reglugerð nr. 910/2014. Í henni segir m.a. í gr. 10: „Hross skulu hafa aðgang að fóðri a.m.k. tvisvar á sólarhring...“, og, „óheimilt er að hafa hross án vatns lengur en 6 klst. og án fóðurs lengur en 14 klst.“. Ennfremur: „Fóðrun skal hagað þannig að öll hross í hverjum hópi komist að fóðrinu samtímis“. Í sömu reglugerð, gr. 18, segir um „Útiganga“. „Hross sem ganga úti skulu geta leitað skjóls fyrir veðri og vindum. Þar sem fullnægjandi náttúrulegt skjól, svo sem skjólbelti, klettar eða hæðir, eru ekki fyrir hendi, skulu hross hafa aðgang að manngerðum skjólveggjum sem mynda skjól úr helstu áttum. Hver skjólveggur skal að lágmarki vera 2 metrar á hæð og svo langur að öll hross hjarðarinnar fái notið skjóls“. Grundvöllur framangreindrar reglugerðar eru lög nr. 55/2013, en markmið þeirra hljóðar svo: „Markmið laga þessara er að stuðla að velferð dýra, þ.e. að þau séu laus við vanlíðan, hungur og þorsta, ótta og þjáningu, sársauka, meiðsli og sjúkdóma, í ljósi þess að dýr eru skyni gæddar verur“. Þessi lög og ofannefnd regulgerð mynda þann ramma, sem bændum ber að fylgja í sínu hrossa- og dýrahaldi. Þeir, sem geta sagt við sjálfan sig: Ég reyndi eftir megni að fylgja þessum ramma, bæði í gegnum tíðina og nú, geta haft góða samvizku. Hinir ekki. Það eru um 75 þúsund hestar í landinu, en aðeins húsaskjól fyrir um fimmtung þeirra, 15 þúsund dýr. Þá má spyrja, hversu víða eru varnarveggir fyrir hin 60 þúsund greyin, sem vernda þau fyrir helztu vind- og veðuráttum, þegar veðurhamfarir geysa ? Má bara setja þau út á Guð og gaddinn? Ýmsir, sem eiga að bera ábyrgð á velferð dýra - hér útigangshrossa - bæði dýralæknar, starfsmenn og sérfræðingar MAST og líka þeir, sem eiga að vera í forystu í dýraverndarmálum, eins og formaður Dýraverndarsambands Íslands - sem virðist hafa hrokkið óvart eða viljandi úr því að vera dýraverndari í það að vera bændaverndari - eru að halda því fram, að íslenzki hesturinn séu svo illu vanur frá landnámstíð - útigangi í öllum veðrum, beljandi rigningar- eða slyddustormi, hörkufrosti ofan í það, ískaldri bleytu, sem blindar og smýgur inn í merg og bein, jökulkaldri klakabrynju á baki – að honum líki þjáningin vel. Sé orðinn vanur henni. Vilji þetta endilega. – Þessu fólki finnst þetta bara fínt og sjálfsagt að halda því áfram. Það er almennt vafasamt, að vitna í eitthvað, sem gerzt hefur frá landnámstíð - í meira en þúsund ár - og nánast með ólíkindum, að vel menntað, upplýst og siðmenntað fólki, skuli reyna að réttlæta ömurlegt dýraníð okkar tíma með því, að það hafi gerzt í þúsund ár. Hér skiptir auðvitað líka máli, að, annars vegar, var veðrátta mun mildari á landnámstíma, en nú er, og, hins vegar, var landið skógi vaxið „milli fjalls og fjöru“. Þessi skógur var 8 -12 m hár, þakti fjórðung landsins, að því talið er, og bættust runnar við. Auðvitað skapaði þessi skógur og gróður, auk mildari veðráttu, allt annað og betra lífsumhverfi fyrir útigangshrossin, en nú er, og er því út í hött, að nefna útihrossahald þá, í sama orðinu og útihrossahald nú. Það væri fróðlegt að heyra, hvað hrossahaldssérfræðingar og dýrsaftirlitsmenn MAST, útihrossabændur og formaður Dýraverndarsambands Íslands myndu segja, ef þeim væri gert, að dveljast næturlangt í útihrossahópi, í dæmigerðu íslenzku vetrarillviðri, þó undir tveimur eða þremur hrosshúðum væru!Höfundur er formaður Jarðarvina. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Dýr Ole Anton Bieltvedt Mest lesið Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir Skoðun Átt þú rétt á sumarbústað? Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Vekjum risann Guðmundur Karl Brynjarsson Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore Skoðun Skoðun Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Skoðun Jákvæður orðaforði eykur hamingju og vellíðan Helga Fjóla Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Látum hjartað ráða för Sigrún Traustadóttir skrifar Skoðun Vekjum risann Guðmundur Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Katrín Jakobsdóttir forseti Viðar Pálsson skrifar Skoðun Þjóðarsátt líka fyrir fatlað fólk Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Í ker eða kistu Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson skrifar Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta skrifar Skoðun Fyrir hverja eru skoðanakannanir? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Án varna, ekkert frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore skrifar Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Viltu vera memm? Birna Dröfn Birgisdóttir skrifar Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Sjá meira
Það eru mörg dæmi um það, að meðferð útigangshrossa hefur verið misjöfn, eftir bændum, og oft aðfinnsluverð. Ekki veit ég, hversu oft ég hef heyrt og lesið um vanrækslu, vanhald og illa meðferð á þarfasta þjóninum í gegnum áratugina. Það er því ekki eins og að þetta vandamál sé að koma upp fyrst nú, í hamförunum á dögunum, þó að sumir reyni að rugla umræðuna og réttlæta langvarandi vanrækslu og vanhald útigangshrossa með því fárviðri, sem nú varð, og illviðráðanlegum afleiðingum þess; um 100 dýr, líka folöld og trippi, fórust með kvalafullum hætti. Þó að ill meðferð sumra bænda á útigangshrossum sínum, síðustu ár og áratugi, sé það mál, sem mér liggur helzt á hjarta, breytir það ekki því, að ýmsir bændur hefðu sennilega geta varið og verndað sína hrossahjörð betur, en þeir gerðu, nú í fárviðrinu. Haustið 2014 undirritaði landbúnaðarráðherra reglugerð nr. 910/2014. Í henni segir m.a. í gr. 10: „Hross skulu hafa aðgang að fóðri a.m.k. tvisvar á sólarhring...“, og, „óheimilt er að hafa hross án vatns lengur en 6 klst. og án fóðurs lengur en 14 klst.“. Ennfremur: „Fóðrun skal hagað þannig að öll hross í hverjum hópi komist að fóðrinu samtímis“. Í sömu reglugerð, gr. 18, segir um „Útiganga“. „Hross sem ganga úti skulu geta leitað skjóls fyrir veðri og vindum. Þar sem fullnægjandi náttúrulegt skjól, svo sem skjólbelti, klettar eða hæðir, eru ekki fyrir hendi, skulu hross hafa aðgang að manngerðum skjólveggjum sem mynda skjól úr helstu áttum. Hver skjólveggur skal að lágmarki vera 2 metrar á hæð og svo langur að öll hross hjarðarinnar fái notið skjóls“. Grundvöllur framangreindrar reglugerðar eru lög nr. 55/2013, en markmið þeirra hljóðar svo: „Markmið laga þessara er að stuðla að velferð dýra, þ.e. að þau séu laus við vanlíðan, hungur og þorsta, ótta og þjáningu, sársauka, meiðsli og sjúkdóma, í ljósi þess að dýr eru skyni gæddar verur“. Þessi lög og ofannefnd regulgerð mynda þann ramma, sem bændum ber að fylgja í sínu hrossa- og dýrahaldi. Þeir, sem geta sagt við sjálfan sig: Ég reyndi eftir megni að fylgja þessum ramma, bæði í gegnum tíðina og nú, geta haft góða samvizku. Hinir ekki. Það eru um 75 þúsund hestar í landinu, en aðeins húsaskjól fyrir um fimmtung þeirra, 15 þúsund dýr. Þá má spyrja, hversu víða eru varnarveggir fyrir hin 60 þúsund greyin, sem vernda þau fyrir helztu vind- og veðuráttum, þegar veðurhamfarir geysa ? Má bara setja þau út á Guð og gaddinn? Ýmsir, sem eiga að bera ábyrgð á velferð dýra - hér útigangshrossa - bæði dýralæknar, starfsmenn og sérfræðingar MAST og líka þeir, sem eiga að vera í forystu í dýraverndarmálum, eins og formaður Dýraverndarsambands Íslands - sem virðist hafa hrokkið óvart eða viljandi úr því að vera dýraverndari í það að vera bændaverndari - eru að halda því fram, að íslenzki hesturinn séu svo illu vanur frá landnámstíð - útigangi í öllum veðrum, beljandi rigningar- eða slyddustormi, hörkufrosti ofan í það, ískaldri bleytu, sem blindar og smýgur inn í merg og bein, jökulkaldri klakabrynju á baki – að honum líki þjáningin vel. Sé orðinn vanur henni. Vilji þetta endilega. – Þessu fólki finnst þetta bara fínt og sjálfsagt að halda því áfram. Það er almennt vafasamt, að vitna í eitthvað, sem gerzt hefur frá landnámstíð - í meira en þúsund ár - og nánast með ólíkindum, að vel menntað, upplýst og siðmenntað fólki, skuli reyna að réttlæta ömurlegt dýraníð okkar tíma með því, að það hafi gerzt í þúsund ár. Hér skiptir auðvitað líka máli, að, annars vegar, var veðrátta mun mildari á landnámstíma, en nú er, og, hins vegar, var landið skógi vaxið „milli fjalls og fjöru“. Þessi skógur var 8 -12 m hár, þakti fjórðung landsins, að því talið er, og bættust runnar við. Auðvitað skapaði þessi skógur og gróður, auk mildari veðráttu, allt annað og betra lífsumhverfi fyrir útigangshrossin, en nú er, og er því út í hött, að nefna útihrossahald þá, í sama orðinu og útihrossahald nú. Það væri fróðlegt að heyra, hvað hrossahaldssérfræðingar og dýrsaftirlitsmenn MAST, útihrossabændur og formaður Dýraverndarsambands Íslands myndu segja, ef þeim væri gert, að dveljast næturlangt í útihrossahópi, í dæmigerðu íslenzku vetrarillviðri, þó undir tveimur eða þremur hrosshúðum væru!Höfundur er formaður Jarðarvina.
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar