Kvíði og dóp Sigríður Karlsdóttir skrifar 31. maí 2019 13:38 Ég hef verið kvíðin. Ég hef næstum því ælt af kvíða. Ég hef titrað, svitnað og haldið að hjartað ætlað úr mér af kvíða. Ég hef hugsað hugsanir í kvíða sem ég skil ekki af hverju ég hugsa þegar ég er ekki með kvíða. „Hvað ef flugvélin brotlendi í hafinu og ég verð étin af hákörlum?“ Ég er kvíðin þegar ég sest upp í flugvél. Ég er kvíðin þegar börnin mín ferðast með öðrum í bíl og ég er kvíðin fyrir aðgerðum. Í gær horfði ég á þáttinn á RÚV sem heitir „Lof mér að lifa.“ Hann var áhugaverður, átakanlegur, sorglegur og fróðlegur. Hann veitti mér ákveðna sýn sem mig langar að deila með ykkur. „Allt þetta fólk sem við töluðum við og voru í harðri neyslu, áttu það sameiginlegt að vera með mikinn langvarandi KVÍÐA og hafa ekki fengið nægjanlega góð tengsl innan fjölskyldu sinnar.“ Læknar hafa dælt út í samfélagið morfíni og öðrum ópíum skyldum lyfjum vegna allskonar ástæðna. Sumar ástæðurnar eru skiljanlegar. Aðrar ekki. Ég horfði líka á þátt í vetur sem fjallaði um svæði í Virgíníu, að mig minnir, þar sem ¼ hluti íbúa voru háðir einhverskonar fíkniefnum og voru í harðri neyslu. Þar, var einmitt ástæðan sú að læknar höfðu dælt út lyfjum og svo tóku yfirvöld í taumana og settu stólinn fyrir dyrnar. Eftir sátu fíklarnir. Berjast um hverja pillu. Gera ALLT fyrir næsta skammt. Ferlið hljómar kunnulega. Ég tók líka eftir því í þættinum „Lof mér að lifa“ kom fram að Ísland er í öðru sæti yfir dauða tengdum ofneyslu lyfja í heiminum. Stórasta land í heimi með mörg heimsmet. Við greinlega gerum allt með trompi. Ástæðan fyrir því að ég er að tala um þetta er að mér finnst við ekki sjá skóginn fyrir trjánum. Við eyðum brjáluðum pening í forvarnir. Við tölum um vandamálið. Tökum andköf. Horfum með tárin í augunum á þetta fólk. Skiptum svo um stöð. Þetta er hræðilegt segjum við. Yfirvöld herða reglur. Yfirvöld njósna um lækna. Setjum upp kerfi sem gerir það að verkum að þessar pillur fari ekki í umferð! Útrýmum vandanum með því að taka dópið.. Setjum unglinginn í straff! Við sem þekkjum unglinga - vitum að ef við setjum þá í straff, þá strjúka þeir sem ætla sér að strjúka. Sama hvað. Eftir sitja týndar sálir sem gera ALLT til að fá næsta skammt. Við vitum alveg ef mjólkin útí búð væri takmörkuð færi fólk að hamstra og selja á svörtu. Ef framboð er lítið þá er slegist. Líka um dópið. Nú ætla ég að segja: Ég held að vandamálið sjálft er ekki dópið! Það er afleiðingin. Það er sýnilegi hlutinn. Það er útkoman. Birtingamyndin. VANDAMÁLIÐ er hins vegar í flestum tilfellum áralöng vanlíðan ungmenna sem kunna ekki önnur ráð en að slökkva þessa ógeðslegu tilfinningu sem herjar á þau: Kvíðann. Ungmenni í vellíðan og með rými til að vinna úr því sem lífið hendir til þeirra, er í miklu minni hættu að velja sér skaðlegar aðstæður. Ég ætla ekki að gerast svo djörf að alhæfa. Ég þekki fullt af dæmum þar sem ungt fólk ekki í neyslu lætur undan þrýstingi og tekur inn og veikist illa eða fellur frá. Ég þekki líka fullt af fíklum. Allskonar fíklum. Yndislegt fók eins og við erum felst í grunninn. ÖLL eiga þau sameiginlegt að hafa upplifað áföll, kvíða og aðrar sársaukafullar tilfinningar í æsku (kjölfar eineltis, ústkúfun, misnotkunar, ástleysis foreldra eða annarra áfalla.) Og hafa ekki fengið tækifæri til að vinna úr þeim. Tilfinningin: „Ég er ekki nóg“ hjá ungmenni sem hefur ekki fengið uppörvandi uppeldi getur komið í kjölfari á ljótum orðum á netinu. Oft þarf ekki mikið til, ef grunnurinn er ekki sterkur. Hugsið ykkur - ef peningarnir væru lagðir í það eitt að vinna með kvíðann hjá þessum ungmennum. Setja alla okkar orku í heimilin og skólana. Leyfa nemendum að tjá sig - kenna þeim að tala um tilfinningar - kenna þeim að vinna úr þeim - kenna þeim að það sem þeir hugsa er eðlilegt og geta sagt upphátt með reisn: „Mér liður ekki vel ég þarf hjálp!“ Og það er í alvöru til hjálp sem lætur kvíðann fara eða minnkar hann. Ég er ekki það einföld að halda að ef við leysum úr flækjum og tilfinningum unglinga þá lifum við í dóplausum heimi. En ég held að þarna sé réttur staður til að byrja á. Getið þið ímyndað ykkur að vera með stanslausan kvíða frá morgni til kvölds, fá ekki rými til að tala um hann eða vinna á honum og prófa svo efni sem gefur ykkar andartaks-frið frá því ástandi. Ég hugsa að ég myndi freistast. Ég held að við þurfum að hætta að reyna slökkva elda og fara að vökva garðinn okkar. Svo hann þorni ekki upp og brenni. Kærleikur, SiggaHöfundur er lífsleiknikennari, heilsuráðgjafi og sérlegur áhugamaður um mannlegt eðli. Pistillinn birtist fyrst á Facebook-síðu höfundar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigríður Karlsdóttir Mest lesið Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Ég er eins og ég er – um heilbrigðisþjónustu við trans fólk Alma D. Möller Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Ég hef verið kvíðin. Ég hef næstum því ælt af kvíða. Ég hef titrað, svitnað og haldið að hjartað ætlað úr mér af kvíða. Ég hef hugsað hugsanir í kvíða sem ég skil ekki af hverju ég hugsa þegar ég er ekki með kvíða. „Hvað ef flugvélin brotlendi í hafinu og ég verð étin af hákörlum?“ Ég er kvíðin þegar ég sest upp í flugvél. Ég er kvíðin þegar börnin mín ferðast með öðrum í bíl og ég er kvíðin fyrir aðgerðum. Í gær horfði ég á þáttinn á RÚV sem heitir „Lof mér að lifa.“ Hann var áhugaverður, átakanlegur, sorglegur og fróðlegur. Hann veitti mér ákveðna sýn sem mig langar að deila með ykkur. „Allt þetta fólk sem við töluðum við og voru í harðri neyslu, áttu það sameiginlegt að vera með mikinn langvarandi KVÍÐA og hafa ekki fengið nægjanlega góð tengsl innan fjölskyldu sinnar.“ Læknar hafa dælt út í samfélagið morfíni og öðrum ópíum skyldum lyfjum vegna allskonar ástæðna. Sumar ástæðurnar eru skiljanlegar. Aðrar ekki. Ég horfði líka á þátt í vetur sem fjallaði um svæði í Virgíníu, að mig minnir, þar sem ¼ hluti íbúa voru háðir einhverskonar fíkniefnum og voru í harðri neyslu. Þar, var einmitt ástæðan sú að læknar höfðu dælt út lyfjum og svo tóku yfirvöld í taumana og settu stólinn fyrir dyrnar. Eftir sátu fíklarnir. Berjast um hverja pillu. Gera ALLT fyrir næsta skammt. Ferlið hljómar kunnulega. Ég tók líka eftir því í þættinum „Lof mér að lifa“ kom fram að Ísland er í öðru sæti yfir dauða tengdum ofneyslu lyfja í heiminum. Stórasta land í heimi með mörg heimsmet. Við greinlega gerum allt með trompi. Ástæðan fyrir því að ég er að tala um þetta er að mér finnst við ekki sjá skóginn fyrir trjánum. Við eyðum brjáluðum pening í forvarnir. Við tölum um vandamálið. Tökum andköf. Horfum með tárin í augunum á þetta fólk. Skiptum svo um stöð. Þetta er hræðilegt segjum við. Yfirvöld herða reglur. Yfirvöld njósna um lækna. Setjum upp kerfi sem gerir það að verkum að þessar pillur fari ekki í umferð! Útrýmum vandanum með því að taka dópið.. Setjum unglinginn í straff! Við sem þekkjum unglinga - vitum að ef við setjum þá í straff, þá strjúka þeir sem ætla sér að strjúka. Sama hvað. Eftir sitja týndar sálir sem gera ALLT til að fá næsta skammt. Við vitum alveg ef mjólkin útí búð væri takmörkuð færi fólk að hamstra og selja á svörtu. Ef framboð er lítið þá er slegist. Líka um dópið. Nú ætla ég að segja: Ég held að vandamálið sjálft er ekki dópið! Það er afleiðingin. Það er sýnilegi hlutinn. Það er útkoman. Birtingamyndin. VANDAMÁLIÐ er hins vegar í flestum tilfellum áralöng vanlíðan ungmenna sem kunna ekki önnur ráð en að slökkva þessa ógeðslegu tilfinningu sem herjar á þau: Kvíðann. Ungmenni í vellíðan og með rými til að vinna úr því sem lífið hendir til þeirra, er í miklu minni hættu að velja sér skaðlegar aðstæður. Ég ætla ekki að gerast svo djörf að alhæfa. Ég þekki fullt af dæmum þar sem ungt fólk ekki í neyslu lætur undan þrýstingi og tekur inn og veikist illa eða fellur frá. Ég þekki líka fullt af fíklum. Allskonar fíklum. Yndislegt fók eins og við erum felst í grunninn. ÖLL eiga þau sameiginlegt að hafa upplifað áföll, kvíða og aðrar sársaukafullar tilfinningar í æsku (kjölfar eineltis, ústkúfun, misnotkunar, ástleysis foreldra eða annarra áfalla.) Og hafa ekki fengið tækifæri til að vinna úr þeim. Tilfinningin: „Ég er ekki nóg“ hjá ungmenni sem hefur ekki fengið uppörvandi uppeldi getur komið í kjölfari á ljótum orðum á netinu. Oft þarf ekki mikið til, ef grunnurinn er ekki sterkur. Hugsið ykkur - ef peningarnir væru lagðir í það eitt að vinna með kvíðann hjá þessum ungmennum. Setja alla okkar orku í heimilin og skólana. Leyfa nemendum að tjá sig - kenna þeim að tala um tilfinningar - kenna þeim að vinna úr þeim - kenna þeim að það sem þeir hugsa er eðlilegt og geta sagt upphátt með reisn: „Mér liður ekki vel ég þarf hjálp!“ Og það er í alvöru til hjálp sem lætur kvíðann fara eða minnkar hann. Ég er ekki það einföld að halda að ef við leysum úr flækjum og tilfinningum unglinga þá lifum við í dóplausum heimi. En ég held að þarna sé réttur staður til að byrja á. Getið þið ímyndað ykkur að vera með stanslausan kvíða frá morgni til kvölds, fá ekki rými til að tala um hann eða vinna á honum og prófa svo efni sem gefur ykkar andartaks-frið frá því ástandi. Ég hugsa að ég myndi freistast. Ég held að við þurfum að hætta að reyna slökkva elda og fara að vökva garðinn okkar. Svo hann þorni ekki upp og brenni. Kærleikur, SiggaHöfundur er lífsleiknikennari, heilsuráðgjafi og sérlegur áhugamaður um mannlegt eðli. Pistillinn birtist fyrst á Facebook-síðu höfundar.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun