Við Paul Þorvaldur Gylfason skrifar 20. desember 2018 07:00 Reykjavík – Fundum okkar Pauls McCartney bar fyrst saman haustið 1971 eins og ég lýsti hér á þessum stað í vetur leið (Minning frá Manchester, 15. febrúar 2018). Hann kom í mötuneyti okkar stúdentanna í Manchester án þess að gera boð á undan sér. Hann spurði hvort þau mættu syngja og spila fyrir okkur í hádeginu, þau voru þrjú eða fjögur saman. Sumir matargestanna litu varla upp.Nýgild og nákvæm tónlist Bítlarnir voru þá nýskildir að skiptum. Margir kenndu Paul um skilnaðinn (hann ber sökina af sér) og sýndu nýja bandinu hans, það hét Wings, lítinn áhuga líkt og börn nýskilinna hjóna eiga það til að taka nýjum fósturforeldrum fálega. John Lennon gerði gys að fyrstu plötu Pauls eftir skilnaðinn. Þeir fornvinirnir sættust síðar. Paul minnist fallins félaga síns oft og með mikilli hlýju, samdi fallegan minningarsöng um hann og flytur stundum lögin hans á tónleikum. Ég kynntist tónlist þeirra félaga fyrir fermingu líkt og flestir jafnaldrar mínir og hef fylgzt með henni síðan. Paul var og er minn maður í bransanum, nánar tiltekið í því sem Jakob Frímann Magnússon kallar nýgilda tónlist til aðgreiningar frá sígildri tónlist en hana vildi Leonard Bernstein heldur kalla nákvæma tónlist af því að hún er skrifuð niður tón fyrir tón. Paul kann hvorki að lesa né skrifa nótur. Það er ekkert sérlega sígilt við sígilda tónlist, sumt af henni gengur úr sér eins og annað, sagði Bernstein sem hefði orðið 100 ára í ár.Samvizka eða súkkulaði? Á unglingsárum mínum mátti með nokkurri einföldun skipta ungu fólki í tvo flokka, þau sem tóku Bítlana fram yfir Rolling Stones og hin. Fyrri flokknum mátti svo aftur skipta í tvo undirflokka, þau sem tóku John fram yfir Paul og okkur hin. Ég tilheyrði sem sagt flokki 1B. Flokkarnir töluðust við. Ég gaf Gesti Guðmundssyni, nú prófessor í félagsfræði, plöturnar mínar með Rolling Stones. Hann átti löngu síðar eftir að rita Rokksögu Íslands. Þau sem voru í flokki 1A virtust sum líta á John sem samvizku heimsins; hinn var bara súkkulaði, sögðu þau sum, og áttu þá við útlitið, málflutninginn og músíkina. Þau tóku ekki eftir því, og það gerði ég ekki heldur fyrr en nýlega, að þegar bandarískir blaðamenn spurðu Bítlana nýkomna til Bandaríkjanna 1964 hvað þeim fyndist um stríðsrekstur Bandaríkjamanna í Víetnam, þá var það ekki John heldur Paul sem tók af skarið og sagðist vera andvígur stríðinu. Bandarískir mótmælasöngvarar stigu um líkt leyti fram af fullum þunga – Bob Dylan, Joan Baez, Peter, Paul og Mary o.fl. – og beittu sér gegn Víetnamstríðinu líkt og þau studdu réttindabaráttu blökkumanna. Nokkru síðar samdi Paul lagið Blackbird til stuðnings blökkumönnum. Hann er grænmetisæta. Hann segir: Ef sláturhús hefðu glerveggi værum við öll grænmetisætur.600 sönglög Við vorum á ferð um Suðurland hjónin fyrir mörgum árum, komum á Hvolsvöll undir kvöld og sáum þar handskrifað skilti neglt á ljósastaur: Hljómar skemmta í kvöld, húsið opnar kl. 11. Við vorum mest hissa á því hvað þeir ætluðu sér að vaka, menn á miðjum aldri. Paul McCartney þeysist nú um heiminn ásamt félögum sínum til að halda 34 tónleika á 30 stöðum í 13 löndum. Við heyrðum hann í Vín í byrjun desember. Hvort hann gat vakað! Hann er 76 ára, söng 36 lög af lífs og sálar kröftum á þrem klukkustundum og dró hvergi af sér tvö kvöld í röð. Hann þarf ekki á þessu flandri að halda. Hann er ríkasti tónlistarmaður Bretlandseyja, þrisvar til fjórum sinnum ríkari en Mick Jagger og Ringo Starr. Hann er skráður höfundur tæplega 600 sönglaga. Franz Schubert er til samanburðar skráður höfundur 1.500 tónverka, þ.m.t. um 600 sönglög, og hann féll frá á 32. aldursári.Frá Rauða torginu til Grand Central Station Paul McCartney hélt fyrstur manna rokktónleika á Rauða torginu í Moskvu. Til hans að tjaldabaki kom einn ráðherrann í ríkisstjórninni í Kreml eftir konsertinn og sagði: Þakka þér fyrir. Við lærðum ensku með því að hlusta á bítlaplöturnar. Hann hefði getað bætt því við að þær voru bannaðar á valdatíma kommúnista, menn þurftu að smygla þeim milli kjallara til að komast í þær. Fyrir fáeinum vikum gerðist það á Grand Central Station á miðri Manhattan-eyju í New York að glaðlegur maður bankaði í hljóðnema og sagði við fólksmergðina á stöðinni líkt og okkur stúdentana í Manchester forðum: Ég heiti Paul McCartney. Megum við félagarnir taka fyrir ykkur nokkur lög? – m.a. af nýju plötunni okkar, Egypt Station. Hófst svo söngurinn. Diskurinn fær góða dóma og selst vel. Mér finnst hann fínn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Skoðun Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Sjá meira
Reykjavík – Fundum okkar Pauls McCartney bar fyrst saman haustið 1971 eins og ég lýsti hér á þessum stað í vetur leið (Minning frá Manchester, 15. febrúar 2018). Hann kom í mötuneyti okkar stúdentanna í Manchester án þess að gera boð á undan sér. Hann spurði hvort þau mættu syngja og spila fyrir okkur í hádeginu, þau voru þrjú eða fjögur saman. Sumir matargestanna litu varla upp.Nýgild og nákvæm tónlist Bítlarnir voru þá nýskildir að skiptum. Margir kenndu Paul um skilnaðinn (hann ber sökina af sér) og sýndu nýja bandinu hans, það hét Wings, lítinn áhuga líkt og börn nýskilinna hjóna eiga það til að taka nýjum fósturforeldrum fálega. John Lennon gerði gys að fyrstu plötu Pauls eftir skilnaðinn. Þeir fornvinirnir sættust síðar. Paul minnist fallins félaga síns oft og með mikilli hlýju, samdi fallegan minningarsöng um hann og flytur stundum lögin hans á tónleikum. Ég kynntist tónlist þeirra félaga fyrir fermingu líkt og flestir jafnaldrar mínir og hef fylgzt með henni síðan. Paul var og er minn maður í bransanum, nánar tiltekið í því sem Jakob Frímann Magnússon kallar nýgilda tónlist til aðgreiningar frá sígildri tónlist en hana vildi Leonard Bernstein heldur kalla nákvæma tónlist af því að hún er skrifuð niður tón fyrir tón. Paul kann hvorki að lesa né skrifa nótur. Það er ekkert sérlega sígilt við sígilda tónlist, sumt af henni gengur úr sér eins og annað, sagði Bernstein sem hefði orðið 100 ára í ár.Samvizka eða súkkulaði? Á unglingsárum mínum mátti með nokkurri einföldun skipta ungu fólki í tvo flokka, þau sem tóku Bítlana fram yfir Rolling Stones og hin. Fyrri flokknum mátti svo aftur skipta í tvo undirflokka, þau sem tóku John fram yfir Paul og okkur hin. Ég tilheyrði sem sagt flokki 1B. Flokkarnir töluðust við. Ég gaf Gesti Guðmundssyni, nú prófessor í félagsfræði, plöturnar mínar með Rolling Stones. Hann átti löngu síðar eftir að rita Rokksögu Íslands. Þau sem voru í flokki 1A virtust sum líta á John sem samvizku heimsins; hinn var bara súkkulaði, sögðu þau sum, og áttu þá við útlitið, málflutninginn og músíkina. Þau tóku ekki eftir því, og það gerði ég ekki heldur fyrr en nýlega, að þegar bandarískir blaðamenn spurðu Bítlana nýkomna til Bandaríkjanna 1964 hvað þeim fyndist um stríðsrekstur Bandaríkjamanna í Víetnam, þá var það ekki John heldur Paul sem tók af skarið og sagðist vera andvígur stríðinu. Bandarískir mótmælasöngvarar stigu um líkt leyti fram af fullum þunga – Bob Dylan, Joan Baez, Peter, Paul og Mary o.fl. – og beittu sér gegn Víetnamstríðinu líkt og þau studdu réttindabaráttu blökkumanna. Nokkru síðar samdi Paul lagið Blackbird til stuðnings blökkumönnum. Hann er grænmetisæta. Hann segir: Ef sláturhús hefðu glerveggi værum við öll grænmetisætur.600 sönglög Við vorum á ferð um Suðurland hjónin fyrir mörgum árum, komum á Hvolsvöll undir kvöld og sáum þar handskrifað skilti neglt á ljósastaur: Hljómar skemmta í kvöld, húsið opnar kl. 11. Við vorum mest hissa á því hvað þeir ætluðu sér að vaka, menn á miðjum aldri. Paul McCartney þeysist nú um heiminn ásamt félögum sínum til að halda 34 tónleika á 30 stöðum í 13 löndum. Við heyrðum hann í Vín í byrjun desember. Hvort hann gat vakað! Hann er 76 ára, söng 36 lög af lífs og sálar kröftum á þrem klukkustundum og dró hvergi af sér tvö kvöld í röð. Hann þarf ekki á þessu flandri að halda. Hann er ríkasti tónlistarmaður Bretlandseyja, þrisvar til fjórum sinnum ríkari en Mick Jagger og Ringo Starr. Hann er skráður höfundur tæplega 600 sönglaga. Franz Schubert er til samanburðar skráður höfundur 1.500 tónverka, þ.m.t. um 600 sönglög, og hann féll frá á 32. aldursári.Frá Rauða torginu til Grand Central Station Paul McCartney hélt fyrstur manna rokktónleika á Rauða torginu í Moskvu. Til hans að tjaldabaki kom einn ráðherrann í ríkisstjórninni í Kreml eftir konsertinn og sagði: Þakka þér fyrir. Við lærðum ensku með því að hlusta á bítlaplöturnar. Hann hefði getað bætt því við að þær voru bannaðar á valdatíma kommúnista, menn þurftu að smygla þeim milli kjallara til að komast í þær. Fyrir fáeinum vikum gerðist það á Grand Central Station á miðri Manhattan-eyju í New York að glaðlegur maður bankaði í hljóðnema og sagði við fólksmergðina á stöðinni líkt og okkur stúdentana í Manchester forðum: Ég heiti Paul McCartney. Megum við félagarnir taka fyrir ykkur nokkur lög? – m.a. af nýju plötunni okkar, Egypt Station. Hófst svo söngurinn. Diskurinn fær góða dóma og selst vel. Mér finnst hann fínn.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun