50 ár frá vígslu Norræna hússins í Reykjavík Sighvatur Arnmundsson skrifar 24. ágúst 2018 06:00 Norræna húsið hefur verið vettvangur menningarstarfsemi og miðstöð Norðurlandabúa á Íslandi í 50 ár. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN „Við erum hér saman komin sem ánægðir þátttakendur í athöfn sem ekki telst til daglegra viðburða. Við höfum nú fyrir augum áþreifanlegan vitnisburð þess að Norðurlandaþjóðirnar heyra saman. Norræna húsið í Reykjavík hefur verið reist og fullgert, hús sem að allri sinni gerð ber vitni fagurri og göfugri hugsun, sem glætt hefur huga margra, hinni norrænu hugsun.“ Svona komst Nóbelsskáldið Halldór Laxness að orði í ræðu sinni við vígslu Norræna hússins í Reykjavík 24. ágúst 1968. Tilurð hússins má rekja til fundar norrænu félaganna sem haldinn var í Reykjavík 1960. Þar var lagt til að reist yrði á Íslandi norræn stofnun í því skyni að efla tengsl Íslands og annarra Norðurlanda. Hinn heimsþekkti finnski arkitekt Alvar Aalto var fenginn til þess að teikna húsið og hófst bygging þess haustið 1965. Pétur H. Ármannsson arkitekt segir það mikil tímamót að einn af meisturum byggingarlistar á 20. öld hafi verið fenginn til að vinna verkefni á Íslandi. „Það er út af fyrir sig einstakur viðburður. Það er líka gaman að því að húsið er mjög dæmigert fyrir fyrri verk hans. Þarna er að finna sitt lítið af hverju úr hans byggingum.“ Að sögn Péturs eru mörg húsa Alto á afskekktum stöðum og ekki algeng í stórborgum heimsins. „Ef ég ætti að velja kannski fimm verk á sviði byggingarlistar sem fólk ætti að sjá á Íslandi væri Norræna húsið sennilega efst á þeim lista. Það er ómetanlegt að eiga þetta hús.“ Þá segir Pétur nálgun Alto að hönnun hússins segja mikið um hans byggingarlist. „Það skiptir miklu máli að hann fékk að ráða staðsetningu hússins á háskólalóðinni. Hann sá fyrir sér miðhluta Reykjavíkur sem eina heild og fékk þá snilldarhugmynd að framlengja tjörnina yfir Hringbraut. Þótt húsið sé ekki stórt er það gríðarlega mikilvægt í borgarmynd Reykjavíkur.“ Hugmyndin um að reisa menningarmiðstöð var ný á Íslandi á þessum tíma. „Alto leysir það vel með því að hafa húsið frekar minna en stærra. Það virkar eins og heimili, er notalegt og virkar aldrei tómt. Húsið tekur vel á móti fólki. Ég held að innsæi Alto eigi stóran þátt í því hvað starfsemi hússins hefur alltaf verið farsæl.“ Birtist í Fréttablaðinu Menning Norðurlönd Tíska og hönnun Mest lesið Alvarlegt rútuslys í Öxnadal Innlent Losuðu stúlku úr „prísund“ við Háskólabíó Innlent Vill losna við lífverði Bjarna úr þinghúsinu Innlent Refsing manns sem nauðgaði þroskaskertum konum milduð verulega Innlent Ísland orðið „pínkulítið lélegra og leiðinlegra“ Innlent Heimtaði að allir í bænum töluðu íslensku Innlent Tónlistarmaðurinn Róbert Örn er fallinn frá Innlent Tilkynntu um ekki yfirvofandi eldgos Innlent Lést eftir að hafa fengið rafstraum í heitum potti Erlent Íþróttafélög hafa sum selt áfengi í leyfisleysi Innlent Fleiri fréttir Of snemmt að kenna bikblæðingum um Átök á lokametrunum: Saka ríkisstjórn um að „slátra“ samgönguáætlun Kynntu á annað hundrað aðgerðir í loftslagsmálum Þeir sem „brjóta alvarlega af sér“ verði sviptir dvalarleyfum Íþróttafélög hafa sum selt áfengi í leyfisleysi Alvarlegt rútuslys og kona sem á níutíu þúsund servíettur Alvarlegt rútuslys í Öxnadal Lýðheilsufræðingar segja aukið aðgengi að áfengi alvarlegt mál Elsta skip Samherja kveður Dalvík og heldur til Spánar Refsing manns sem nauðgaði þroskaskertum konum milduð verulega Kostnaður ríkissjóðs vegna Grindavíkur um áttatíu milljarðar Leyfið gefið út í trássi við öryggi sjófarenda Quang Lé laus úr gæsluvarðhaldi en í farbanni Stór skörð að fylla eftir að þúsundir drápust Ofurkarlmennska geti reynst ávísun á hómófóbíu og kvenfyrirlitningu Brenna landnámsbæ til kaldra kola í tilraunaskyni Fimm bíla árekstur á Akureyri Vill úrbætur sem fyrst á Flóttamannaleið Gríska húsinu lokað Byggðakvótakerfið úr sér gengið Kynna 150 aðgerðir í loftslagsmálum Umfangsmikil aðgerð Europol: Netþjónar á Íslandi hýstu hryðjuverkaáróður Leitt ef ríkisstjórn er ekki treystandi í kjarasamningsviðræðum Útlendingafrumvarpið hefur verið samþykkt Ekkert breyst til batnaðar í rekstri borgarinnar Vill losna við lífverði Bjarna úr þinghúsinu Átök á Alþingi og víkingar taka yfir Hafnarfjörð Heimtaði að allir í bænum töluðu íslensku Mikið svifryk í borginni og gosmóða líkleg síðar í dag Vill styðja vantrauststillögu komi hún fram Sjá meira
„Við erum hér saman komin sem ánægðir þátttakendur í athöfn sem ekki telst til daglegra viðburða. Við höfum nú fyrir augum áþreifanlegan vitnisburð þess að Norðurlandaþjóðirnar heyra saman. Norræna húsið í Reykjavík hefur verið reist og fullgert, hús sem að allri sinni gerð ber vitni fagurri og göfugri hugsun, sem glætt hefur huga margra, hinni norrænu hugsun.“ Svona komst Nóbelsskáldið Halldór Laxness að orði í ræðu sinni við vígslu Norræna hússins í Reykjavík 24. ágúst 1968. Tilurð hússins má rekja til fundar norrænu félaganna sem haldinn var í Reykjavík 1960. Þar var lagt til að reist yrði á Íslandi norræn stofnun í því skyni að efla tengsl Íslands og annarra Norðurlanda. Hinn heimsþekkti finnski arkitekt Alvar Aalto var fenginn til þess að teikna húsið og hófst bygging þess haustið 1965. Pétur H. Ármannsson arkitekt segir það mikil tímamót að einn af meisturum byggingarlistar á 20. öld hafi verið fenginn til að vinna verkefni á Íslandi. „Það er út af fyrir sig einstakur viðburður. Það er líka gaman að því að húsið er mjög dæmigert fyrir fyrri verk hans. Þarna er að finna sitt lítið af hverju úr hans byggingum.“ Að sögn Péturs eru mörg húsa Alto á afskekktum stöðum og ekki algeng í stórborgum heimsins. „Ef ég ætti að velja kannski fimm verk á sviði byggingarlistar sem fólk ætti að sjá á Íslandi væri Norræna húsið sennilega efst á þeim lista. Það er ómetanlegt að eiga þetta hús.“ Þá segir Pétur nálgun Alto að hönnun hússins segja mikið um hans byggingarlist. „Það skiptir miklu máli að hann fékk að ráða staðsetningu hússins á háskólalóðinni. Hann sá fyrir sér miðhluta Reykjavíkur sem eina heild og fékk þá snilldarhugmynd að framlengja tjörnina yfir Hringbraut. Þótt húsið sé ekki stórt er það gríðarlega mikilvægt í borgarmynd Reykjavíkur.“ Hugmyndin um að reisa menningarmiðstöð var ný á Íslandi á þessum tíma. „Alto leysir það vel með því að hafa húsið frekar minna en stærra. Það virkar eins og heimili, er notalegt og virkar aldrei tómt. Húsið tekur vel á móti fólki. Ég held að innsæi Alto eigi stóran þátt í því hvað starfsemi hússins hefur alltaf verið farsæl.“
Birtist í Fréttablaðinu Menning Norðurlönd Tíska og hönnun Mest lesið Alvarlegt rútuslys í Öxnadal Innlent Losuðu stúlku úr „prísund“ við Háskólabíó Innlent Vill losna við lífverði Bjarna úr þinghúsinu Innlent Refsing manns sem nauðgaði þroskaskertum konum milduð verulega Innlent Ísland orðið „pínkulítið lélegra og leiðinlegra“ Innlent Heimtaði að allir í bænum töluðu íslensku Innlent Tónlistarmaðurinn Róbert Örn er fallinn frá Innlent Tilkynntu um ekki yfirvofandi eldgos Innlent Lést eftir að hafa fengið rafstraum í heitum potti Erlent Íþróttafélög hafa sum selt áfengi í leyfisleysi Innlent Fleiri fréttir Of snemmt að kenna bikblæðingum um Átök á lokametrunum: Saka ríkisstjórn um að „slátra“ samgönguáætlun Kynntu á annað hundrað aðgerðir í loftslagsmálum Þeir sem „brjóta alvarlega af sér“ verði sviptir dvalarleyfum Íþróttafélög hafa sum selt áfengi í leyfisleysi Alvarlegt rútuslys og kona sem á níutíu þúsund servíettur Alvarlegt rútuslys í Öxnadal Lýðheilsufræðingar segja aukið aðgengi að áfengi alvarlegt mál Elsta skip Samherja kveður Dalvík og heldur til Spánar Refsing manns sem nauðgaði þroskaskertum konum milduð verulega Kostnaður ríkissjóðs vegna Grindavíkur um áttatíu milljarðar Leyfið gefið út í trássi við öryggi sjófarenda Quang Lé laus úr gæsluvarðhaldi en í farbanni Stór skörð að fylla eftir að þúsundir drápust Ofurkarlmennska geti reynst ávísun á hómófóbíu og kvenfyrirlitningu Brenna landnámsbæ til kaldra kola í tilraunaskyni Fimm bíla árekstur á Akureyri Vill úrbætur sem fyrst á Flóttamannaleið Gríska húsinu lokað Byggðakvótakerfið úr sér gengið Kynna 150 aðgerðir í loftslagsmálum Umfangsmikil aðgerð Europol: Netþjónar á Íslandi hýstu hryðjuverkaáróður Leitt ef ríkisstjórn er ekki treystandi í kjarasamningsviðræðum Útlendingafrumvarpið hefur verið samþykkt Ekkert breyst til batnaðar í rekstri borgarinnar Vill losna við lífverði Bjarna úr þinghúsinu Átök á Alþingi og víkingar taka yfir Hafnarfjörð Heimtaði að allir í bænum töluðu íslensku Mikið svifryk í borginni og gosmóða líkleg síðar í dag Vill styðja vantrauststillögu komi hún fram Sjá meira