Forstjóri Neytendastofu segir fasteignakaupendur ótvírætt eiga rétt á að fara sjálfir með skjöl til þinglýsingar í stað þess að greiða fasteignasölum sérstakt umsýslugjald. Hann segir fasteignasala þurfa að upplýsa kaupendur um þennan rétt sinn og skýra nánar hvað sé innifalið í gjaldinu.

Í samtali við kvöldfréttir í ágúst benti lögfræðingur Neytendasamtakanna á að kaupendum væri í sjálfvald sett hvort þeir greiddu umsýslugjöld, í samræmi við ákvörðun Neytendastofu frá 2006 og ummæli í lagafrumvarpi.

Frétt Stöðvar 2: Kaupendum óskylt að greiða fasteignasölum þóknun

Þrátt fyrir þetta er gjaldið enn víða sett fram sem skyldugreiðsla. Í samtali við kvöldfréttir í gær sagði Grétar Jónasson, framkvæmdastjóri Félags fasteignasala, ágalla á ákvörðun Neytendastofu, og sagði ekki ganga upp að kaupendur færu sjálfir með skjöl í þinglýsingu.

„Ef þetta skilar sér ekki þá er bara voðinn vís og getur valdið fólki miklu tjóni,“ sagði Grétar.

Tryggvi Axelsson, forstjóri Neytendastofu, segir hins vegar engan ágalla á ákvörðun stofnunarinnar.

„Þessi ákvörðun og allar forsendur hennar standast alveg í dag eins og þær gerðu þá,“ segir Tryggvi.

Óljóst hvað felst í umsýslugjaldinu

Hann bendir á að kaupandinn hafi ríkasta hagsmuni af því að skjöl komist til þinglýsingar til að tryggja eignarétt sinn. Því ætti frekar að hafa áhyggjur af mistökum hinum megin borðsins

„Segjum til dæmis ef seljandi tekur að sér að koma því og kemur því ekki til þinglýsingar, eða fasteignasali tekur það að sér og kemur því ekki til þinglýsingar. Það eru dæmi um slík slys í fortíðinni.“

Óljóst er hvað í umsýslugjaldinu felst, annað en afhending gagna í þinglýsingu. Að jafnaði skiptir það hins vegar tugum þúsunda króna. Seljendur greiða jafnan söluþóknun upp á tvö til þrjú prósent af söluverði og í lögum segir að fasteignasala beri að annast alla skjalagerð við sölu. Tryggvi segir því að fasteignasalar þurfi að útskýra vel fyrir hvað kaupendur séu að greiða, sem ekki sé þegar innifalið í söluþóknun.

„Það ætti að vera skýrara, ef framkvæmdin er ekki betri en raun ber vitni. Því að okkar mati stendur í lögunum að þetta skuli sundurliðað og tilgreint,“ segir Tryggvi.

Eftirlitsnefnd fylgist með störfum fasteignasala

Dæmi eru um að kaupendur séu látnir samþykkja greiðslu umsýslugjalds samhliða undirritun kauptilboðs, þvert á ákvæði laganna. Sérstakri eftirlitsnefnd fasteignasala er ætlað að fylgjast með störfum þeirra – en í henni situr m.a. fulltrúi fasteignasala. Tryggvi bendir á að eflaust væri skynsamlegt að algjörlega óháður þriðji aðili sinnti slíku eftirlitshlutverki.

„Það hefur svona oft verið bent á það svosem í kringum neytendavernd að það er aldrei æskilegt að hagsmunafélögin hafi sjálf eftirlit eftir sínum fagaðilum,“ segir Tryggvi.