Veðsettir þingmenn Þorvaldur Gylfason skrifar 1. mars 2018 07:00 Undangengin 50 ár, frá 1967 til 2017, voru að jafnaði framin fjöldamorð í Bandaríkjunum á fjögurra mánaða fresti. Fórnarlömbin, þau sem týndu lífi, voru átta að meðaltali í hverri árás, næstum 1.100 alls. Fjöldamorðum þar sem fórnarlömbin eru fjögur eða fleiri hefur fjölgað síðustu ár og hafa þau að undanförnu átt sér stað á tveggja mánaða fresti að jafnaði. Þrjú mannskæðustu fjöldamorð síðustu 50 ára hafa átt sér stað síðustu fimm mánuði. Þar féllu samtals 101 og er þá fjöldi særðra ekki talinn með. Og þá eru ótalin hin hversdagslegri morðin sem í Bandaríkjunum eru fimm sinnum fleiri miðað við mannfjölda en í Evrópu. Morðin eru fimm á ári á hverja 100.000 íbúa vestra á móti einu morði á ári á hverja 100.000 íbúa í Evrópu og á Íslandi skv. samantekt Alþjóðabankans. Samt hefur morðum í Bandaríkjunum fækkað um 10% frá aldamótum. Hvaða þjóðir skyldu fremja flest morð? Það eru Salvadorar (109 morð á hverja 100.000 íbúa 2015) og Hondúrar (64). Þá kemur Venesúela (57). Kaninn með sín fimm morð á hverja 100.000 íbúa stendur langt að baki Grænlendingum (12) og Rússum (11).Engin rök hagga þeim Allir vita að tíð morð í Bandaríkjunum stafa fyrst og fremst af rangsleitinni byssulöggjöf sem á engan sinn líka í Evrópu eða Kanada. Bandarískur almenningur kallar eftir breytingum á byssulöggjöfinni en samt stendur hún óbreytt mann fram af manni. Ekki nóg með það. Trump forseti lét það verða eitt sitt fyrsta verk í embætti að nema úr gildi takmarkanir sem Obama forseti hafði lagt við byssukaupum geðsjúkra. Hvers vegna? Svarið blasir við. Bandaríska Byssuvinafélagið (e. National Rifle Association) eys fé í þingmenn, einkum repúblikana, bæði ljóst og leynt. Engin rök, engar tölur fá haggað stuðningi veðsettra þingmanna við óbreytta löggjöf um skotvopnaeign og eftirlit. Þeir bregðast við fjöldamorðunum með bænahaldi og með því að leggja til aukinn vopnaburð í skólum og víðar. Skoðum tölurnar. Tíu öldungadeildarþingmenn repúblikana hafa mörg undangengin ár hver fyrir sig þegið frá þrem upp í sjö milljónir dala frá Byssuvinafélaginu beint eða óbeint. Það gerir um 300 til 700 milljónir króna á hvern þessara þingmanna. Aðrir þiggja minna. Sami vandi herjar á fulltrúadeildina og fylkisþingin 50. Flestir þingmenn reyna að breiða yfir þessi fjárhagstengsl, en Trump forseti flaggar þeim. Hann sagði á opnum fundi félagsins fyrir kosningarnar 2016: „Þið stóðuð með mér og ég mun standa með ykkur.“ Við bætast framlög einstakra byssuvina til þingmanna og vina þeirra og velunnara. Þingmenn sniðganga lög með því að vísa févana kjósendum sem til þeirra leita til örlátra nafnlausra byssuvina.Hingað heim: Sama saga Áþekkur vandi er uppi hér heima. Engin rök, engin tölfræði, engar áhyggjur af lýðræði eða velsæmi fá haggað sérhagsmunaþjónkun meiri hluta Alþingis í fiskveiðistjórnarmálinu jafnvel þótt 83% kjósenda hafi lýst því yfir í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 að binda þurfi í nýrri stjórnarskrá ákvæði um að auðlindin í hafinu er sameign þjóðarinnar með sama hætti og olían í lögsögu Noregs er óskoruð þjóðareign. Þingmenn fást ekki til að hlýða þessu kalli kjósenda og virðast fúsir til að kosta til nánast hverju sem er til að styggja ekki útvegsmenn enda styrkja þeir stjórnmálaflokkana ríkulega, einkum Sjálfstæðisflokkinn og Framsókn. Þetta er nærtækasta skýringin á framferði Alþingis í stjórnarskrármálinu. Alþingi nýtur trausts 22% kjósenda skv. könnun Gallups, næsti bær við Fjármálaeftirlitið (19%). Ísland dregst hratt niður eftir alþjóðlegum listum um lýðræði og velsæmi. Freedom House hefur undangengin ár lækkað lýðræðiseinkunn Íslands úr 100 í 95. Transparency International hefur með líku lagi lækkað spillingareinkunn Íslands úr 97 fyrir 2005 í 77 fyrir 2017 borið saman við 84 til 88 í Danmörku, Finnlandi, Noregi og Svíþjóð og 75 í Bandaríkjunum. Aðrar vísbendingar hníga í sömu átt.Nú er komið nóg Allt er þetta á sömu bókina lært. Forusta þingsins reynir jafnvel að breiða yfir meint misferli í þinginu sjálfu. Alþingismenn halda áfram að berja höfðinu við steininn eins og þeir skeyti hvorki um skömm né heiður – nú undir virkri forustu Vinstri hreyfingarinnar – Græns framboðs. Vanmegnugir stjórnarandstæðingar innan þings og utan malda í móinn, en allt kemur fyrir ekki. Við það verður ekki lengur unað. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorvaldur Gylfason Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Sjá meira
Undangengin 50 ár, frá 1967 til 2017, voru að jafnaði framin fjöldamorð í Bandaríkjunum á fjögurra mánaða fresti. Fórnarlömbin, þau sem týndu lífi, voru átta að meðaltali í hverri árás, næstum 1.100 alls. Fjöldamorðum þar sem fórnarlömbin eru fjögur eða fleiri hefur fjölgað síðustu ár og hafa þau að undanförnu átt sér stað á tveggja mánaða fresti að jafnaði. Þrjú mannskæðustu fjöldamorð síðustu 50 ára hafa átt sér stað síðustu fimm mánuði. Þar féllu samtals 101 og er þá fjöldi særðra ekki talinn með. Og þá eru ótalin hin hversdagslegri morðin sem í Bandaríkjunum eru fimm sinnum fleiri miðað við mannfjölda en í Evrópu. Morðin eru fimm á ári á hverja 100.000 íbúa vestra á móti einu morði á ári á hverja 100.000 íbúa í Evrópu og á Íslandi skv. samantekt Alþjóðabankans. Samt hefur morðum í Bandaríkjunum fækkað um 10% frá aldamótum. Hvaða þjóðir skyldu fremja flest morð? Það eru Salvadorar (109 morð á hverja 100.000 íbúa 2015) og Hondúrar (64). Þá kemur Venesúela (57). Kaninn með sín fimm morð á hverja 100.000 íbúa stendur langt að baki Grænlendingum (12) og Rússum (11).Engin rök hagga þeim Allir vita að tíð morð í Bandaríkjunum stafa fyrst og fremst af rangsleitinni byssulöggjöf sem á engan sinn líka í Evrópu eða Kanada. Bandarískur almenningur kallar eftir breytingum á byssulöggjöfinni en samt stendur hún óbreytt mann fram af manni. Ekki nóg með það. Trump forseti lét það verða eitt sitt fyrsta verk í embætti að nema úr gildi takmarkanir sem Obama forseti hafði lagt við byssukaupum geðsjúkra. Hvers vegna? Svarið blasir við. Bandaríska Byssuvinafélagið (e. National Rifle Association) eys fé í þingmenn, einkum repúblikana, bæði ljóst og leynt. Engin rök, engar tölur fá haggað stuðningi veðsettra þingmanna við óbreytta löggjöf um skotvopnaeign og eftirlit. Þeir bregðast við fjöldamorðunum með bænahaldi og með því að leggja til aukinn vopnaburð í skólum og víðar. Skoðum tölurnar. Tíu öldungadeildarþingmenn repúblikana hafa mörg undangengin ár hver fyrir sig þegið frá þrem upp í sjö milljónir dala frá Byssuvinafélaginu beint eða óbeint. Það gerir um 300 til 700 milljónir króna á hvern þessara þingmanna. Aðrir þiggja minna. Sami vandi herjar á fulltrúadeildina og fylkisþingin 50. Flestir þingmenn reyna að breiða yfir þessi fjárhagstengsl, en Trump forseti flaggar þeim. Hann sagði á opnum fundi félagsins fyrir kosningarnar 2016: „Þið stóðuð með mér og ég mun standa með ykkur.“ Við bætast framlög einstakra byssuvina til þingmanna og vina þeirra og velunnara. Þingmenn sniðganga lög með því að vísa févana kjósendum sem til þeirra leita til örlátra nafnlausra byssuvina.Hingað heim: Sama saga Áþekkur vandi er uppi hér heima. Engin rök, engin tölfræði, engar áhyggjur af lýðræði eða velsæmi fá haggað sérhagsmunaþjónkun meiri hluta Alþingis í fiskveiðistjórnarmálinu jafnvel þótt 83% kjósenda hafi lýst því yfir í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 að binda þurfi í nýrri stjórnarskrá ákvæði um að auðlindin í hafinu er sameign þjóðarinnar með sama hætti og olían í lögsögu Noregs er óskoruð þjóðareign. Þingmenn fást ekki til að hlýða þessu kalli kjósenda og virðast fúsir til að kosta til nánast hverju sem er til að styggja ekki útvegsmenn enda styrkja þeir stjórnmálaflokkana ríkulega, einkum Sjálfstæðisflokkinn og Framsókn. Þetta er nærtækasta skýringin á framferði Alþingis í stjórnarskrármálinu. Alþingi nýtur trausts 22% kjósenda skv. könnun Gallups, næsti bær við Fjármálaeftirlitið (19%). Ísland dregst hratt niður eftir alþjóðlegum listum um lýðræði og velsæmi. Freedom House hefur undangengin ár lækkað lýðræðiseinkunn Íslands úr 100 í 95. Transparency International hefur með líku lagi lækkað spillingareinkunn Íslands úr 97 fyrir 2005 í 77 fyrir 2017 borið saman við 84 til 88 í Danmörku, Finnlandi, Noregi og Svíþjóð og 75 í Bandaríkjunum. Aðrar vísbendingar hníga í sömu átt.Nú er komið nóg Allt er þetta á sömu bókina lært. Forusta þingsins reynir jafnvel að breiða yfir meint misferli í þinginu sjálfu. Alþingismenn halda áfram að berja höfðinu við steininn eins og þeir skeyti hvorki um skömm né heiður – nú undir virkri forustu Vinstri hreyfingarinnar – Græns framboðs. Vanmegnugir stjórnarandstæðingar innan þings og utan malda í móinn, en allt kemur fyrir ekki. Við það verður ekki lengur unað.
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun