Þegar ráðherra leggur á skatta Páll Rúnar M. Kristjánsson skrifar 23. ágúst 2016 07:00 Íslenska ríkið hefur í þjóðréttarlegum samningum sínum, helst við WTO og ESB, skuldbundið sig til að heimila innflutning á ákveðnum búvörum á lágum eða engum tollum. Er þetta, í það minnsta að nafninu til, gert til að stuðla að auknum neytendaábata sem fylgir meira vöruúrvali og lægra vöruverði. Íslenska ríkið hefur hins vegar haft þann háttinn á að bjóða tollkvótana upp og taka þannig sérstakt útboðsgjald af þeim sem flytja inn þessar vörur. Ráðuneyti landbúnaðarmála hefur valið að hafa þennan háttinn á þrátt fyrir að hafa um það val hvort þetta gjald sé tekið eður ei. Í stjórnarskrá okkar er hins vegar lagt bann við valkvæðri skattlagningu. Þar segir að ekki megi fela stjórnvöldum val um það hvort leggja skuli á skatt. Skattamálum skuli einungis skipað með lögum. Svo fortakslaus er þessi regla í íslenskum rétti að hún er í raun tvítekin í stjórnarskrá okkar, bæði í 40. og 77. gr.Ríkið hafði rangt fyrir sér Nýverið var tekist á um þessa gjaldtöku fyrir dómi. Þar hélt íslenska ríkið því fram að útboðsgjaldið væri ekki skattur. Íslenska ríkið hélt því einnig fram að jafnvel þótt þessi gjaldtaka væri ólögmæt ættu þeir sem greiddu ólögmæt gjöld engan rétt á endurgreiðslu þeirra. Í báðum þessum tilfellum hafði íslenska ríkið rangt fyrir sér. Niðurstaða Hæstaréttar var afdráttarlaus á þá leið að gjaldtakan væri allsherjarréttarlegs eðlis og teldist skattheimta. Því þyrftu lagaheimildir til hennar að uppfylla þau skilyrði, sem gerð eru til fullgildrar skattlagningarheimildar. Það væri því í andstöðu við framangreind ákvæði stjórnarskrár að ráðherra gæti einhliða ákveðið hvort þessi skattur yrði lagður á eða ekki. Á þeim tíma sem dómsmál þetta tekur til voru valkostir ráðherra hvað þetta varðar alls þrír. Í fyrsta lagi að taka gjald fyrir tollkvóta, í öðru lagi að varpa hlutkesti eða í þriðja lagi að veita almenna heimild til innflutnings á þeim tollum sem um tollkvótana gilda. Þegar dómur Hæstaréttar féll hafði þessum valkostum hins vegar verið fækkað í tvo, þ.e. að taka gjald eða þá að veita almenna heimild til innflutnings. Um tilvist þessara valkosta getur ekki verið nokkur vafi enda koma þeir fram berum orðum í umræddu lagaákvæði þar sem segir: Berist umsóknir um meiri innflutning en sem nemur tollkvóta vörunnar skal …?4) leita tilboða í heimildir til innflutnings samkvæmt tollkvótum og skal andvirðið þá renna í ríkissjóð. (…). Heimilt er í stað úthlutunar á tollkvóta að veita almenna heimild til innflutnings á þeim tollum sem um tollkvótana gilda.Ráðherra vill engu breyta Þegar dómur Hæstaréttar í umræddu máli féll mátti íslenska ríkinu vera ljóst að afstaða þess í málinu var röng. Gjaldið er skattur og því er allt val um það hvort skatturinn sé lagður á ólögmætt enda í fullkominni andstöðu við ákvæði stjórnarskrár. Þá er ótalin sú óskynsemi og yfirborðsmennska sem felst í því að gera þjóðréttarlegan samning um að fella niður einn skatt en leggja svo á annan í staðinn. Á sama tíma er hins vegar ljóst að ráðherra hefur enn þetta val. Engu að síður er látið undir höfuð leggjast að laga þennan bersýnilega meinbug á lögum sem þarna er til staðar. Af nýlegum ummælum landbúnaðarráðherra í fjölmiðlum má meira að segja ráða þá afstöðu að ekkert þurfi að laga og engu að breyta. Að óbreyttu munu þeir sem greiða þessi gjöld áfram þurfa að sækja endurgreiðslu þeirra fyrir dómi að viðbættum dráttarvöxtum. Eftir sitja neytendur með innflutningsfyrirkomulag sem markast af viðleitni stjórnvalda til að hafa af þeim þann réttmæta ábata sem alþjóðasamningar eiga að veita þeim. Allt samkvæmt ákvörðun ráðherra, sem virðist enn þeirrar skoðunar að þetta fyrirkomulag sé ásættanlegt.Þessi grein birtist upphaflega í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Skoðun Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir skrifar Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Hulda eða Stoltenberg? Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Hvað er það sem Alþingi ber að vernda á Þingvöllum? Lára Magnúsardóttir skrifar Skoðun Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhlutlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Sjá meira
Íslenska ríkið hefur í þjóðréttarlegum samningum sínum, helst við WTO og ESB, skuldbundið sig til að heimila innflutning á ákveðnum búvörum á lágum eða engum tollum. Er þetta, í það minnsta að nafninu til, gert til að stuðla að auknum neytendaábata sem fylgir meira vöruúrvali og lægra vöruverði. Íslenska ríkið hefur hins vegar haft þann háttinn á að bjóða tollkvótana upp og taka þannig sérstakt útboðsgjald af þeim sem flytja inn þessar vörur. Ráðuneyti landbúnaðarmála hefur valið að hafa þennan háttinn á þrátt fyrir að hafa um það val hvort þetta gjald sé tekið eður ei. Í stjórnarskrá okkar er hins vegar lagt bann við valkvæðri skattlagningu. Þar segir að ekki megi fela stjórnvöldum val um það hvort leggja skuli á skatt. Skattamálum skuli einungis skipað með lögum. Svo fortakslaus er þessi regla í íslenskum rétti að hún er í raun tvítekin í stjórnarskrá okkar, bæði í 40. og 77. gr.Ríkið hafði rangt fyrir sér Nýverið var tekist á um þessa gjaldtöku fyrir dómi. Þar hélt íslenska ríkið því fram að útboðsgjaldið væri ekki skattur. Íslenska ríkið hélt því einnig fram að jafnvel þótt þessi gjaldtaka væri ólögmæt ættu þeir sem greiddu ólögmæt gjöld engan rétt á endurgreiðslu þeirra. Í báðum þessum tilfellum hafði íslenska ríkið rangt fyrir sér. Niðurstaða Hæstaréttar var afdráttarlaus á þá leið að gjaldtakan væri allsherjarréttarlegs eðlis og teldist skattheimta. Því þyrftu lagaheimildir til hennar að uppfylla þau skilyrði, sem gerð eru til fullgildrar skattlagningarheimildar. Það væri því í andstöðu við framangreind ákvæði stjórnarskrár að ráðherra gæti einhliða ákveðið hvort þessi skattur yrði lagður á eða ekki. Á þeim tíma sem dómsmál þetta tekur til voru valkostir ráðherra hvað þetta varðar alls þrír. Í fyrsta lagi að taka gjald fyrir tollkvóta, í öðru lagi að varpa hlutkesti eða í þriðja lagi að veita almenna heimild til innflutnings á þeim tollum sem um tollkvótana gilda. Þegar dómur Hæstaréttar féll hafði þessum valkostum hins vegar verið fækkað í tvo, þ.e. að taka gjald eða þá að veita almenna heimild til innflutnings. Um tilvist þessara valkosta getur ekki verið nokkur vafi enda koma þeir fram berum orðum í umræddu lagaákvæði þar sem segir: Berist umsóknir um meiri innflutning en sem nemur tollkvóta vörunnar skal …?4) leita tilboða í heimildir til innflutnings samkvæmt tollkvótum og skal andvirðið þá renna í ríkissjóð. (…). Heimilt er í stað úthlutunar á tollkvóta að veita almenna heimild til innflutnings á þeim tollum sem um tollkvótana gilda.Ráðherra vill engu breyta Þegar dómur Hæstaréttar í umræddu máli féll mátti íslenska ríkinu vera ljóst að afstaða þess í málinu var röng. Gjaldið er skattur og því er allt val um það hvort skatturinn sé lagður á ólögmætt enda í fullkominni andstöðu við ákvæði stjórnarskrár. Þá er ótalin sú óskynsemi og yfirborðsmennska sem felst í því að gera þjóðréttarlegan samning um að fella niður einn skatt en leggja svo á annan í staðinn. Á sama tíma er hins vegar ljóst að ráðherra hefur enn þetta val. Engu að síður er látið undir höfuð leggjast að laga þennan bersýnilega meinbug á lögum sem þarna er til staðar. Af nýlegum ummælum landbúnaðarráðherra í fjölmiðlum má meira að segja ráða þá afstöðu að ekkert þurfi að laga og engu að breyta. Að óbreyttu munu þeir sem greiða þessi gjöld áfram þurfa að sækja endurgreiðslu þeirra fyrir dómi að viðbættum dráttarvöxtum. Eftir sitja neytendur með innflutningsfyrirkomulag sem markast af viðleitni stjórnvalda til að hafa af þeim þann réttmæta ábata sem alþjóðasamningar eiga að veita þeim. Allt samkvæmt ákvörðun ráðherra, sem virðist enn þeirrar skoðunar að þetta fyrirkomulag sé ásættanlegt.Þessi grein birtist upphaflega í Fréttablaðinu.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun