Hið svokallaða 4. stig Tryggvi M. Baldvinsson skrifar 2. júlí 2015 10:51 Nú liggur fyrir Alþingi frumvarp allsherjar- og menntamálanefndar um eflingu tónlistarnáms. Nokkur umræða hefur skapast um það frumvarp og almennt um hugmyndir mennta- og menningarmálaráðherra um framtíðarskipan tónlistarmenntunar. Athyglin hefur fyrst og fremst beinst að hugmyndinni um sameiningu tveggja tónlistarskóla á höfuðborgarsvæðinu og sýnist sitt hverjum. Minna hefur verið rætt um fyrirhugaða eflingu náms á svokölluðu fjórða stigi, sem þó er afar mikilvæg umræða í þessu samhengi. Í greinargerð sem fylgir áðurnefndu frumvarpi kemur fram að taka skuli framlag ríkisins til Varasjóðs húsnæðismála að upphæð 30 milljónir króna og því „...varið til þess að stuðla að lausn á bráðavanda tónlistarskóla sem kenna nemendum sem stunda nám á 4. stigi sem er að jafnaði undanfari náms á háskólastigi.“ Þarna er á ferðinni alvarleg rangfærsla, sem stafar vonandi einvörðungu af misskilningi þess er greinargerðina ritar.Hvergi minnst á fjórða stig Samkvæmt aðalnámskrá tónlistarskóla, almennum hluta, sem gefin var út af Menntamálaráðuneytinu árið 2000 kemur fram að tónlistarnám á Íslandi sé skipt í þrjá megináfanga: grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Að loknu framhaldsnámi tekur við háskólanám. Hvergi er minnst einu orði á umrætt fjórða stig. Framhaldsnám er undanfari háskólanáms, en ekki ofangreint 4. stig. Áður en að tónlistardeild LHÍ var stofnuð árið 2001 gegndi Tónlistarskólinn í Reykjavík hlutverki helstu menntastofnunar landsins á sviði sígildrar tónlistar. Þar tíðkaðist að hljóðfæranemendur lykju námi með burtfarar- eða einleikaraprófi 1 - 2 árum eftir að 7. stigi lauk, en það stig jafngildir nú framhaldsprófi. Þessu námi, eftir 7. stig, fylgdi einnig umtalsvert nám í fræðagreinum. Þrátt fyrir að tónlistardeild LHÍ hafi leyst Tónlistarskólann í Reykjavík (TR) af hólmi sem æðsta tónlistarmenntastofnun landsins hefur TR og fleiri skólar haldið áfram að kenna á þessu óræða hæfnistigi sem ekki er neinn fótur fyrir í aðalnámskránni. TR hefur farið varlega á nafngiftum á sínu námi og einfaldlega kallað það nám að loknu framhaldsstigi á meðan að aðrir tónlistarskólar hafa fullum fetum kallað þessar 4. stigs námsleiðir sínar „háskóladeildir“. Nafngift sem í besta falli er röng og í versta falli dæmi um blekkingu gagnvart nemendum, því þetta nám veitir hvorki háskólagráður né réttindi. Með þessu er alls ekki verið að leggja neinn dóm á námið sjálft, aðeins þá staðreynd að það er ekki háskólanám. LHÍ er eina tónlistarmenntastofnun landsins sem hefur leyfi til að kenna á háskólastigi og hefur uppfyllt allar þær kröfur og skilyrði sem til þess náms eru gerðar, nú síðast í gæðaúttekt Gæðaráðs íslenskra háskóla. Mér þykir því skjóta skökku við að ráðuneyti menntamála hyggist styrkja sérstaklega kennslu, innan almenna tónlistarskólakerfisins, á skólastigi sem Listaháskóli Íslands hefur einn viðurkenningu á og er þar að auki fullfær um að sinna.Hagfelldari leið Tónlistardeild hefur frá stofnun boðið upp á námsleið fyrir unga afburða hljóðfæraleikara, sem enn stunda nám í almennum framhaldsskólum. Það er svokallað Diplómanám, 60 eininga, tveggja ára nám þar sem lögð er sérstök áhersla á að gefa nemandanum mikinn tíma til æfinga og aðaláherslan er lögð á hljóðfæraleik, en minni á fræðigreinar. Nemendur sem lokið hafa diplómanámi frá tónlistardeild LHÍ hafa ýmist haldið til frekara háskólanáms erlendis og hafa þá nýtt möguleikann á að fá einhverjar af einingum sínum metnar erlendis, eða lokið BMus námi við tónlistardeild LHÍ og hafa þá fengið allar þreyttar einingar metnar. Sú leið sem LHÍ býður upp á er því mun hagfelldari fyrir tónlistarnema sem undirbúningur frekara háskólanáms heldur en eitthvert 4. stig. Sterkustu faglegu rökin fyrir stofnun nýs framhaldsskóla í tónlist hafa verið þau að samþjöppun hins hlutfallslega litla framhaldsstigs hafi ýmsa kosti í för með sér. Þau rök verða hinsvegar einskis virði ef ákveðið verður að efla hið óskilgreinda skólastig innan almenna tónlistarskólakerfisins. Með því er vegið harkalega að allri háskólamenntun í tónlist, því skólastigi sem þarfnast samþjöppunar hvað mest. Það er einnig vert að vekja athygli á því fordæmisgildi sem þessi gjörningur kann að hafa, en búast má við því að aðrar skólastofnanir sem kenna listgreinar og jafnvel almennir framhaldsskólar geti gert áþekkar kröfur vegna náms á einhverju sambærilegu við 4. stigið. Ég vil ekki gera lítið úr fjárhagsvanda þeirra tónlistarskóla í Reykjavík sem kenna að mestu á framhaldsstigi. Hann er mikill og þessir skólar þurfa nauðsynlega á aðstoð yfirvalda að halda. Það verður hinsvegar að gerast með einhverjum öðrum hætti en að styrkja þá til kennslu á námstigi sem á ekki að vera á þeirra könnu. Ríki og sveitarfélög þurfa nauðsynlega að komast að niðurstöðu um hvernig þessu mikilvæga listnámi er hagað. Til þess þarf samráð við fagaðila af öllum námstigum. Við þurfum að fara að líta á tónlistarnám á Íslandi sem eina heild þar sem grunnstig, miðstig, framhaldsstig og háskólastig mynda frjóan, samfelldan farveg fyrir tónlistarnemendur okkar fámennu þjóðar. Gerum flæðið milli framhaldsstigs og háskólastigs einfaldara í stað þess að flækja það enn frekar með þessum óhappagjörningi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Skoðun Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Nú liggur fyrir Alþingi frumvarp allsherjar- og menntamálanefndar um eflingu tónlistarnáms. Nokkur umræða hefur skapast um það frumvarp og almennt um hugmyndir mennta- og menningarmálaráðherra um framtíðarskipan tónlistarmenntunar. Athyglin hefur fyrst og fremst beinst að hugmyndinni um sameiningu tveggja tónlistarskóla á höfuðborgarsvæðinu og sýnist sitt hverjum. Minna hefur verið rætt um fyrirhugaða eflingu náms á svokölluðu fjórða stigi, sem þó er afar mikilvæg umræða í þessu samhengi. Í greinargerð sem fylgir áðurnefndu frumvarpi kemur fram að taka skuli framlag ríkisins til Varasjóðs húsnæðismála að upphæð 30 milljónir króna og því „...varið til þess að stuðla að lausn á bráðavanda tónlistarskóla sem kenna nemendum sem stunda nám á 4. stigi sem er að jafnaði undanfari náms á háskólastigi.“ Þarna er á ferðinni alvarleg rangfærsla, sem stafar vonandi einvörðungu af misskilningi þess er greinargerðina ritar.Hvergi minnst á fjórða stig Samkvæmt aðalnámskrá tónlistarskóla, almennum hluta, sem gefin var út af Menntamálaráðuneytinu árið 2000 kemur fram að tónlistarnám á Íslandi sé skipt í þrjá megináfanga: grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Að loknu framhaldsnámi tekur við háskólanám. Hvergi er minnst einu orði á umrætt fjórða stig. Framhaldsnám er undanfari háskólanáms, en ekki ofangreint 4. stig. Áður en að tónlistardeild LHÍ var stofnuð árið 2001 gegndi Tónlistarskólinn í Reykjavík hlutverki helstu menntastofnunar landsins á sviði sígildrar tónlistar. Þar tíðkaðist að hljóðfæranemendur lykju námi með burtfarar- eða einleikaraprófi 1 - 2 árum eftir að 7. stigi lauk, en það stig jafngildir nú framhaldsprófi. Þessu námi, eftir 7. stig, fylgdi einnig umtalsvert nám í fræðagreinum. Þrátt fyrir að tónlistardeild LHÍ hafi leyst Tónlistarskólann í Reykjavík (TR) af hólmi sem æðsta tónlistarmenntastofnun landsins hefur TR og fleiri skólar haldið áfram að kenna á þessu óræða hæfnistigi sem ekki er neinn fótur fyrir í aðalnámskránni. TR hefur farið varlega á nafngiftum á sínu námi og einfaldlega kallað það nám að loknu framhaldsstigi á meðan að aðrir tónlistarskólar hafa fullum fetum kallað þessar 4. stigs námsleiðir sínar „háskóladeildir“. Nafngift sem í besta falli er röng og í versta falli dæmi um blekkingu gagnvart nemendum, því þetta nám veitir hvorki háskólagráður né réttindi. Með þessu er alls ekki verið að leggja neinn dóm á námið sjálft, aðeins þá staðreynd að það er ekki háskólanám. LHÍ er eina tónlistarmenntastofnun landsins sem hefur leyfi til að kenna á háskólastigi og hefur uppfyllt allar þær kröfur og skilyrði sem til þess náms eru gerðar, nú síðast í gæðaúttekt Gæðaráðs íslenskra háskóla. Mér þykir því skjóta skökku við að ráðuneyti menntamála hyggist styrkja sérstaklega kennslu, innan almenna tónlistarskólakerfisins, á skólastigi sem Listaháskóli Íslands hefur einn viðurkenningu á og er þar að auki fullfær um að sinna.Hagfelldari leið Tónlistardeild hefur frá stofnun boðið upp á námsleið fyrir unga afburða hljóðfæraleikara, sem enn stunda nám í almennum framhaldsskólum. Það er svokallað Diplómanám, 60 eininga, tveggja ára nám þar sem lögð er sérstök áhersla á að gefa nemandanum mikinn tíma til æfinga og aðaláherslan er lögð á hljóðfæraleik, en minni á fræðigreinar. Nemendur sem lokið hafa diplómanámi frá tónlistardeild LHÍ hafa ýmist haldið til frekara háskólanáms erlendis og hafa þá nýtt möguleikann á að fá einhverjar af einingum sínum metnar erlendis, eða lokið BMus námi við tónlistardeild LHÍ og hafa þá fengið allar þreyttar einingar metnar. Sú leið sem LHÍ býður upp á er því mun hagfelldari fyrir tónlistarnema sem undirbúningur frekara háskólanáms heldur en eitthvert 4. stig. Sterkustu faglegu rökin fyrir stofnun nýs framhaldsskóla í tónlist hafa verið þau að samþjöppun hins hlutfallslega litla framhaldsstigs hafi ýmsa kosti í för með sér. Þau rök verða hinsvegar einskis virði ef ákveðið verður að efla hið óskilgreinda skólastig innan almenna tónlistarskólakerfisins. Með því er vegið harkalega að allri háskólamenntun í tónlist, því skólastigi sem þarfnast samþjöppunar hvað mest. Það er einnig vert að vekja athygli á því fordæmisgildi sem þessi gjörningur kann að hafa, en búast má við því að aðrar skólastofnanir sem kenna listgreinar og jafnvel almennir framhaldsskólar geti gert áþekkar kröfur vegna náms á einhverju sambærilegu við 4. stigið. Ég vil ekki gera lítið úr fjárhagsvanda þeirra tónlistarskóla í Reykjavík sem kenna að mestu á framhaldsstigi. Hann er mikill og þessir skólar þurfa nauðsynlega á aðstoð yfirvalda að halda. Það verður hinsvegar að gerast með einhverjum öðrum hætti en að styrkja þá til kennslu á námstigi sem á ekki að vera á þeirra könnu. Ríki og sveitarfélög þurfa nauðsynlega að komast að niðurstöðu um hvernig þessu mikilvæga listnámi er hagað. Til þess þarf samráð við fagaðila af öllum námstigum. Við þurfum að fara að líta á tónlistarnám á Íslandi sem eina heild þar sem grunnstig, miðstig, framhaldsstig og háskólastig mynda frjóan, samfelldan farveg fyrir tónlistarnemendur okkar fámennu þjóðar. Gerum flæðið milli framhaldsstigs og háskólastigs einfaldara í stað þess að flækja það enn frekar með þessum óhappagjörningi.