Heimsmyndin gæti breyst í kjölfar íslenskrar uppgötvunar Óli Kristján Ármannsson skrifar 23. nóvember 2013 07:00 Líney Árnadóttir, Egill Skúlason og Sveinn Ólafsson í örtæknikjarna Háskólans þar sem standa yfir tilraunir til að smíða efnahvata sem byggja á tölvuútreikningum Egils og samstarfsfólks hans. Mynd/Egill Skúlason Verkefni ungs íslensks vísindamanns og samstarfsfólks hans getur orðið til þess að það dragi úr fátækt og hungri í heiminum um leið og matvælaverð lækki. Verkefnið, sem nefnist „Verkfræðileg hönnun á efnahvötum: Áburður framleiddur á hagkvæmari hátt“, fékk í vikulokin Hagnýtingarverðlaun Háskóla Íslands. Að verkefninu standa Egill Skúlason, lektor við Raunvísindadeild Háskólans, og samstarfsfólk hans. Egill áréttar að verkefnið sé enn á tilraunastigi, en rannsóknirnar miða að því að nýta rafmagn eða sólarljós til að breyta nitri úr andrúmslofti og vatni í ammóníak sem síðan megi nota til áburðarframleiðslu. „Þetta hefur verið svona mission impossible sem núna er allt í einu orðið mjög spennandi,“ segir Egill, en hann hefur unnið að verkefninu síðustu tíu ár, með samstarfsfólki við Háskólann, Tekniske Universitetet og Stanford-háskóla. „Þetta er svona draumaefnahvarf sem hingað til hefur ekki tekist að gera,“ segir hann, en tilraunir til að búa til ammoníak með rafsellu hafa hingað til bara skilað vetnisgasi. „En með tölvureikningum gátum við núna farið að leita að nýjum allt öðruvísi tegundum af efnahvötum.“Egill Skúlason, Younes Abghoui, Hrefna Ólafsdóttir og Valtýr Freyr Hlynsson við afhendingu Hagnýtingarverðlauna Háskóla Íslands síðastliðinn fimmtudag.Mynd/HÍÁ síðustu misserum duttu svo Egill og samstarfólk hans niður á efnahvata sem koma betur út en nokkur þorði að vona. „Á síðustu mánuðum og vikum erum við búin að sjá kannski fjóra af þeim hundrað efnahvötum sem við byrjuðum með, sem ekki nóg með að búi til ammóníak á lágri spennu, heldur búa ekki til neitt vetni.“ Sú niðurstaða lofar mjög góðu því talið var að einungis tækist að búa til eitt prósent af ammoníaki meðfram vetni. „Að fá í staðinn hundrað prósent ammoníak og ekkert vetni er nánast ótrúlegt.“ Núna standa svo yfir tilraunir til þess að búa til ammoníak með þessum hætti bæði í Danmörku og í tilraunastofu Háskólans hér á landi. Niðurstöður úr þeim tilraunum segir Egill að ættu að liggja fyrir á næstu vikum og mánuðum. „Í framhaldinu ætti svo að vera auðvelt að hagnýta aðferðina á almennum markaði.“ Þá tekur við ferli við að ganga frá einkaleyfi og svo yrði gengið til samstarfs, annaðhvort við fyrirtæki hér á landi eða stór orku- eða efnahvatafyrirtæki í útlöndum. „Þetta yrði þá þróað og búin til einhver vara.“ Til iðnaðarframleiðslu á ammoníaki er í dag og hefur síðustu hundrað ár verið notuð svonefnd Haber-Bosch aðferð. Uppgötvunin bylti matvælaframleiðslu í heiminum á sínum tíma. Möguleikum nýju aðferðarinnar hefur verið líkt við Haber-Bosch II, með áhrifum um heim allan, sér í lagi í þróunarlöndum þar sem bændur gætu framleitt sinn eigin áburð. Umfangsmikil og kostnaðarsöm áburðarframleiðsla og flutningur áburðar um heiminn gæti líka heyrt sögunni til. „Aðalhugmyndin er að hver sem er geti gert þetta, heima hjá sér, á bóndabænum eða jafnvel í bílnum.“ Bóndi í sólríku þróunarlandi gæti mögulega búið til áburð úr vatni, lofti og sólarljósi. „Það þarf ekki einu sinni rafmagn. Hér á Vesturlöndum verður áburður kannski eitthvað ódýrari þannig að matvæli lækki aðeins og mengun minnki aðeins á heimsvísu, en mest verða áhrifin á þróunarlöndin með minnkandi fátækt og hungursneyðum.“ Mest lesið Krökkunum finnst hálf hallærislegt að mamman kunni Friends þættina utan að Atvinnulíf Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viðskipti innlent Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Viðskipti innlent Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Viðskipti innlent Dýrmætustu og sjaldgæfustu Mustang bílar landsins á afmælissýningu Mustang Samstarf Þarf að greiða kortareikninginn og meira til í málskostnað Neytendur Neytendur kunna að meta Landlaxinn og Landbleikjuna Samstarf Krónísk óstundvísi: Skýringar og góð ráð Atvinnulíf Tekjur Apple drógust saman enn eina ferðina Viðskipti erlent „Ég var skíthrædd að senda þessa tölvupósta“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Spá því að stýrivextir haldist óbreyttir Bein útsending: Ársfundur SFS – Best í heimi? Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Grindvíkingar borgi allt að þriðjungi hærri leigu en aðrir Guðný og Sigurður Helgi til SI Tekur við stöðu sviðsstjóra Netöryggismiðstöðvar Íslands Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Sjá meira
Verkefni ungs íslensks vísindamanns og samstarfsfólks hans getur orðið til þess að það dragi úr fátækt og hungri í heiminum um leið og matvælaverð lækki. Verkefnið, sem nefnist „Verkfræðileg hönnun á efnahvötum: Áburður framleiddur á hagkvæmari hátt“, fékk í vikulokin Hagnýtingarverðlaun Háskóla Íslands. Að verkefninu standa Egill Skúlason, lektor við Raunvísindadeild Háskólans, og samstarfsfólk hans. Egill áréttar að verkefnið sé enn á tilraunastigi, en rannsóknirnar miða að því að nýta rafmagn eða sólarljós til að breyta nitri úr andrúmslofti og vatni í ammóníak sem síðan megi nota til áburðarframleiðslu. „Þetta hefur verið svona mission impossible sem núna er allt í einu orðið mjög spennandi,“ segir Egill, en hann hefur unnið að verkefninu síðustu tíu ár, með samstarfsfólki við Háskólann, Tekniske Universitetet og Stanford-háskóla. „Þetta er svona draumaefnahvarf sem hingað til hefur ekki tekist að gera,“ segir hann, en tilraunir til að búa til ammoníak með rafsellu hafa hingað til bara skilað vetnisgasi. „En með tölvureikningum gátum við núna farið að leita að nýjum allt öðruvísi tegundum af efnahvötum.“Egill Skúlason, Younes Abghoui, Hrefna Ólafsdóttir og Valtýr Freyr Hlynsson við afhendingu Hagnýtingarverðlauna Háskóla Íslands síðastliðinn fimmtudag.Mynd/HÍÁ síðustu misserum duttu svo Egill og samstarfólk hans niður á efnahvata sem koma betur út en nokkur þorði að vona. „Á síðustu mánuðum og vikum erum við búin að sjá kannski fjóra af þeim hundrað efnahvötum sem við byrjuðum með, sem ekki nóg með að búi til ammóníak á lágri spennu, heldur búa ekki til neitt vetni.“ Sú niðurstaða lofar mjög góðu því talið var að einungis tækist að búa til eitt prósent af ammoníaki meðfram vetni. „Að fá í staðinn hundrað prósent ammoníak og ekkert vetni er nánast ótrúlegt.“ Núna standa svo yfir tilraunir til þess að búa til ammoníak með þessum hætti bæði í Danmörku og í tilraunastofu Háskólans hér á landi. Niðurstöður úr þeim tilraunum segir Egill að ættu að liggja fyrir á næstu vikum og mánuðum. „Í framhaldinu ætti svo að vera auðvelt að hagnýta aðferðina á almennum markaði.“ Þá tekur við ferli við að ganga frá einkaleyfi og svo yrði gengið til samstarfs, annaðhvort við fyrirtæki hér á landi eða stór orku- eða efnahvatafyrirtæki í útlöndum. „Þetta yrði þá þróað og búin til einhver vara.“ Til iðnaðarframleiðslu á ammoníaki er í dag og hefur síðustu hundrað ár verið notuð svonefnd Haber-Bosch aðferð. Uppgötvunin bylti matvælaframleiðslu í heiminum á sínum tíma. Möguleikum nýju aðferðarinnar hefur verið líkt við Haber-Bosch II, með áhrifum um heim allan, sér í lagi í þróunarlöndum þar sem bændur gætu framleitt sinn eigin áburð. Umfangsmikil og kostnaðarsöm áburðarframleiðsla og flutningur áburðar um heiminn gæti líka heyrt sögunni til. „Aðalhugmyndin er að hver sem er geti gert þetta, heima hjá sér, á bóndabænum eða jafnvel í bílnum.“ Bóndi í sólríku þróunarlandi gæti mögulega búið til áburð úr vatni, lofti og sólarljósi. „Það þarf ekki einu sinni rafmagn. Hér á Vesturlöndum verður áburður kannski eitthvað ódýrari þannig að matvæli lækki aðeins og mengun minnki aðeins á heimsvísu, en mest verða áhrifin á þróunarlöndin með minnkandi fátækt og hungursneyðum.“
Mest lesið Krökkunum finnst hálf hallærislegt að mamman kunni Friends þættina utan að Atvinnulíf Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viðskipti innlent Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Viðskipti innlent Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Viðskipti innlent Dýrmætustu og sjaldgæfustu Mustang bílar landsins á afmælissýningu Mustang Samstarf Þarf að greiða kortareikninginn og meira til í málskostnað Neytendur Neytendur kunna að meta Landlaxinn og Landbleikjuna Samstarf Krónísk óstundvísi: Skýringar og góð ráð Atvinnulíf Tekjur Apple drógust saman enn eina ferðina Viðskipti erlent „Ég var skíthrædd að senda þessa tölvupósta“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Spá því að stýrivextir haldist óbreyttir Bein útsending: Ársfundur SFS – Best í heimi? Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Grindvíkingar borgi allt að þriðjungi hærri leigu en aðrir Guðný og Sigurður Helgi til SI Tekur við stöðu sviðsstjóra Netöryggismiðstöðvar Íslands Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Sjá meira