Sannleikur í mallakút Pawel Bartoszek skrifar 20. júlí 2012 06:00 Ögmundur Jónasson svaraði mér í Fréttablaðinu á mánudaginn. Við lestur þeirrar greinar kom upp í hugann hið enska orð „truthiness" sem bandaríski grínspjallþáttarstjórnandinn Stephen Colbert gerði frægt fyrir nokkrum árum og þýtt hefur verið sem „sannleikni". Í lauslegri skilgreiningu er sannleikni „það sem einhver veit innra með sér að sé satt, án tillits til sönnunargagna, raka, rýningar eða staðreynda". Í grein sinni segir Ögmundur: „Með fullri virðingu fyrir öllum þeim rannsóknum sem gerðar hafa verið á fjárhættuspilum og spilahegðun þá er það mín sannfæring að jafnvel vönduðustu rannsakendum hætti til að vanreikna útbreiðslu spilafíknarinnar. Þetta er tilfinning en ekki vissa." Vissulega getur meirihluti vísindamanna innan sömu greinar verið á villigötum. Það er allt í lagi að draga í efa niðurstöður rannsókna eða þær forsendur sem vísindamennirnir gefa sér. En slíkar ósannaðar gagntilgátur eru ekki rök í sjálfu sér. Og ef banna á póker á netinu vegna þess að ráðherra finnur í hjarta sér að vandamálið sé mikið, mun meira en rannsóknir benda til, þá er verið að leggja til lög sem hvíla á tilfinningu en ekki vissu. En víkjum að öðru atriði í svari ráðherrans. Innaríkisráðherra hélt því fram nýlega, í inngangsorðum rannsóknar um umfang spilafíknar, að „milljarðar króna" færu í fjárhættuspil á netinu. Á svipuðum tíma birti innanríkisráðuneytið áætlun sína um að talan væri 1,5 milljarðar svo með sambærilegri „áhættunámundun" mætti segja að 15 manns væru „tugir manna". Hitt getur þó verið að ráðherrann hafi alls ekki byggt fullyrðingu sína um „milljarðana" á þessari tölu, heldur hafi hann byggt hana á á tilfinningu, en ekki vissu. Talan 1,5 milljarðar er kannski ekki ólíklegri en hver önnur en engu að síður er nauðsynlegt að vita hvernig hún er fengin. Það væri gott að vita hvað nákvæmlega sé verið að summa, yfir hve langt tímabil og svo framvegis. Tilraunir mínar til að komast að þessu einskorðuðust ekki við opinber greinarskrif. Ég sendi fyrirspurn um þetta í gegnum vef innanríkisráðuneytis um það leyti sem pistill minn „Þjóðin sem réð við spilafíkn sína" birtist í mars síðastliðnum. Ég ítrekaði þá fyrirspurn stuttu síðar. Þremur vikum síðar, þegar ég hafði ekki fengið svar við spurningunum, sendi ég tölvupóst á einn aðstoðarmanna innanríkisráðherra til að forvitnast um afdrif þeirra. Ég sendi einnig fyrirspurnir á aðila í ráðuneytinu sem ætla mætti að hefðu fjárhættuspil á sinni könnu. Loks reyndi ég að hafa samband við Ögmund sjálfan í gegnum vef hans. Nú kann að vera að veffyrirspurnir mínar hafi allar mistekist og tölvupóstarnir til ráðuneytisins liggi í ruslpóstssíum starfsmanna. Það gæti verið ein skýring þess að ég hafði, þangað til grein Ögmundar birtist á mánudaginn, engin svör við þeim fengið. Þetta er raunar frekar óvenjulegt miðað við reynslu mína af ráðuneytunum hingað til, en við skulum ekki lesa í þann bolla frekar. Þótt svar Ögmundar Jónassonar seðji talnahungraða menn seint færir það okkur samt nær einhvers konar sannleika um það hvernig talan 1,5 milljarðar hafi verið fengin. Samkvæmt svarinu er um að ræða „áætlun kortafyrirtækjanna". Það segir eitt og sér fátt, því áfram vitum við ekki hvað er verið að summa, yfir hve langan tíma og hvernig. Ég hef nú sent innanríkisráðuneytinu formlegt erindi um aðgang að þeim skjölum frá kortafyrirtækjunum sem gáfu innanríkisráðuneytinu ástæðu til að ætla að Íslendingar eyddu 1,5 milljörðum í fjárhættuspil á netinu. Ég vonast að sjálfsögðu eftir skjótum og jákvæðum svörum. Ef ráðherra notar tölur í rökstuðningi fyrir íþyngjandi löggjöf þarf hann að gera fullnægjandi grein fyrir því hvernig þær eru fengnar. Aðrir þurfa að geta sannreynt þær. Opinber rökstuðningur kallar á opinber gögn. Það er svo annað mál að vont er að banna fólki að eyða eigin peningum með þeim rökum að verið sé að spara gjaldeyri „þjóðarinnar" eða með skírskotun í það að fólkið kynni, þótt ólíklegt sé, að eyða um efni fram. En ef slíkum rökum á að beita er það lágmarkskrafa að þau hvíli á raunverulegum, opinberum gögnum. En ekki á tilfinningu ráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Pawel Bartoszek Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson Skoðun Skoðun Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Sjá meira
Ögmundur Jónasson svaraði mér í Fréttablaðinu á mánudaginn. Við lestur þeirrar greinar kom upp í hugann hið enska orð „truthiness" sem bandaríski grínspjallþáttarstjórnandinn Stephen Colbert gerði frægt fyrir nokkrum árum og þýtt hefur verið sem „sannleikni". Í lauslegri skilgreiningu er sannleikni „það sem einhver veit innra með sér að sé satt, án tillits til sönnunargagna, raka, rýningar eða staðreynda". Í grein sinni segir Ögmundur: „Með fullri virðingu fyrir öllum þeim rannsóknum sem gerðar hafa verið á fjárhættuspilum og spilahegðun þá er það mín sannfæring að jafnvel vönduðustu rannsakendum hætti til að vanreikna útbreiðslu spilafíknarinnar. Þetta er tilfinning en ekki vissa." Vissulega getur meirihluti vísindamanna innan sömu greinar verið á villigötum. Það er allt í lagi að draga í efa niðurstöður rannsókna eða þær forsendur sem vísindamennirnir gefa sér. En slíkar ósannaðar gagntilgátur eru ekki rök í sjálfu sér. Og ef banna á póker á netinu vegna þess að ráðherra finnur í hjarta sér að vandamálið sé mikið, mun meira en rannsóknir benda til, þá er verið að leggja til lög sem hvíla á tilfinningu en ekki vissu. En víkjum að öðru atriði í svari ráðherrans. Innaríkisráðherra hélt því fram nýlega, í inngangsorðum rannsóknar um umfang spilafíknar, að „milljarðar króna" færu í fjárhættuspil á netinu. Á svipuðum tíma birti innanríkisráðuneytið áætlun sína um að talan væri 1,5 milljarðar svo með sambærilegri „áhættunámundun" mætti segja að 15 manns væru „tugir manna". Hitt getur þó verið að ráðherrann hafi alls ekki byggt fullyrðingu sína um „milljarðana" á þessari tölu, heldur hafi hann byggt hana á á tilfinningu, en ekki vissu. Talan 1,5 milljarðar er kannski ekki ólíklegri en hver önnur en engu að síður er nauðsynlegt að vita hvernig hún er fengin. Það væri gott að vita hvað nákvæmlega sé verið að summa, yfir hve langt tímabil og svo framvegis. Tilraunir mínar til að komast að þessu einskorðuðust ekki við opinber greinarskrif. Ég sendi fyrirspurn um þetta í gegnum vef innanríkisráðuneytis um það leyti sem pistill minn „Þjóðin sem réð við spilafíkn sína" birtist í mars síðastliðnum. Ég ítrekaði þá fyrirspurn stuttu síðar. Þremur vikum síðar, þegar ég hafði ekki fengið svar við spurningunum, sendi ég tölvupóst á einn aðstoðarmanna innanríkisráðherra til að forvitnast um afdrif þeirra. Ég sendi einnig fyrirspurnir á aðila í ráðuneytinu sem ætla mætti að hefðu fjárhættuspil á sinni könnu. Loks reyndi ég að hafa samband við Ögmund sjálfan í gegnum vef hans. Nú kann að vera að veffyrirspurnir mínar hafi allar mistekist og tölvupóstarnir til ráðuneytisins liggi í ruslpóstssíum starfsmanna. Það gæti verið ein skýring þess að ég hafði, þangað til grein Ögmundar birtist á mánudaginn, engin svör við þeim fengið. Þetta er raunar frekar óvenjulegt miðað við reynslu mína af ráðuneytunum hingað til, en við skulum ekki lesa í þann bolla frekar. Þótt svar Ögmundar Jónassonar seðji talnahungraða menn seint færir það okkur samt nær einhvers konar sannleika um það hvernig talan 1,5 milljarðar hafi verið fengin. Samkvæmt svarinu er um að ræða „áætlun kortafyrirtækjanna". Það segir eitt og sér fátt, því áfram vitum við ekki hvað er verið að summa, yfir hve langan tíma og hvernig. Ég hef nú sent innanríkisráðuneytinu formlegt erindi um aðgang að þeim skjölum frá kortafyrirtækjunum sem gáfu innanríkisráðuneytinu ástæðu til að ætla að Íslendingar eyddu 1,5 milljörðum í fjárhættuspil á netinu. Ég vonast að sjálfsögðu eftir skjótum og jákvæðum svörum. Ef ráðherra notar tölur í rökstuðningi fyrir íþyngjandi löggjöf þarf hann að gera fullnægjandi grein fyrir því hvernig þær eru fengnar. Aðrir þurfa að geta sannreynt þær. Opinber rökstuðningur kallar á opinber gögn. Það er svo annað mál að vont er að banna fólki að eyða eigin peningum með þeim rökum að verið sé að spara gjaldeyri „þjóðarinnar" eða með skírskotun í það að fólkið kynni, þótt ólíklegt sé, að eyða um efni fram. En ef slíkum rökum á að beita er það lágmarkskrafa að þau hvíli á raunverulegum, opinberum gögnum. En ekki á tilfinningu ráðherra.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun