Bæta þarf umgjörð utan um krónuna 18. september 2012 04:00 Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans, og Már Guðmundsson seðlabankastjóri kynntu skýrsluna í gær. Fréttablaðið/Valli Mikilvægt er að gera umbætur á peningastefnunni og annarri hagstjórn hér á landi eigi áfram að styðjast við fljótandi krónu. Öðrum kostum en upptöku evru í gegnum aðild að ESB fylgja hins vegar verulegir annmarkar. Í skýrslu Seðlabankans er í nokkru máli fjallað um reynslu Íslendinga af sjálfstæðri peningastefnu með fljótandi krónu. Er það mat skýrsluhöfunda að sú reynsla hafi verið blendin í meira lagi og að hið sveigjanlega gengi krónunnar hafi oftar en ekki magnað sveiflur hér á landi fremur en að stuðla að stöðugleika. Þannig er bent á að sveiflur í einkaneyslu hafi verið meiri hér á landi en meðal annarra þróaðra ríkja og talsvert meiri en réttlæta má með sveiflum í ytri skilyrðum þjóðarbúsins. Á það er hins vegar bent í skýrslunni að það muni taka nokkurn tíma að ná niðurstöðu í samningum um aðild að Evrópusambandinu (ESB) verði sá kostur á annað borð ofan á í umræðunni um framtíðarskipan gjaldmiðilsmála. Það er því talin mjög mikilvæg spurning hvort hægt er að gera þær umbætur á peningastefnunni, annarri hagstjórn og regluverki og eftirliti með fjármálastarfsemi að sveigjanlegt gengi á grundvelli krónunnar verði vænlegur kostur. Og það án þess að fórna þurfi óheftum fjármagnshreyfingum. Seðlabankinn hefur áður fjallað nokkuð um hvernig endurbætt skipulag hagstjórnar hér á landi byggt á fljótandi krónu gæti gengið fyrir sig. Um þetta er ekki síst fjallað í ritunum Peningastefnan eftir höft og Varúðarreglur eftir fjármagnshöft sem Seðlabankinn hefur gefið út á síðustu misserum. Í ritunum er meðal annars lagt til að ríkisfjármálastjórn hins opinbera styðji betur við peningamálastjórnina en hingað til en að því má meðal annars stuðla með vel útfærðum reglum um ríkisfjármálin. Þá er talið skynsamlegt að lögfesta hér á landi nokkrar svokallaðar þjóðhagslegar varúðarreglur og festa í sessi ákveðin ný tæki sem beita megi til að vinna að fjármálastöðugleika. Þá hefur Seðlabankinn lagt til ákveðnar endurbætur á peningastefnunni sjálfri sem stuðla eigi að lengri sjóndeildarhring við mótun stefnunnar sem og breytingar á fjármálakerfinu með það fyrir augum að bæta miðlunarferli peningastefnunnar. Er það mat Seðlabankans að verði þessum og fleiri tillögum bankans hrint í framkvæmd verði innlend peningastefna skilvirkari og þá megi vona að í kjölfarið dragi úr umframsveiflum krónunnar. Þá hefur þessi leið meðal annars þá kosti að Ísland viðheldur sjálfstæðri peningastefnu og sveigjanlegu gengi sem getur komið hagkerfinu að gagni, innlent áhlaup á ríkissjóð eða stönduga banka verður viðráðanlegt og einnig er dregið úr vissum aflvökum fjármálalegs óstöðugleika. Ókostir þessarar leiðar felast meðal annars í því að möguleikar utanríkisviðskipta án gengisáhættu verða áfram takmarkaðir og innlent fjármálakerfi verður áfram dýrara og einangraðra en ella. Þá mun þurfa takmarkandi varúðarreglur á alþjóðlega starfsemi innlendra fjármálafyrirtækja.Verulegir ókostir við aðra valkosti Í riti Seðlabankans er einnig fjallað um aðra valkosti Íslands í peningamálum en evru og fljótandi krónu. Fyrst er tekið fyrir fyrirkomulag peningamála sem nefnist gengistenging. Felst það í því að stjórnvöld festa gengi íslenska gjaldmiðilsins við annan gjaldmiðil eða körfu gjaldmiðla. Helstu kostir slíks fyrirkomulags eru þeir að gengissveiflur minnka og þá getur slíkt fyrirkomulag aukið trúverðugleika innlendrar hagstjórnar. Reynsla fjölda þjóða sýnir hins vegar að erfitt getur reynst að viðhalda einhliða gengistengingu þegar fjármagnsflutningar eru óheftir. Annar möguleiki er að búa til lögfest opinbert skiptigengi krónunnar við erlendan gjaldmiðil en það fyrirkomulag nefnist myntráð. Hefur það flesta sömu kosti og gengistenging en hefur meðal annars þann ókost að möguleikar seðlabanka til að draga úr lausafjárvanda í bankakerfinu skerðast verulega. Þá þarf að halda mjög stóran, og þar með kostnaðarsaman, gjaldeyrisforða. Að lokum er fjallað um möguleikann á einhliða upptöku evru eða annars gjaldmiðils en Seðlabankinn telur evruna liggja langbeinast við í því samhengi. Á það er bent að kostir og gallar einhliða upptöku séu að hluta til þeir sömu og upptöku evru í gegnum ESB. Við það reikningsdæmi bætist þó sá vandi að framboð nýja gjaldmiðilsins myndi sveiflast með fjármagnsstreymi til og frá landinu. Gæti það við ákveðnar aðstæður hæglega valdið lausafjárvanda fyrir bankakerfið og lánsfjármögnun ríkissjóðs sem gæti endað með greiðslufalli og fjármálakreppu án þess að stjórnvöld hér á landi gætu nokkuð gert. Hægt væri að draga úr þessari hættu með ákveðnum mótvægisaðgerðum en slíkar aðgerðir myndu kosta verulega fjármuni án þess að víst væri að þær myndu duga þegar á reyndi. Einhliða upptaka getur því falið í sér mikla áhættu fyrir stöðugleika auk þess sem benda má á þann mikla einsskiptiskostnað sem fælist í að kaupa seðla og mynt fyrir umskiptin og þá staðreynd að Ísland yrði af myntsláttuhagnaði. Að lokum er þó bent á að hjá þessum vandamálum mætti komast með tvíhliða samningi við annað ríki. Ekki eru þó dæmi þess að ríki hafi samið um slíkt. Þá má telja líklegt að slíkur samningur yrði verulega skilyrtur og gæti þar með falið í sér jafnvel meira fullveldisframsal en á sér stað við formlega aðild að evrusvæðinu.magnusl@frettabladid.is Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Innlent Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Innlent „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ Innlent Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Innlent Fleiri fréttir Ráðinn slökkviliðsstjóri á Suðurnesjum Skipuð í embætti fiskistofustjóra Kjörsókn utankjörfundar minni en 2020 Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Allt um æsispennandi forsetakosningar og leik ársins í fótboltanum Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Kosningarnar þær mest spennandi síðan 1980 Veðurspá slæm fyrir vikuna og bændur hvattir til að huga að búfénaði Slasaðist á buggy-bíl í Básum í Goðalandi Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Sækja veikan jeppamann á Langjökli VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Sjá meira
Mikilvægt er að gera umbætur á peningastefnunni og annarri hagstjórn hér á landi eigi áfram að styðjast við fljótandi krónu. Öðrum kostum en upptöku evru í gegnum aðild að ESB fylgja hins vegar verulegir annmarkar. Í skýrslu Seðlabankans er í nokkru máli fjallað um reynslu Íslendinga af sjálfstæðri peningastefnu með fljótandi krónu. Er það mat skýrsluhöfunda að sú reynsla hafi verið blendin í meira lagi og að hið sveigjanlega gengi krónunnar hafi oftar en ekki magnað sveiflur hér á landi fremur en að stuðla að stöðugleika. Þannig er bent á að sveiflur í einkaneyslu hafi verið meiri hér á landi en meðal annarra þróaðra ríkja og talsvert meiri en réttlæta má með sveiflum í ytri skilyrðum þjóðarbúsins. Á það er hins vegar bent í skýrslunni að það muni taka nokkurn tíma að ná niðurstöðu í samningum um aðild að Evrópusambandinu (ESB) verði sá kostur á annað borð ofan á í umræðunni um framtíðarskipan gjaldmiðilsmála. Það er því talin mjög mikilvæg spurning hvort hægt er að gera þær umbætur á peningastefnunni, annarri hagstjórn og regluverki og eftirliti með fjármálastarfsemi að sveigjanlegt gengi á grundvelli krónunnar verði vænlegur kostur. Og það án þess að fórna þurfi óheftum fjármagnshreyfingum. Seðlabankinn hefur áður fjallað nokkuð um hvernig endurbætt skipulag hagstjórnar hér á landi byggt á fljótandi krónu gæti gengið fyrir sig. Um þetta er ekki síst fjallað í ritunum Peningastefnan eftir höft og Varúðarreglur eftir fjármagnshöft sem Seðlabankinn hefur gefið út á síðustu misserum. Í ritunum er meðal annars lagt til að ríkisfjármálastjórn hins opinbera styðji betur við peningamálastjórnina en hingað til en að því má meðal annars stuðla með vel útfærðum reglum um ríkisfjármálin. Þá er talið skynsamlegt að lögfesta hér á landi nokkrar svokallaðar þjóðhagslegar varúðarreglur og festa í sessi ákveðin ný tæki sem beita megi til að vinna að fjármálastöðugleika. Þá hefur Seðlabankinn lagt til ákveðnar endurbætur á peningastefnunni sjálfri sem stuðla eigi að lengri sjóndeildarhring við mótun stefnunnar sem og breytingar á fjármálakerfinu með það fyrir augum að bæta miðlunarferli peningastefnunnar. Er það mat Seðlabankans að verði þessum og fleiri tillögum bankans hrint í framkvæmd verði innlend peningastefna skilvirkari og þá megi vona að í kjölfarið dragi úr umframsveiflum krónunnar. Þá hefur þessi leið meðal annars þá kosti að Ísland viðheldur sjálfstæðri peningastefnu og sveigjanlegu gengi sem getur komið hagkerfinu að gagni, innlent áhlaup á ríkissjóð eða stönduga banka verður viðráðanlegt og einnig er dregið úr vissum aflvökum fjármálalegs óstöðugleika. Ókostir þessarar leiðar felast meðal annars í því að möguleikar utanríkisviðskipta án gengisáhættu verða áfram takmarkaðir og innlent fjármálakerfi verður áfram dýrara og einangraðra en ella. Þá mun þurfa takmarkandi varúðarreglur á alþjóðlega starfsemi innlendra fjármálafyrirtækja.Verulegir ókostir við aðra valkosti Í riti Seðlabankans er einnig fjallað um aðra valkosti Íslands í peningamálum en evru og fljótandi krónu. Fyrst er tekið fyrir fyrirkomulag peningamála sem nefnist gengistenging. Felst það í því að stjórnvöld festa gengi íslenska gjaldmiðilsins við annan gjaldmiðil eða körfu gjaldmiðla. Helstu kostir slíks fyrirkomulags eru þeir að gengissveiflur minnka og þá getur slíkt fyrirkomulag aukið trúverðugleika innlendrar hagstjórnar. Reynsla fjölda þjóða sýnir hins vegar að erfitt getur reynst að viðhalda einhliða gengistengingu þegar fjármagnsflutningar eru óheftir. Annar möguleiki er að búa til lögfest opinbert skiptigengi krónunnar við erlendan gjaldmiðil en það fyrirkomulag nefnist myntráð. Hefur það flesta sömu kosti og gengistenging en hefur meðal annars þann ókost að möguleikar seðlabanka til að draga úr lausafjárvanda í bankakerfinu skerðast verulega. Þá þarf að halda mjög stóran, og þar með kostnaðarsaman, gjaldeyrisforða. Að lokum er fjallað um möguleikann á einhliða upptöku evru eða annars gjaldmiðils en Seðlabankinn telur evruna liggja langbeinast við í því samhengi. Á það er bent að kostir og gallar einhliða upptöku séu að hluta til þeir sömu og upptöku evru í gegnum ESB. Við það reikningsdæmi bætist þó sá vandi að framboð nýja gjaldmiðilsins myndi sveiflast með fjármagnsstreymi til og frá landinu. Gæti það við ákveðnar aðstæður hæglega valdið lausafjárvanda fyrir bankakerfið og lánsfjármögnun ríkissjóðs sem gæti endað með greiðslufalli og fjármálakreppu án þess að stjórnvöld hér á landi gætu nokkuð gert. Hægt væri að draga úr þessari hættu með ákveðnum mótvægisaðgerðum en slíkar aðgerðir myndu kosta verulega fjármuni án þess að víst væri að þær myndu duga þegar á reyndi. Einhliða upptaka getur því falið í sér mikla áhættu fyrir stöðugleika auk þess sem benda má á þann mikla einsskiptiskostnað sem fælist í að kaupa seðla og mynt fyrir umskiptin og þá staðreynd að Ísland yrði af myntsláttuhagnaði. Að lokum er þó bent á að hjá þessum vandamálum mætti komast með tvíhliða samningi við annað ríki. Ekki eru þó dæmi þess að ríki hafi samið um slíkt. Þá má telja líklegt að slíkur samningur yrði verulega skilyrtur og gæti þar með falið í sér jafnvel meira fullveldisframsal en á sér stað við formlega aðild að evrusvæðinu.magnusl@frettabladid.is
Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Innlent Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Innlent „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ Innlent Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Innlent Fleiri fréttir Ráðinn slökkviliðsstjóri á Suðurnesjum Skipuð í embætti fiskistofustjóra Kjörsókn utankjörfundar minni en 2020 Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Allt um æsispennandi forsetakosningar og leik ársins í fótboltanum Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Kosningarnar þær mest spennandi síðan 1980 Veðurspá slæm fyrir vikuna og bændur hvattir til að huga að búfénaði Slasaðist á buggy-bíl í Básum í Goðalandi Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Sækja veikan jeppamann á Langjökli VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Sjá meira