Brotin sál Lára Kristín Brynjólfsdóttir skrifar 4. desember 2010 07:00 Í þessu truflaða efnahagsástandi sem herjar yfir Íslendinga hafa margar sálir týnt viðverustað sínum hér á jörðu niðri. Töpuð barátta við geðræna sjúkdóma er nánast daglegur viðburður. Enginn skilur sjálfselsku þeirra sem reyna svo dramatískar aðferðir til að komast í hina hinstu hvílu. Algerlega án skilnings hvað gengið hefur á áður en slíkri aðferð var beitt. Sjálfsvíg eru fordæmd í nútíma samfélagi. Aðstoð ætti að vera til staðar svo þessari aðferð þurfi ekki að beita. Sú er ekki raunin, brotnu einstaklingarnir verða hvað mest fyrir mótlæti og afleiðingum kreppunnar. Fjölskylda og vinir virðast koma fram í hópum eftir að aðstandandi kveður heiminn en voru hvergi sjáanlegir á meðan baráttan var svo hörð. Í öll mín 26 ár í þessu lífi hef ég aldrei hitt eins vel uppbyggða og notalega einstaklinga og þá sem þurfa hvað mest á kerfinu að halda. Æðruleysi, skilningur og umhyggja skín úr augum þessara brotnu einstaklinga sem og þreyta og valdleysi á eigin líðan. Það er erfitt að hafa ekki hlutlæg einkenni; marblett, sár eða kúlu sem við getum sýnt til að fá skilninginn sem svo mikil þörf er á. Erfitt er að leita að þeirri aðstoð sem nauðsynleg er. Oft vegna feluleikja til þess að halda nafni og ímynd, um leið og sjúkdómseinkenni fara að aukast verður heimurinn öðruvísi en áður. Oft er erfitt að muna hvað var venjulegt, ef gleymska um hið raunverulega fer að bæra á sér, hvernig er þá hægt að ná markmiðum um fyrra ástand og bata án hjálpar? Væntumþykja fyrir vanlíðaninni er slík að erfitt er að skilja við hana. Opnunartími göngudeildar geðdeildar hefur rýrnað um helming, deildum hefur fækkað og almennri aðstoð við þá sjúku hefur farið hrakandi svo um munar. Sálbrotin einstaklingur veit hreinlega ekki hvert leita skal eftir takmörkuðu aðstoðinni sem er í boði. Tilfellum hefur fjölgað af sálum sem gátu ekki lifað undir þeim þrýstingi sem slíkur sjúkdómur hefur í för með sér. Vinir, vandamenn og almennir borgarar hafa oft á tíðum takmarkaðan skilning á þessum brotna einstakling sem er þeim þó svo náinn. Við hin sjúku höfum líka takmarkaða þolinmæði, við búum ekki svo vel að geta hundsað okkar frávik, við getum ekki tekið okkur pásu og sniðgengið okkar ástand. Mér þykir hlægilegt en þó framar öllu grátlegt hvernig ætlast er til af okkur að við tökum frí frá veikindum okkar á sumartíma. Deildir sem eru ætíð fullar loka og rúmum fækkar um meira en helming. Einstaklingur hefur fimm klukkustundir á dag til að nálgast þá aðstoð sem hann telur sig þurfa. Það eru fordómar fyrir geðrænum vandamálum. Hræðsla er mikil við þessar sjúku sálir og þarfir þeirra. Oft eru þeir sjúku ekki síður með fordóma og fyrirlíta sjálfa sig fyrir að verða öðruvísi. Bráðamóttaka, lögregla og sjúkraflutningamenn sýna mjög mismunandi hegðun. Sumir hafa þó þann eiginleika að geta gefið brotinni sál þann stuðning og andlega gjöf sem hann þarf á að halda á neyðarstund. En það er því miður mun sjaldgæfara en við höldum. Ætlast er til af okkur að við séum eðlileg, sýnum rétta hegðun. Þó fáum við ekki að vera með. Við erum alltaf hálf utanvelta. Alein ef svo má að orði komast. Þeir einstaklingar sem gefast upp, gefast ekki bara upp á eigin sjúkdóm og vanlíðan heldur einnig á því stóra skarði sem félagsleg tengsl gefa. Það er aldrei litið á okkur sömu augum fyrir og eftir andleg veikindi. Hugsið um þær brotnu sálir sem kvatt hafa þennan heim. Hugsið um vanlíðanina og mótlætið sem sá einstaklingur hefur mögulega mætt á sinni ferð um lífið. Hugsið um þessa hrottafengnu aðferð sem einstaklingur er tilbúinn að leggja á sig til þess að komast frá þessum heimi í þann næsta. Við fæðumst ekki í þennan heim með þrá um að vera frábrugðin, okkur finnst hræðilegt að geta ekki verið eins og hinir. Veikindi verða partur af persónuleika, og persónuleikanum verður ekki auðveldlega breytt. Horfðu upp til brotinnar sálar. Það er sterkur einstaklingur á bak við hana. Mjög sárt þykir mér þó að hugsa til þeirra einstaklinga sem lifðu ekki sumarið af. Svo margir hafa fallið fyrir eigin hendi í þessu þjóðfélagsástandi. Þjóðfélagið er svo upptekið af því að ná endum saman að mannleg umhyggja gleymist. Ég las um það á síðu Hugarafls að kertafleyting hafði verið fyrir þá sem tapað hafa baráttu sinni við geðsjúkdóm. Aldrei las ég um það í fréttum, þó var haldin fjölmenn hátíð um baráttu við fordóma . Við megum ekki vera svona blind á þetta ástand. Við verðum að gera eitthvað í þessu. Afhverju öll þessi þögn? Afhverju kemur ölvun í fréttunum? Afhverju kemur ekki frétt um þann eistakling sem kvaddi lífið á hrottafenginn hátt og krafist svara um það hvar aðstoðin var fyrir hann. Ég held að margir af þeim sem vinna innan veggja spítala megi VAKNA UPP. Það er vel hægt að hjálpa. En það er svo erfitt að nálgast aðstoðina í þessum bága fjárhag þar sem peningar skipta meira máli orðið en líf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vinsælast 2010 Mest lesið Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Í þessu truflaða efnahagsástandi sem herjar yfir Íslendinga hafa margar sálir týnt viðverustað sínum hér á jörðu niðri. Töpuð barátta við geðræna sjúkdóma er nánast daglegur viðburður. Enginn skilur sjálfselsku þeirra sem reyna svo dramatískar aðferðir til að komast í hina hinstu hvílu. Algerlega án skilnings hvað gengið hefur á áður en slíkri aðferð var beitt. Sjálfsvíg eru fordæmd í nútíma samfélagi. Aðstoð ætti að vera til staðar svo þessari aðferð þurfi ekki að beita. Sú er ekki raunin, brotnu einstaklingarnir verða hvað mest fyrir mótlæti og afleiðingum kreppunnar. Fjölskylda og vinir virðast koma fram í hópum eftir að aðstandandi kveður heiminn en voru hvergi sjáanlegir á meðan baráttan var svo hörð. Í öll mín 26 ár í þessu lífi hef ég aldrei hitt eins vel uppbyggða og notalega einstaklinga og þá sem þurfa hvað mest á kerfinu að halda. Æðruleysi, skilningur og umhyggja skín úr augum þessara brotnu einstaklinga sem og þreyta og valdleysi á eigin líðan. Það er erfitt að hafa ekki hlutlæg einkenni; marblett, sár eða kúlu sem við getum sýnt til að fá skilninginn sem svo mikil þörf er á. Erfitt er að leita að þeirri aðstoð sem nauðsynleg er. Oft vegna feluleikja til þess að halda nafni og ímynd, um leið og sjúkdómseinkenni fara að aukast verður heimurinn öðruvísi en áður. Oft er erfitt að muna hvað var venjulegt, ef gleymska um hið raunverulega fer að bæra á sér, hvernig er þá hægt að ná markmiðum um fyrra ástand og bata án hjálpar? Væntumþykja fyrir vanlíðaninni er slík að erfitt er að skilja við hana. Opnunartími göngudeildar geðdeildar hefur rýrnað um helming, deildum hefur fækkað og almennri aðstoð við þá sjúku hefur farið hrakandi svo um munar. Sálbrotin einstaklingur veit hreinlega ekki hvert leita skal eftir takmörkuðu aðstoðinni sem er í boði. Tilfellum hefur fjölgað af sálum sem gátu ekki lifað undir þeim þrýstingi sem slíkur sjúkdómur hefur í för með sér. Vinir, vandamenn og almennir borgarar hafa oft á tíðum takmarkaðan skilning á þessum brotna einstakling sem er þeim þó svo náinn. Við hin sjúku höfum líka takmarkaða þolinmæði, við búum ekki svo vel að geta hundsað okkar frávik, við getum ekki tekið okkur pásu og sniðgengið okkar ástand. Mér þykir hlægilegt en þó framar öllu grátlegt hvernig ætlast er til af okkur að við tökum frí frá veikindum okkar á sumartíma. Deildir sem eru ætíð fullar loka og rúmum fækkar um meira en helming. Einstaklingur hefur fimm klukkustundir á dag til að nálgast þá aðstoð sem hann telur sig þurfa. Það eru fordómar fyrir geðrænum vandamálum. Hræðsla er mikil við þessar sjúku sálir og þarfir þeirra. Oft eru þeir sjúku ekki síður með fordóma og fyrirlíta sjálfa sig fyrir að verða öðruvísi. Bráðamóttaka, lögregla og sjúkraflutningamenn sýna mjög mismunandi hegðun. Sumir hafa þó þann eiginleika að geta gefið brotinni sál þann stuðning og andlega gjöf sem hann þarf á að halda á neyðarstund. En það er því miður mun sjaldgæfara en við höldum. Ætlast er til af okkur að við séum eðlileg, sýnum rétta hegðun. Þó fáum við ekki að vera með. Við erum alltaf hálf utanvelta. Alein ef svo má að orði komast. Þeir einstaklingar sem gefast upp, gefast ekki bara upp á eigin sjúkdóm og vanlíðan heldur einnig á því stóra skarði sem félagsleg tengsl gefa. Það er aldrei litið á okkur sömu augum fyrir og eftir andleg veikindi. Hugsið um þær brotnu sálir sem kvatt hafa þennan heim. Hugsið um vanlíðanina og mótlætið sem sá einstaklingur hefur mögulega mætt á sinni ferð um lífið. Hugsið um þessa hrottafengnu aðferð sem einstaklingur er tilbúinn að leggja á sig til þess að komast frá þessum heimi í þann næsta. Við fæðumst ekki í þennan heim með þrá um að vera frábrugðin, okkur finnst hræðilegt að geta ekki verið eins og hinir. Veikindi verða partur af persónuleika, og persónuleikanum verður ekki auðveldlega breytt. Horfðu upp til brotinnar sálar. Það er sterkur einstaklingur á bak við hana. Mjög sárt þykir mér þó að hugsa til þeirra einstaklinga sem lifðu ekki sumarið af. Svo margir hafa fallið fyrir eigin hendi í þessu þjóðfélagsástandi. Þjóðfélagið er svo upptekið af því að ná endum saman að mannleg umhyggja gleymist. Ég las um það á síðu Hugarafls að kertafleyting hafði verið fyrir þá sem tapað hafa baráttu sinni við geðsjúkdóm. Aldrei las ég um það í fréttum, þó var haldin fjölmenn hátíð um baráttu við fordóma . Við megum ekki vera svona blind á þetta ástand. Við verðum að gera eitthvað í þessu. Afhverju öll þessi þögn? Afhverju kemur ölvun í fréttunum? Afhverju kemur ekki frétt um þann eistakling sem kvaddi lífið á hrottafenginn hátt og krafist svara um það hvar aðstoðin var fyrir hann. Ég held að margir af þeim sem vinna innan veggja spítala megi VAKNA UPP. Það er vel hægt að hjálpa. En það er svo erfitt að nálgast aðstoðina í þessum bága fjárhag þar sem peningar skipta meira máli orðið en líf.
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun