Tími formanns Afstöðu liðinn Ólafur Ágúst Hraundal skrifar 18. september 2025 09:31 Guðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu, virðist brenna meira fyrir að berjast fyrir erlenda fanga en fyrir samlanda sína. Hann talar sífellt um jafnræði, en er blindur á þá staðreynd að íslenskir fangar sitja eftir, án raddar og án stuðnings. Upp á síðkastið hefur Afstaða birt yfirlýsingar eða fréttir sem snúast eingöngu um útlendinga, á meðan hafa íslenskir fangar gleymst. Útlendingar fá mildari meðferð Tökum dæmi sem sýnir skýrt að erlendir ríkisborgarar sitja styttra í fangelsi en Íslendingar í sambærilegum málum. Erlendur ríkisborgari með 16 ára dóm situr aðeins 5 ár í lokuðu og opnu fangelsi, síðan 2 ár á Vernd og 1 ár á ökklabandi. Hann er í raun 3 ár að „spóka sig“ í íslensku samfélagi áður en honum er vísað úr landi. Íslenskur ríkisborgari með sama dóm þarf hins vegar að sitja 7 ár og 8 mánuði í lokuðu og opnu fangelsi áður en hann kemst á Vernd þar sem hann afplánar 2 ár og svo 1 ár á ökklabandi. Samtals er hann 2 árum og 8 mánuðum lengur í fangelsi. Það ríkir ekki jafnræði, það eru forréttindi að vera af öðru þjóðerni. Þeir sem hafa enga tengingu við Ísland, fá mildari meðferð en þeir sem eiga fjölskyldu, maka og börn hér á landi. Þeir sem þurfa raunverulega að fóta sig að nýju í íslensku samfélagi sitja eftir, á meðan erlendir fangar ganga fyrir í opin úrræði sem voru upprunalega hugsuð sem brú að samfélagslegri aðlögun. Orð og verk fara ekki saman Guðmundur Ingi segir sjálfur að lausnin sé einföld og stöðva þurfi mismununina: „Tryggjum að allir, óháð þjóðerni, hafi jafnt aðgengi að samfélagsþjónustu. Með því léttum við á fangelsiskerfinu, spörum fjármuni og sýnum að réttarríki Íslands byggist á jafnræði og mannréttindum. Réttarríki sem mismunar eftir þjóðerni er ekki raunverulegt réttarríki. Við skorum á dómsmálaráðherra að tryggja jafnræði allra gagnvart lögunum.“ En hér blasir við hrópandi ósamkvæmni: hann talar um jafnræði „óháð þjóðerni“ en leggur alla baráttu sína í að verja rétt erlendra fanga, á meðan íslenskir fangar fá hvorki sömu meðferð né stuðning. Það er ekki laust við að hræsnin sé augljós. Guðmundur Ingi og Afstaða börðust hart á sínum tíma fyrir því að erlendir fangar sem biðu brottrekstrar úr landi fengu að fara á Vernd og á ökklaband. Það vekur hins vegar upp stóru spurninguna: Eiga Íslendingar ekki líka að fá reynslulausn eftir helming dóms, líkt og erlendu fangarnir? Hvernig væri að formaður Afstöðu myndi nú berjast fyrir alla fanga, ekki bara öðruvísi, hinseginn og erlenda fanga? Rökin standast ekki Guðmundur Ingi og Afstaða halda því fram að útlendingar séu í verri stöðu, fjarri fjölskyldu og menningu. En hvað ef fanginn á maka á Íslandi? Hvað ef hann fær heimsóknir nokkrum sinnum í viku? Fangelsisvist er ekki minna þungbær fyrir Íslending sem á fjölskyldu og þarf að sætta sig við að vera töluvert lengur í fangelsi en erlendir fangar. Rökin um félagslega einangrun útlendinga molna þegar litið er á raunveruleikann: þeir fá að tengjast samfélaginu í allt að þrjú ár áður en þeim er vísað úr landi og jafnvel stofna fjölskyldu í milli tíðinni. Ferðatöskur og yfirborðsmennska Síðasta stóra aðgerðin sem Afstaða flaggaði var að afhenda ferðatöskur til erlendra fanga sem ljúka afplánun. Þetta var kynnt sem mannúðarverk, að tryggja að þeir gætu stigið út í lífið með „reisn“. En hvað með íslenska fanga sem losna? Hvar eru töskurnar fyrir þá? Þeir eru látnir yfirgefa fangelsið með allar sínar eigur í glærum ruslapoka.Hvar er stuðningurinn fyrir þá sem þurfa raunverulega að byrja uppá nýtt í Íslensku samfélagi? Á meðan erlendir fangar fá ferðatöskur frá Afstöðu, fara íslenskir fangar út með eigur sínar í glærum ruslapoka. Eftir að Afstaða komst í snertingu við ríkisspenan virðist allur fókus hafa farið í það að líta sem best út á við, þegar það kemur að almenningsáliti, með erlenda fanga í forgrunni. Íslenskir fangar sem þurfa á raunverulegum stuðningi að halda, eru settir á bekkinn. Ójafnræði sem bítur íslenska fanga Kerfið er þegar yfirfullt og sprungið, árlega fyrnast tugir dóma vegna skorts á plássi. Samt eru opin úrræði eins og Kvíabryggja og Sogn í stórum stíl nýtt fyrir erlenda ríkisborgara sem hafa engin tengsl við Ísland og eru sendir úr landi afplánun lokinni. Á Kvíabryggju eru um 50% fanga erlendir. Á Sogni eru um 33% erlendir. Af hverju ganga erlendir fangar fyrir í úrræðum sem eiga að hjálpa mönnum að fóta sig að nýju í íslensku samfélagi? Íslenskir fangar sem eiga fjölskyldu sitja eftir og litið er framhjá jafnræðisreglunni. Kominn tími á breytingar Guðmundur Ingi hefur talað hátt um jafnræði, en hann sér það aðeins í eina átt. Hann hefur gleymt því að jafnræðisreglan gildir líka fyrir Íslendinga. Þegar formaður Afstöðu brennir meira fyrir málstað erlendra fanga en síns eigin samlanda, að nota nafn samtakanna í yfirborðsmennsku á borð við töskur í stað þess að berjast fyrir raunverulegum umbótum, þá er eitthvað farið úrskeiðis. Afstaða sem félag fanga og aðstandenda á að berjast af heilindum fyrir alla fanga, ekki aðeins erlenda. Samtökin þurfa forystu sem vinnur í raun fyrir alla, í stað þess að einblína á útvaldan hóp til að líta vel út í fjölmiðlum. Því spyr ég hvort ekki sé kominn tími á nýja forystu Afstöðu. Núverandi formaður hefur verið í fararbroddi þessarar fylkingar frá upphafi, í þessu forystu starfi sem og öðrum eru breytingar nauðsynlegar til að koma í veg fyrir stöðnun og tryggja að félagið starfi af krafti, heilindum og með ferska sýn. Höfundur er fangi og áhugamaður um fangelsismál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fangelsismál Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson Skoðun Skoðun Skoðun Eflum geðheilsu alla daga Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Skoðanagrein – Alþjóðlegi Gigtardaginn: Achieve Your Dreams Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Hvernig hinn sterki getur unnið nánast öll dómsmál Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Drifkraftur bata – Alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Lordinn lýgur! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að þykjast með líf barnanna okkar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson skrifar Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Varasjóður eða hefðbundið styrkjakerfi? Birgitta Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Geðheilsa á tímum óvissu og áskorana María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir skrifar Skoðun Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson skrifar Skoðun Að gera ráð fyrir frelsi Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að þekkja sín takmörk Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Gervigreind og dómgreind Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Guðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu, virðist brenna meira fyrir að berjast fyrir erlenda fanga en fyrir samlanda sína. Hann talar sífellt um jafnræði, en er blindur á þá staðreynd að íslenskir fangar sitja eftir, án raddar og án stuðnings. Upp á síðkastið hefur Afstaða birt yfirlýsingar eða fréttir sem snúast eingöngu um útlendinga, á meðan hafa íslenskir fangar gleymst. Útlendingar fá mildari meðferð Tökum dæmi sem sýnir skýrt að erlendir ríkisborgarar sitja styttra í fangelsi en Íslendingar í sambærilegum málum. Erlendur ríkisborgari með 16 ára dóm situr aðeins 5 ár í lokuðu og opnu fangelsi, síðan 2 ár á Vernd og 1 ár á ökklabandi. Hann er í raun 3 ár að „spóka sig“ í íslensku samfélagi áður en honum er vísað úr landi. Íslenskur ríkisborgari með sama dóm þarf hins vegar að sitja 7 ár og 8 mánuði í lokuðu og opnu fangelsi áður en hann kemst á Vernd þar sem hann afplánar 2 ár og svo 1 ár á ökklabandi. Samtals er hann 2 árum og 8 mánuðum lengur í fangelsi. Það ríkir ekki jafnræði, það eru forréttindi að vera af öðru þjóðerni. Þeir sem hafa enga tengingu við Ísland, fá mildari meðferð en þeir sem eiga fjölskyldu, maka og börn hér á landi. Þeir sem þurfa raunverulega að fóta sig að nýju í íslensku samfélagi sitja eftir, á meðan erlendir fangar ganga fyrir í opin úrræði sem voru upprunalega hugsuð sem brú að samfélagslegri aðlögun. Orð og verk fara ekki saman Guðmundur Ingi segir sjálfur að lausnin sé einföld og stöðva þurfi mismununina: „Tryggjum að allir, óháð þjóðerni, hafi jafnt aðgengi að samfélagsþjónustu. Með því léttum við á fangelsiskerfinu, spörum fjármuni og sýnum að réttarríki Íslands byggist á jafnræði og mannréttindum. Réttarríki sem mismunar eftir þjóðerni er ekki raunverulegt réttarríki. Við skorum á dómsmálaráðherra að tryggja jafnræði allra gagnvart lögunum.“ En hér blasir við hrópandi ósamkvæmni: hann talar um jafnræði „óháð þjóðerni“ en leggur alla baráttu sína í að verja rétt erlendra fanga, á meðan íslenskir fangar fá hvorki sömu meðferð né stuðning. Það er ekki laust við að hræsnin sé augljós. Guðmundur Ingi og Afstaða börðust hart á sínum tíma fyrir því að erlendir fangar sem biðu brottrekstrar úr landi fengu að fara á Vernd og á ökklaband. Það vekur hins vegar upp stóru spurninguna: Eiga Íslendingar ekki líka að fá reynslulausn eftir helming dóms, líkt og erlendu fangarnir? Hvernig væri að formaður Afstöðu myndi nú berjast fyrir alla fanga, ekki bara öðruvísi, hinseginn og erlenda fanga? Rökin standast ekki Guðmundur Ingi og Afstaða halda því fram að útlendingar séu í verri stöðu, fjarri fjölskyldu og menningu. En hvað ef fanginn á maka á Íslandi? Hvað ef hann fær heimsóknir nokkrum sinnum í viku? Fangelsisvist er ekki minna þungbær fyrir Íslending sem á fjölskyldu og þarf að sætta sig við að vera töluvert lengur í fangelsi en erlendir fangar. Rökin um félagslega einangrun útlendinga molna þegar litið er á raunveruleikann: þeir fá að tengjast samfélaginu í allt að þrjú ár áður en þeim er vísað úr landi og jafnvel stofna fjölskyldu í milli tíðinni. Ferðatöskur og yfirborðsmennska Síðasta stóra aðgerðin sem Afstaða flaggaði var að afhenda ferðatöskur til erlendra fanga sem ljúka afplánun. Þetta var kynnt sem mannúðarverk, að tryggja að þeir gætu stigið út í lífið með „reisn“. En hvað með íslenska fanga sem losna? Hvar eru töskurnar fyrir þá? Þeir eru látnir yfirgefa fangelsið með allar sínar eigur í glærum ruslapoka.Hvar er stuðningurinn fyrir þá sem þurfa raunverulega að byrja uppá nýtt í Íslensku samfélagi? Á meðan erlendir fangar fá ferðatöskur frá Afstöðu, fara íslenskir fangar út með eigur sínar í glærum ruslapoka. Eftir að Afstaða komst í snertingu við ríkisspenan virðist allur fókus hafa farið í það að líta sem best út á við, þegar það kemur að almenningsáliti, með erlenda fanga í forgrunni. Íslenskir fangar sem þurfa á raunverulegum stuðningi að halda, eru settir á bekkinn. Ójafnræði sem bítur íslenska fanga Kerfið er þegar yfirfullt og sprungið, árlega fyrnast tugir dóma vegna skorts á plássi. Samt eru opin úrræði eins og Kvíabryggja og Sogn í stórum stíl nýtt fyrir erlenda ríkisborgara sem hafa engin tengsl við Ísland og eru sendir úr landi afplánun lokinni. Á Kvíabryggju eru um 50% fanga erlendir. Á Sogni eru um 33% erlendir. Af hverju ganga erlendir fangar fyrir í úrræðum sem eiga að hjálpa mönnum að fóta sig að nýju í íslensku samfélagi? Íslenskir fangar sem eiga fjölskyldu sitja eftir og litið er framhjá jafnræðisreglunni. Kominn tími á breytingar Guðmundur Ingi hefur talað hátt um jafnræði, en hann sér það aðeins í eina átt. Hann hefur gleymt því að jafnræðisreglan gildir líka fyrir Íslendinga. Þegar formaður Afstöðu brennir meira fyrir málstað erlendra fanga en síns eigin samlanda, að nota nafn samtakanna í yfirborðsmennsku á borð við töskur í stað þess að berjast fyrir raunverulegum umbótum, þá er eitthvað farið úrskeiðis. Afstaða sem félag fanga og aðstandenda á að berjast af heilindum fyrir alla fanga, ekki aðeins erlenda. Samtökin þurfa forystu sem vinnur í raun fyrir alla, í stað þess að einblína á útvaldan hóp til að líta vel út í fjölmiðlum. Því spyr ég hvort ekki sé kominn tími á nýja forystu Afstöðu. Núverandi formaður hefur verið í fararbroddi þessarar fylkingar frá upphafi, í þessu forystu starfi sem og öðrum eru breytingar nauðsynlegar til að koma í veg fyrir stöðnun og tryggja að félagið starfi af krafti, heilindum og með ferska sýn. Höfundur er fangi og áhugamaður um fangelsismál.
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun
Skoðun Réttlæti hins sterka. Hvernig hinn sterki getur unnið nánast öll dómsmál Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar
Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun